وقتی پدر یا مادر می‌شوید، اولویت‌های زندگی شما تغییری اساسی می‌کند. اگر تا پیش از این، دغدغه مسائل مربوط به خود را داشتید، پس از تولد فرزند، دغدغه‌ها‌ی اصلی‌تان پیرامون مسائل مربوط به او خواهد بود. تلاش می‌کنید شرایطی امن و ایده‌آل برای فرزندتان فراهم کنید، اما گاهی از رفتار خود و تاثیراتش بر فرزندتان آگاهی ندارید. والدین خودشیفته از رفتار و اثرات رفتاری خود کاملا بی‌خبر هستند. در این مقاله کودکت، به بررسی اختلال خودشیفتگی والدین و تاثیرات آن بر فرزندان پرداخته می‌شود.
خودشیفتگی چیست؟
خودشیفتگی نوعی عارضه رفتاری است که در آن فرد بیش از اندازه به خود علاقه دارد، اما با این وجود، عزت نفس پایینی دارد. او همیشه خود را تحسین می‌کند و تمام فکرش به خودش مشغول است. به عبارت دیگر، فرد خودشیفته بزرگ‌ترین هوادار خودش است.
در دنیای پزشکی، خودشیفتگی نوعی اختلال روانی شناخته می‌شود که در آن فرد بیش از واقعیت برای خودش اهمیت قائل است. این فرد اجازه نمی‌دهد هیچکس در محیط اطرافش، حتی فرزندانش، بر تصویر او از خودش تاثیر بگذارد. برخلاف تصور، این افراد در برابر کوچک‌ترین انتقاد بسیار آسیب‌پذیر هستند.
هشت نشانه والدین خودشیفته
۱. دغدغه دائم با خود و مسائل مربوط به خود
یکی از نخستین نشانه‌های اختلال شخصیت خودشیفته این است که چنین افرادی همواره نگران خودشان هستند. فرقی ندارد روز آن‌ها پر مشغله باشد یا خیر، در هر صورت، دغدغه اصلی این افراد مسائل مربوط به خودشان است. آن‌ها مدام درباره نحوه نگاه دیگران به خود، نوع پوشش، نحوه صحبت کردن و قضاوت افراد درباره آن‌ها نگران هستند.
۲. احساس غرور نسبت به عقاید شخصی
افراد خودشیفته نه تنها احساس برتری دارند، بلکه معتقدند بهترین فرد بین اطرافیان خود هستند. این افراد اطمینان دارند در اطرافشان هیچ فردی با توانایی‌های برتر از آن‌ها وجود ندارد.
۳. ناتوانی در ارتباط با اطرافیان
احساس برتری نسبت به اطرافیان، از جمله فرزندان، باعث می‌شود افراد خودشیفته نتوانند ارتباط مناسبی با دیگران برقرار کنند. این افراد نمی‌توانند درباره دیگری بپرسند یا با او گفتگو کنند، زیرا تمام فکرشان مشغول مسائل مربوط به خودشان است.
۴. نیاز مدام به تحسین و توجه
افراد خودشیفته همواره به دنبال جلب تحسین و توجه دیگران هستند. این افراد با تمجید شدن حس برتری خود را تایید و تقویت می‌کنند.
۵. حق به جانب بودن
این افراد معتقدند لایق رسیدن به بهترین‌ها هستند، اما به جای تلاش برای این جایگاه، انتظار دارند دیگران آن را بی هیچ زحمتی تقدیمشان کنند و وقتی خلاف آن اتفاق می‌افتد، افسرده و غمگین می‌شوند.
۶. کنترل گری
خانواده، دوستان و آشنایان افراد خودشیفته ممکن است رفتارهای آن‌ها را کنترل‌گرانه تلقی کنند. اهمیتی ندارد این افراد واقعا کنترل‌گر باشند یا نه، زیرا شخصیت واقعی آن‌ها پشت نقاب خودشیفتگی پنهان می‌شود. این افراد ممکن است، بدون اینکه متوجه شوند، کنترل‌گر، خودخواه یا بی‌ادب باشند.
