اهمیت تغذیه کودک در رشد ذهنی و جسمی او بر هیچ کس پوشیده نیست. انتظار می‌رود که مادران باردار در دوران بارداری مراقب رژیم غذایی خود باشند، حتی اگر شرایط مطلوبی دارند. اما آیا این پرهیز پس از تولد نوزاد نیز ادامه دارد؟ آیا پس از ۹ ماه مراقبت و تبعیت از رژیم غذایی خاص می‌توان با تولد نوزاد طبق عادات غذایی سابق خود زندگی کرد؟ غالبا خانم‌ها در دوران بارداری تمام تلاش خود را می‌کنند که تا حد ممکن از برنامه غذایی سالم تبعیت کنند. درباره مادرانی که به کودکان خود شیر می‌دهند این نگرانی و مراقبت در دوران شیردهی همچنان باقی است. یکی از سؤالات متداول، نوشیدن قهوه یا نسکافه در دوران شیردهی ، و یا سایر نوشیدنی های کافئین دار مانند کاپوچینو یا کافه لاته در دوران شیردهی است که در ادامه به آن دقیق‌تر پرداخته می‌شود.
بیشتر بخوانید: تغییر غذای کودک از شیر مادر به غذاهای اولیه
تغذیه کودک با شیر مادر مزایای بسیار و معایب اندکی دارد. از معایب این نوع تغذیه می‌توان به محرومیت مادر از بعضی غذاها در دوران شیردهی اشاره کرد. حتما حکایت‌های بسیاری از زبان مادربزرگ‌ها درباره تاثیر استفاده مادر از غذاهای خاص در دوران شیردهی بر نوزاد شنیده‌اید، برای مثال مصرف کلم باعث ایجاد گاز در معده نوزاد می‌شود و نوشیدن قهوه موجب می‌شود که نوزاد تمام شب بیدار بماند.
پس آیا مصرف قهوه را باید به کلی تا انتهای دوران شیردهی قطع کرد؟
سؤال اکثر مادران این است که، با علم بر اینکه تنها چند جرعه از قهوه‌ای که مادر می‌نوشد از طریق شیر به فرزندش منتقل می‌شود، آیا همچنان درباره نوشیدن قهوه در دوران شیردهی جای نگرانی هست؟
پاسخ این است که نه. با توجه به اینکه مقدار بسیار اندکی از قهوه وارد شیر مادر می‌شود، تقریبا جای هیچ نگرانی نیست. البته نوشیدن قهوه در دوران شیردهی مشروط بر اینکه کنترل‌شده و به مقدار کم باشد برای کودک شما مشکلی ایجاد نمی‌کند و این در صورتی است که سن کودک بیشتر از سه ماه باشد. پس از گذشت سه ماه، شما مجازید به نوشیدن قهوه در دوران شیردهی، اما نوشیدن قهوه باید متعادل باشد. حال به بررسی اثرات نوشیدن قهوه در دوران شیردهی پرداخته می‌شود.
بیشتر بخوانید: بهترین دستورهای غذایی برای کودکان از شش ماهگی کدامند؟
بنا بر دلایلی کافئین بر هر کودک تاثیری متفاوت دارد
اول از همه اینکه هر آنچه شما در دوران بارداری انجام دهید در کودک نهادینه می‌شود، اما نه آن‌طور که فکرش را می‌کنید. در حقیقت، چنانچه در دوران بارداری خود کمی قهوه نوشیده باشید، به احتمال قوی کودک شما پس از تولد به نوشیدن قهوه و کافئین موجود در آن در دوران شیردهی عکس‌العمل کمتری نشان می‌دهد. در هر صورت، اگر فکر می‌کنید که در دوران بارداری کاملا از نوشیدن قهوه پرهیز کرده‌اید، ننوشیدن قهوه در دوران بارداری موجب می‌شود کودک شما نسبت به اینکه در دوران شیردهی قهوه بنوشید حساسیت بیشتری نشان دهد.
