استفراغ خونی در بارداری

یکی از مشکلات رایج و درعین‌حال نسبتاً ناشناخته که بسیاری از زنان در دوران بارداری خود تجربه می‌کنند استفراغ خونی است. استفراغ خون در مراحل اولیه بارداری طبیعی است، اما می‌تواند نشانه‌ای از بیماری‌های زمینه‌ای باشد. تجربه تهوع صبحگاهی یا استفراغ به مدت طولانی می‌تواند باعث استفراغ خون در بارداری شود. اگر باردارید و استفراغ شدید دارید، ممکن است استفراغ باعث پارگی دیواره مری و بیرون آمدن خون از آن شود. دلیلی برای وحشت وجود ندارد، زیرا چنین موقعیتی درمان‌شدنی است. بااین‌حال، برخی از بیماری‌های جدی هستند که می‌توانند منجر به استفراغ خونی در بارداری شوند. این موقعیت می‌تواند نگران‌کننده باشد و باید به‌موقع تشخیص داده شود و سپس درمان شود.

هماتمزیس یا استفراغ خونی چیست؟

استفراغ خون در دوران بارداری با نام هماتمزیس شناخته می‌شود و ممکن است به دلایل پزشکی گوناگون ازجمله خونریزی خفیف بینی یا خونریزی جدی روده رخ دهد. هماتمزیس با وجود رگه‌های خون در صفرا مشخص نمی‌شود. در این حالت، خون سیاه یا قهوه‌ای تیره شبیه پودر قهوه به نظر می‌رسد. استفراغ خون در ۳ ماهه اول بارداری شایع است، زیرا در این بازه زمانی تهوع صبحگاهی در بدترین حالت خود است. خونریزی به‌دلیل پارگی مری اتفاق می‌افتد و خونریزی در دستگاه گوارش فوقانی عمدتاً ناشی از فشار استفراغ قبلی است.

حقایقی در مورد استفراغ خونی

در ادامه اتفاقی که ممکن است هنگام استفراغ خون برایتان رخ دهد شرح داده شده است:

• خونریزی در قسمت فوقانی دستگاه گوارش یکی از دلایل اصلی هماتمز در دوران بارداری است.
• استفراغ مداوم می‌تواند خطر ابتلا به ملنا را افزایش دهد؛ وضعیتی که منجر به مدفوع سیاه و قیری همراه با وجود خون در استفراغ می‌شود.
• هنگامی که برخی از رگ‌های خونی بزرگ به‌شدت خونریزی می‌کنند، خون تازه در استفراغ ظاهر می‌شود.
• استفراغ خون باعث سرگیجه و درد خفیف شکم می‌شود.
• استفراغ خون می‌تواند منجر به کاهش سطح فشار خون شود.
• استفراغ شدید باعث پارگی مخاطی ناگهانی در مری (به نام پارگی مالوری-ویس) می‌شود که می‌تواند منجر به هماتمز شود.

علل استفراغ خونی در بارداری

عوامل متعددی با استفراغ خون در دوران بارداری مرتبط است. برخی از علل شایع استفراغ خون در دوران بارداری به شرح زیر است:

1. گاستریت یا التهاب معده:
   

   التهاب معده باعث می‌شود باکتری‌های مضر هلیکوباکتر پیلوری پوشش داخلی معده را آلوده کنند که به ورم معده می‌انجامد. گاستریت حاد منجر به التهاب جزئی می‌شود، درحالی‌که گاستریت مزمن باعث التهاب مزمن می‌شود. این اختلال ممکن است درنهایت منجر به استفراغ بیش از حد خون شود که اغلب به رنگ قرمز است. همچنین ممکن است با درد شکم و ضعف همراه باشد.

2. کم‌آبی بدن:

   یکی از دلایل اصلی استفراغ خون در دوران بارداری کم‌آبی است. وقتی مایعات بدن تمام می‌شود، فشار زیادی وارد می‌کند و باعث می‌شود استفراغ رنگدانه‌های صفرا و خون را بیرون بزند. کمبود مایعات باعث حالت تهوع و استفراغ نیز می‌شود.