۷. تحمیل عقاید به فرزندان
افراد خودشیفته مدام عقاید و جاه‌طلبی‌های خود را به فرزندانشان تحمیل می‌کنند. در عین حال، از این موضوع آگاه نیستند که تا حد تصورناپذیری خانواده را تحت تاثیر رفتارهای خود قرار می‌دهند. افراد خودشیفته، به دلیل احساس برتری بر دیگران، توقع دارند فرزندانشان گوش به فرمان و دنباله‌رو آن‌ها باشند که این کار باعث دور شدن فرزندان و اختلال در رشد عاطفی آن‌ها می‌شود.
۸. حسادت
از آنجا که افراد خودشیفته خود را برتر از همه می‌دانند، به افرادی که بیشتر از آن‌ها مورد تحسین و توجه قرار می‌گیرند حسادت می‌کنند.
تاثیرات خودشیفتگی والدین بر کودکان
خودشیفتگی ممکن است اثرات روانی طولانی مدتی بر فرزندان داشته باشد. از آنجا که فرزندان این افراد مجبورند رؤیاهای آن‌ها را دنبال کنند، ممکن است دچار برخی مشکلات رفتاری شوند. در ادامه، به مرور تعدادی از این مشکلات پرداخته می‌شود.
۱. عزت نفس پایین
عزت نفس پایین فرزندان از بدیهی‌ترین نتایج خودشیفتگی والدین است، زیرا این فرزندان هرگز متوجه نتایج مثبت عملکرد خود نمی‌شوند. آن‌ها نقاط قوت خود را نمی‌دانند و مدام تصور می‌کنند اقداماتشان به شکست منجر می‌شود.
۲. تلاش مداوم برای راضی نگه داشتن دیگران
فرزندان افراد خودشیفته تلاش می‌کنند دیگران را تحت تاثیر قرار دهند، زیرا با این تفکر بزرگ شده‌اند و تمام زندگی‌شان مشغول راضی نگه داشتن والد خودشیفته خود بوده‌اند. تلاش مداوم برای راضی نگه داشتن دیگران برای آن‌ها به نوعی عادت رفتاری تبدیل شده است.
۳. ناتوانی در نه گفتن
این فرزندان توانایی مخالفت با دیگران و نه گفتن به خواسته‌های آن‌ها را ندارند. این مشکل آن‌ها را در شرایط سختی قرار می‌دهد، زیرا ممکن است دیگران از این روحیه آن‌ها سوءاستفاده کنند.
۴. نداشتن نظرات مستقل
فرزندان افراد خودشیفته نمی‌توانند مستقل فکر کنند، زیرا همیشه کسی بوده تا نظراتش را به آن‌ها تحمیل کند. این افراد بزرگ می‌شوند و به کسانی تبدیل می‌شوند که دائم دیگران را تایید می‌کنند، اما نمی‌توانند هنگام نیاز نظرات و ایده‌های خود را بیان کنند.
۵. اضطراب
تحت فشار بودن برای انجام کارها و دستیابی به اهداف والدین باعث می‌شود این کودکان به افرادی مضطرب تبدیل شوند. در نتیجه، هر بار که بخواهند در امتحان یا مصاحبه‌ای شرکت کنند، نگران نتیجه آن هستند و اگر عملکرد مناسبی نداشته باشند و نتوانند به نتیجه مثبتی دست پیدا کنند، دچار افسردگی می‌شوند.
۶. نداشتن اعتماد به نفس
فرزندان افراد خودشیفته اعتماد به نفس ندارند، زیرا همیشه درباره صحیح بودن عملکردشان دچار تردید هستند. آن‌ها انتظار دارند والدینشان همواره آن‌ها را همراهی کنند، زیرا این والدین هرگز سعی نکردند اعتماد به نفس آن‌ها را تقویت کنند.
۷. احساس گناه دائم
این افراد آماده‌اند تقصیر هر اتفاقی که در محل کار، خانه یا روابطشان با دیگران می‌افتد به گردن بگیرند. به دلیل وجود این احساس گناه مدام اما غلط، این افراد قادر به بیان خود و دفاع از خود نیستند.