دوم اینکه کودکانی که کمی بزرگ‌تر شده‌اند، نسبت به کودکان زیر شش ماه، حساسیت کمتری از خود درباره قهوه نوشیدن مادر نشان می‌دهند. بنابراین اگر متوجه شدید که کودک شما نسبت به قهوه‌ای که می‌نوشید حساسیت نشان می‌دهد، مصرف آن را به چند ماه بعد موکول کنید تا مطمئن شوید نوزاد به آن حساسیت ندارد. طبق اظهارات مرکز تحقیقات سلامت نوزادان، کودکان بعد از گذشت سه ماه قادرند کافئین موجود در قهوه را جذب و دفع کنند و هرچه بزرگ‌تر می‌شوند راحت‌تر می‌توانند به هضم و دفع این ماده بپردازند.
بیشتر بخوانید: آب دادن به نوزاد از چند ماهگی باید شروع شود؟
مؤسسه شیردهی استرالیا چنین اظهار می‌دارد که تا قبل از شش ماهگی فرایند جذب و دفع کافئین هنگام قهوه نوشیدن مادر در دوران شیردهی ممکن است تا ۱۶۰ ساعت به طول بینجامد (بیش از ۶ روز) و به مادران در این باره هشدار می‌دهد. این در حالی است که زمان این فرایند پس از شش ماهگی به ۳ تا ۷ ساعت کاهش می‌یابد.
نوشیدن قهوه در دوران شیردهی تا چه میزان مجاز است؟
تنها یک درصد از کافئینی که مادر می‌نوشد از طریق جریان خون وارد شیر مادر می‌شود. پس از گذشت یک ساعت از نوشیدن قهوه، بالاترین میزان کافئین در شیر مادر موجود است. اینکه حد مجاز مصرف قهوه در روز چقدر است بستگی به مادر و فرزند دارد. اگر فرزند شما فرایند جذب و دفع قهوه را در کمترین زمان و به‌درستی انجام می‌دهد، در نتیجه تاثیرات منفی قهوه کمتر است.
چنین گفته می‌شود که نوشیدن قهوه در دوران شیردهی و بارداری باید به گونه‌ای باشد که در هر روز افزون بر ۳۰۰ میلی‌گرم کافئین وارد بدن نشود (حدود دو فنجان در روز که بسته به نوع دم کردن کمی متغیر است). مؤسسه سلامت کودکان (وابسته به آکادمی اطفال آمریکا) چنین عنوان می‌کند که نوشیدن قهوه در دوران شیردهی، چنانچه بافاصله باشد و در طی روز صرف شود، تا سه فنجان در روز مشکلی ایجاد نمی‌کند و میزان کافئین موجود در ادرار کودک بسیار ناچیز خواهد بود.
براساس تجربیات شخصی گروهی از مادران، نوشیدن کمی قهوه در دوران بارداری و بعد از آن، مخصوصا در زمستان، فرزندان آنها را به نظر آرام‌تر و قابل کنترل‌تر می‌کند. اگرچه نوشیدن قهوه در دوران شیردهی در مادرانی که به ندرت قهوه مصرف می‌کنند منجر به بی‌قراری فرزند در کل روز می‌شود. بنابراین نتیجه این است که میزان مصرف قهوه به مادر و فرزند و عادت‌های معمول ایشان بستگی دارد.
اثرات قهوه روی شیر مادر
کافئین محرکی ضعیف است و، براساس گزارش‌های مادران، تاثیر آن روی فرزندان آنها متفاوت است. از جمله این اثرات می‌توان به بی‌خوابی و بی‌قراری کودکان اشاره کرد. در بعضی مادران، نوشیدن قهوه در دوران شیردهی موجب افزایش شیر می‌شود. طبق گزارش‌های کلی و براساس تحقیقات انجام‌شده در سال ۱۹۹۴، مصرف مستمر قهوه ممکن است موجب کاهش میزان آهن موجود در شیر مادر شود.