3. گرسنگی:

   این واقعیتی پذیرفته‌شده است که زن باردار برای رفع گرسنگی خود نیاز به خوردن وعده‌های غذایی کوچک‌تر در فواصل منظم دارد. اگر در دوران بارداری گرسنه بمانید، شکم خالی‌تان ممکن است باعث شود احساس بیماری کنید و خون بالا بیاورید. ممکن است عجیب به نظر برسد، اما اگر در دوران بارداری خوب غذا نخورید، بدنتان ممکن است با استفراغ طغیان کند.

4. پارگی مری:

   احساس تهوع و استفراغ مکرر در دوران بارداری بسیار شایع است. اما دوره‌های مداوم استفراغ، به‌ویژه موارد شدید، می‌تواند باعث پارگی مری شود. این آسیب می‌تواند دلیل وجود لکه‌های خون در استفراغ باشد.

5. رژیم غذایی ناسالم:

   رعایت نکردن رژیم غذایی متعادل در دوران بارداری نیز می‌تواند منجر به استفراغ خونی شود. اگر از جدول رژیم غذایی پیروی نمی‌کنید، اصلاً عجیب نیست که بعد از غذا یا صبح زود احساس استفراغ کنید. بدن راه خود را برای مقابله با چیزهایی که نمی‌پذیرد پیدا خواهد کرد.

6. فشار خون بالا:

   بارداری معمولاً منجر به افت فشار خون می‌شود، اما اگر خانمی فشار خون بالا داشته باشد، ممکن است منجر به استفراغ خون شود، البته به‌ندرت چنین اتفاقی می‌افتد. فشار خون پورتال همچنین می‌تواند منجر به هماتمزیس شود. پزشکان همیشه به زنان باردار توصیه می‌کنند که استراحت کافی داشته باشند و در محیطی آرام و شاد بمانند. استرس می‌تواند باعث ناراحتی معده و درنهایت منجر به استفراغ خونی شود.

7. مسمومیت غذایی:

   مسمومیت غذایی مشکل گوارشی است. خوردن مواد غذایی مانده یا سمی می‌تواند شما را در دوران بارداری در معرض خطر بیشتری قرار دهد. از رعایت نکات بهداشتی اطمینان حاصل کنید و میوه‌ها و سبزیجات خود را قبل از مصرف خوب بشویید. از غذاهایی که می‌توانند حساسیت و عوارض ایجاد کنند بپرهیزید.

8. داروها:

   مصرف داروهای مسکن بدون نسخه مانند آسپرین و ایبوپروفن می‌تواند منجر به تحریک و خونریزی شود. مصرف این داروها تولید مخاط را کاهش می‌دهد و پوشش داخلی معده را تحریک می‌کند. آسپرین به‌عنوان دارویی برای لخته شدن خون و اختلال در عملکرد پلاکت‌های خون شناخته شده است. ویتامین‌های دوران بارداری نیز باعث ایجاد حالت تهوع و استفراغ می‌شوند.

9. پارگی دستگاه گوارش:

   استفراغ به قفسه سینه، مری و شکم فشار وارد می‌کند. افزایش ناگهانی فشار باعث پارگی در مجرای روده می‌شود و پارگی روده نیز به استفراغ و درنتیجه التهاب قفسه سینه می‌انجامد. درصورت وجود پارگی در دستگاه گوارش ممکن است درد قفسه سینه، تعریق و تنگی نفس را تجربه کنید.

10. سیروز:

    مصرف بیش از حد الکل یا بیماری‌های خودایمنی مانند هموکروماتوز (جذب مقدار اضافی آهن در خون) منجر به سیروز می‌شود. سیروز منجر به گشاد شدن رگ‌های خونی می‌شود، روی مری اثر می‌گذارد و از دلایل پارگی آن است. سیروز از آن دسته بیماری‌هایی است که بر سلامت کبد تأثیر می‌گذارد و افراد مبتلا به این بیماری تمایل به استفراغ مقادیر زیادی خون قرمز روشن دارند.

رنگ خون موجود در استفراغ

در ادامه نحوه ظاهر شدن خون در استفراغ در دوران بارداری شرح داده شده است:

• اگر خونریزی ناشی از آسیب به معده یا روده اثنی‌عشر (قسمت اول روده کوچک) باشد، ممکن است خون موجود در استفراغ مایل به قرمز آلبالویی یا قهوه‌ای تیره به نظر برسد.
• اگر خونریزی ناشی از پارگی مری باشد، خون قرمز و تازه به نظر می‌رسد.