بیشتر بخوانید: آیا می دانید مقدار غذای مورد نیاز کودک در سنین مختلف چه قدر است؟
کافئین نهفته
در نظر داشته باشید که تنها قهوه نیست که کافئین دارد. بسیاری از نوشیدنی‌های انرژی‌زا، انواع نوشابه، چای و حتی شکلات‌ها هم کافئین دارند. البته میزان کافئین موجود در چای و شکلات بسیار کمتر از میزان کافئین قهوه است. اگر طی روز چند فنجان قهوه می‌نوشید و علاوه بر آن شکلات، فنجانی چای یا قوطی‌ای نوشابه انرژی‌زا هم مصرف می‌کنید، در واقع میزان مصرف کافئین در دوران شیردهی خود را افزایش داده‌اید.
چگونه بر اعتیاد خود به قهوه غلبه کنید؟
اگر کودک شما به نوشیدن کم قهوه در دوران شیردهی عکس‌العمل منفی نشان نمی‌دهد، می‌توانید به نوشیدن آن ادامه دهید. البته توجه داشته باشید که در مصرف آن جانب احتیاط را نگه دارید. تا حد ممکن مصرف قهوه را کاهش دهید تا اطمینان حاصل کنید که فرزند شما در اثر قهوه نوشیدن شما دچار پرتحرکی یا بی‌قراری نمی‌شود. این مشکل را می‌شود با رعایت تعادل در نوشیدن قهوه به‌راحتی حل کرد.
از نوشیدن مداوم اسپرسو خودداری کنید، حتی اگر احساس می‌کنید تنها چیزی است که پس از تحمل چندین شب بی‌خوابی به شما کمک می‌کند تا بیدار بمانید. چنانچه میزان مصرف کافئین شما بسیار زیاد است، سعی کنید میزان مصرف آن را در چند هفته و به‌تدریج کاهش دهید.
چنانچه تصمیم به کاهش مصرف کافئین گرفتید، همچنان مصمم بر تصمیم خود استوار باشید، حتی اگر علائمی همچون سردرد گریبان‌گیرتان شد. در صورتی که پس از کاهش مصرف هنوز در فرزند خود علائمی ناشی از مصرف بیش از اندازه کافئین موجود در رژیم غذایی خود مشاهده می‌کنید، در نظر داشته باشید که چند روز طول می‌کشد تا کودک شما رفتارش عادی شود. چراکه هنوز مقداری کافئین در سیستم گردش خون کودک شما موجود است.
میزان کافئین موجود در قهوه بسته به نوع آن متفاوت است. بنابراین برای کاهش مصرف کافئین می‌توانید نوع قهوه خود را تغییر دهید. اگر صرفا از نوشیدن قهوه لذت می‌برید، بهتر است از قهوه‌های بدون کافئین استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: آیا در دوران بارداری می توانیم قهوه بنوشیم؟
آیا نوشیدن قهوه سبز در دوران شیردهی مجاز است؟
قهوه سبز یکی از مواد غذایی پرطرفدار در کاهش وزن محسوب می‌شود. اگرچه میزان کافئین موجود در قهوه سبز بسیار کمتر از قهوه معمولی است، نکته مهم این است که مصرف آن همچنان باید کنترل شود. تحقیقات پزشکی در حال حاضر نتایجی مبنی بر اثر منفی قهوه سبز بر شیردهی و بارداری نشان نمی‌دهند. در عین حال، هیچ شاهدی دال بر بی‌خطر بودن قهوه سبز در دوران شیردهی و بارداری در دست نیست. به همین دلیل، بهتر است بیشتر از دو فنجان قهوه سبز در دوران شیردهی و بارداری مصرف نشود. از خوردن آب فراوان غافل نشوید. در عین حال، پیش از مصرف قهوه سبز، بهتر است با پزشک متخصص خود صحبت کنید.