علائم و نشانه‌های استفراغ خونی در بارداری

رنگ و قوام خون استفراغ‌شده براساس علت خونریزی متفاوت است. به‌غیراز خونریزی، زنان باردار علائم دیگری را نیز تجربه می‌کنند که باید به آن‌ها توجه شود. برخی از علائم رایج مرتبط با استفراغ خونی در دوران بارداری عبارت‌اند از:

• حالت تهوع،
• درد و ناراحتی شکم،
• بزرگ شدن مردمک‌ها،
• تاری دید،
• سرگیجه یا سبکی سر.

تشخیص استفراغ خونی در بارداری

برای تشخیص، پزشک ممکن است درمورد رنگ خون ترشح‌شده یا هرگونه آسیبی که در گذشته یا حال داشته‌اید از شما سؤال کند. برای تشخیص هرگونه علل داخلی، پزشک ممکن است به انجام آزمایش‌های تصویربرداری برای بررسی دقیق‌‌تر نیاز داشته باشد. اسکن‌ها آسیب و میزان آسیب ایجادشده را تعیین می‌کنند تا درمان مناسب را پیشنهاد دهند. تست‌های تصویربرداری رایج که متخصصان زنان از آن‌ها استفاده می‌کنند عبارت‌اند از:

• سونوگرافی،
• اشعه ایکس،
• MRI (تصویربرداری با تشدید میدان مغناطیسی)،
• اسکن پزشکی هسته‌ای،
• آندوسکوپی،
• آزمایش خون.

عوارض مرتبط با هماتمزیس در دوران بارداری

برخی از عوارض ناشی از استفراغ خون در دوران بارداری به شرح زیر است:

1. خفگی: ممکن است پس از یک دوره استفراغ یا استفراغ مداوم، قورت دادن غذا برایتان سخت باشد.
2. کم‌خونی: به‌دلیل از دست دادن خون، بدنتان ممکن است دچار کمبود گلبول‌های قرمز سالم شود. ممکن است از کم‌خونی یا کمبود انرژی رنج ببرید. مصرف مواد غذایی سالم و مغذی برای بازگرداندن خون ازدست‌رفته توصیه می‌شود.
3. استرس یا افسردگی: استفراغ خون در دوران بارداری می‌تواند شما را دچار استرس یا افسردگی کند. استرس ممکن است منجر به عوارض دیگری مانند رنگ‌پریدگی پوست، تنفس سریع، سرگیجه و کاهش ادرار شود.

دوره‌های طولانی خفگی، استرس یا سطوح پایین کم‌خونی را نباید نادیده گرفت. برای جلوگیری از هرگونه عارضه بهتر است با پزشک مشورت کنید.

درمان

درمان هماتمزیس پس از مشخص شدن علت خونریزی و تعیین روند درمان آغاز می‌شود.

• پس از استفراغ، سطح مطلوب مایعات بدن کاهش می‌یابد. زن باردار باید هیدراته بماند.
• اگر کم‌آبی شدید رخ دهد، بیمار باید در بیمارستان بستری شود تا از دریافت مایعات و مکمل‌های بدن ازطریق محلول نمکی داخل وریدی اطمینان حاصل شود.
• رژیم غذایی سالم و مغذی برای اطمینان از تأمین مقدار مناسب مواد معدنی و مواد مغذی برای مادر و نوزاد پیشنهاد می‌شود.

اگر به‌دلیل استفراغ مقدار زیادی خون از دست رفته باشد، پزشک می‌تواند درمان‌های زیر را تجویز کند:

• انتقال خون،
• اکسیژن دادن،
• آندوسکوپی برای تعیین هرگونه پارگی و درمان متناسب با آن،
• استخراج مایعات ازطریق وریدها،
• جراحی درصورت بروز چندین زخم و خونریزی.

پیشگیری

پیشگیری بهتر از درمان است و این موضوع درمورد استفراغ خون در دوران بارداری مطمئناً صادق است. اقداماتی که می‌توانند به جلوگیری از استفراغ خون کمک کنند عبارت‌اند از:

• از مصرف الکل خودداری کنید زیرا باعث التهاب معده می‌شود.
• سیگار کشیدن را ترک کنید.
• از خوردن غذاهای تند بپرهیزید زیرا باعث تحریک معده و رفلاکس اسید در دوران بارداری می‌شود.
• مصرف داروها به‌ویژه مسکن‌ها، آسپرین و مواردی ازاین‌قبیل را محدود کنید.