به جای نوشیدنی‌های کافئین‌دار از چه گزینه‌های دیگری می‌توانید استفاده کنید؟
محصولات بدون کافئین یا دی‌کف مانند قهوه بدون کافئین، چای سبز دی‌کف یا دمنوش‌ها و جوشانده‌ها انتخاب‌هایی عالی برای شما محسوب می‌شوند. آب طعم‌دار به همراه برشی لیمو، شیر بدون چربی یا کم‌چرب یا نوشیدنی بدون الکل و بدون شکر اسکواش نیز از موارد خوشمزه و دلخواهی‌اند که می‌توانید از آنها استفاده کنید. به جای کاکائو یا شکلات داغ، که سرشار از کافئین‌اند، نوشیدنی مالت داغ را جایگزین کنید.
نوشیدن چند فنجان قهوه در طول روز مجاز است؟
آکادمی پزشکی اطفال آمریکا به مادران شیرده توصیه می‌کند که بیشتر از سه فنجان قهوه در طول روز ننوشند. این در حالی است که مؤسسات دیگری هم هستند که نوشیدن پنج فنجان قهوه در طول روز را بدون خطر می‌دانند.
چگونه میزان کافئین دریافتی از طریق قهوه یا چای را محدود کنید؟
استفاده از نوشیدنی‌های اسپرسو مانند لاته یا قهوه فوری انتخاب هوشمندانه‌ای است. این نوشیدنی‌ها نسبت به قهوه‌های دمی معمولی کافئین کمتری دارند. در مورد چای، سعی کنید چای را در زمان کمتری دم کنید. یا اگر از چای کیسه‌ای استفاده می‌کنید، آن را به مدت کمتری درون آب جوش غوطه‌ور سازید. همان‌طور که گفته شد، می‌توانید از قهوه یا چای بدون کافئین یا دی‌کف نیز استفاده کنید.
آیا استفاده از نوشیدنی‌های انرژی‌زای حاوی کافئین در طول مدت شیردهی ایمن است؟
توصیه می‌شود که مصرف چنین نوشیدنی‌هایی را به طور کلی قطع کنید، چراکه سرشار از کافئین‌اند.
آیا مصرف عصاره دانه قهوه برای مادران شیرده خطرناک است؟
عصاره دانه قهوه سبز فراورده‌ای گیاهی و هومیوپاتیک است که در پایین آوردن فشار خون و کاهش وزن بدن تاثیر دارد. تاکنون هیچ مطالعه‌ای درباره ایمنی مصرف این محصولات برای مادران شیرده انجام نشده است. اما لازم است قبل از استفاده چند نکته را مد نظر داشته باشید.
در صورتی که عصاره دانه قهوه سبز در دوزهای 43، 93 یا 185 میلی‌گرم مصرف شود، حاوی کافئین خواهد بود. هرچه دوز مصرف این عصاره بیشتر شود، میزان کافئین موجود در آن هم بیشتر خواهد شد. بنابراین، در استفاده از چنین محصولی، دوزهای پایین آن را ترجیح دهید. اگر نوزاد شما نسبت به دوز پایین هم واکنش نشان داد، از مصرف کافئین خودداری کنید.
کلام آخر
برای این که با مشکل مواجه نشوید از نوشیدن قهوه در دوران شیردهی بپرهیزید. اگر در دوران شیردهی تصمیم به نوشیدن قهوه یا انواع دیگر غذاهای حاوی قهوه دارید مصرف آن را به تدریج شروع کنید و اجازه بدهید که کمی نوزاد شما بزرگ‌تر شود و پس از مصرف این مواد غذیی به نوع واکنش فرزند خود توجه کنید تا در صورت بروز واکنش منفی متوجه آن شوید.
تماشا کنید: ویدیو: اصول تغذیه کودک در سال های اولیه زندگی
شما می‌توانید فایل صوتی این مقاله را از اینجا بشنوید.