درمان‌های خانگی

اگر خون استفراغ کردید و متوجه لخته شدن خون شدید، باید با پزشک مشورت کنید. از دست دادن خون می‌تواند باعث ایجاد احساس ضعف در شما شود. استفراغ خون نیز ممکن است طعم ناخوشایندی در دهانتان ایجاد کند. به‌غیراز توصیه‌های پزشکی، چند نکته هست که می‌توانید برای درمان حالت تهوع و استفراغ در دوران بارداری رعایت کنید.

1. آب‌میوه بنوشید:

   مصرف منظم آب و آب‌میوه می‌تواند به شما کمک کند هیدراته بمانید و از کم‌آبی رها شوید. محلول‌های الکترولیت نیز انتخاب‌های خوبی برای مبارزه با کم‌آبی بدن‌اند. با نوشیدن حداقل ۲ تا ۳ لیتر آب در روز، خود را هیدراته نگه دارید. نوشیدن آب به دفع سموم از بدن کمک می‌کند و همچنین باعث تعادل تولید ادرار در بدن می‌شود.

2. از رژیم غذایی متعادل پیروی کنید:

   بدون تردید، رژیم به‌خوبی برنامه‌ریزی‌شده‌ای که متعادل و متناسب با مواد مغذی و مواد معدنی حیاتی باشد کمک زیادی به حفظ سطح بهینه انرژی و کاهش حالت تهوع خواهد کرد. پس غذاهای سالم بخورید و آب زیاد بنوشید.

3. وعده‌های غذایی سبک و کوچک را انتخاب کنید:

   حالت تهوع در صبح شایع‌تر است. برای جلوگیری از حالت تهوع از خوردن وعده‌های غذایی سنگین در شب خودداری کنید و صبحانه سبک میل کنید. پرخوری نکنید و به الگوی ثابت غذایی پایبند باشید. مثلاً با فاصله ۳ تا ۴ ساعت غذا بخورید تا زمان کافی برای هضم غذا به خود بدهید. خوردن حجم زیاد غذا به‌یکباره ممکن است باعث احساس سیری و استفراغ شود.

4. از غذاهای چرب بپرهیزید:

   میل خود را به خوردن غذاهای چرب یا تند کاهش دهید. غذاهای سرشار از چربی و ادویه می‌توانند باعث تورم مخاط معده و اسیدیته شوند. غذاهایی را میل کنید که آب‌پزند و ادویه کمی دارند.

5. آب زنجبیل بنوشید:

   نوشیدن آب زنجبیل درمانی قدیمی برای حالت تهوع و تهوع صبحگاهی است. خوردن آب زنجبیل در صبح اکیداً توصیه می‌شود.

6. یوگا قبل از زایمان:

   ثابت شده است که تمرینات یوگا قبل از زایمان یا حتی تمرینات سبک برای درمان حالت تهوع مفیدند.

7. خوب بخوابید:

   شب‌ها به‌اندازه کافی بخوابید و مطمئن شوید در جایی که می‌خوابید احساس خفگی یا کلاستروفوبیک نمی‌کنید. مطمئن شوید که شب‌ها خوب نفس می‌کشید تا خواب راحتی داشته باشید.

8. استراحت کافی داشته باشید:

   از استرس دادن به خودتان بپرهیزید. استراحت کافی داشته باشید و به بدنتان اجازه دهید در دوران بارداری آرام شود تا سالم بماند.

اگر حالت تهوع دارید، درمان‌های طبیعی را انتخاب کنید. درصورتی‌که متوجه شدید استفراغتان با درمان‌های خانگی کنترل نمی‌شود، به‌دنبال مشاوره پزشکی باشید. اگر خون استفراغ کردید، سعی کنید با پزشک مشورت کنید تا هرگونه مشکلی را در ابتدا برطرف کنید. پزشک شما را به بهترین شکل راهنمایی می‌کند، بنابراین درصورت نیاز با او مشورت کنید. بارداری شاد و سالمی داشته باشید!