پنج سؤال که می تواند نشان دهنده وجود خودشیفتگی در والدین باشد
- آیا اغلب احساسات فرزندانتان را نادیده می‌گیرید؟
- آیا مدام توانایی‌های فرزندانتان را دست‌کم می‌گیرید و آن‌ها را سرزنش و انتقاد می‌کنید؟
- آیا ناامیدی‌ها و نارضایتی‌های خود را بر آن‌ها تحمیل کرده‌اید، حتی اگر مقصر نبوده‌اند؟
- آیا فرزندانتان همواره در تلاش‌اند شما را راضی و خوشحال نگه دارند، اما شما هرگز راضی و خوشحال نمی‌شوید؟
- آیا فرزندان خود را مجبور می‌کنید آرزوها و خواسته‌های شما را دنبال کنند؟
در صورتی که پاسخ شما به تمام پرسش‌های فوق مثبت است، ممکن است شما در زمره والدین خودشیفته باشید.
دلایل اختلال شخصیت خودشیفته
یک درصد از جمعیت کره زمین به اختلال شخصیت خودشیفته (NPD) مبتلا هستند و درصد بالایی از این جمعیت را مردان تشکیل می‌دهند. علت مشخصی برای ابتلا به اختلال روانی خودشیفتگی وجود ندارد. با این حال، متخصصان علم پزشکی بر این باورند که شرایط محیطی دوران کودکی ممکن است در ایجاد این اختلال نقش داشته باشد.
در صورتی که هر کدام از رفتارهای زیر، از جانب والدین یا مراقبانتان، به شما تحمیل شده باشد، ممکن است در سنین بزرگسالی در معرض خطر ابتلا به اختلال روانی خودشیفتگی باشید.
- بی‌توجهی،
- انتقاد مداوم،
- انتظارات بیش از حد،
- نادیده گرفته شدن یا هر نوع سوء استفاده.
علاوه بر این، کارشناسان معتقدند مسائل ژنتیکی ممکن است منجر به اختلال روانی خودشیفتگی شود، اگرچه تاکنون، هیچ مدرکی برای اثبات آن ارائه نشده است.
چگونه اثرات منفی خودشیفتگی والدین بر فرزندان کاهش می یابد؟
با انجام برخی اقدامات، می‌توانید تاثیرات خودشیفتگی را بر فرزندانتان به حداقل برسانید. در ادامه، به مرور برخی از این راهکارها پرداخته می‌شود.
۱. دریافت کمک تخصصی
اولین قدم برای اطمینان از کاهش تاثیرات منفی شناسایی علائم و دریافت کمک تخصصی است. مشاور پزشکی می‌تواند وضعیت شما را ارزیابی کند. از گفتگوی صریح و واضح درباره این موضوع امتناع نکنید.
۲. مشاوره پزشکی
دستورالعمل پزشک خود را دنبال کنید. جلسات درمانی خود را پیگیری و داروها را به موقع مصرف کنید.
۳. درخواست کمک از شریک زندگی
شریک زندگی شما می‌تواند در شناسایی و کنترل رفتارهای خودشیفته به شما کمک کند. از او بخواهید در مواقع لزوم به شما هشدار دهد. بر رفتارهای خود و تاثیراتش بر دیگران تمرکز کنید. استراحت کنید و افکار نامناسب را از ذهن خود دور کنید.
۴. تمرینات آرامش بخش
رفتار خودشیفتگی ممکن است ناشی از استرس یا عصبانیت باشد. برای کاهش استرس و ایجاد آرامش ذهنی، از تمرینات آرامش‌بخش کمک بگیرید. یوگا و مدیتیشن و همچنین تمرینات مربوط به تنفس عمیق می‌توانند در این زمینه مؤثر باشند.
تشخیص و درمان خودشیفتگی
در ادامه، روش‌هایی برای تشخیص و درمان اختلال خودشیفتگی ارائه شده است. با مراجعه به پزشک و انجام این اقدامات درمانی، می‌توان علائم این بیماری را تا حد زیادی کاهش داد.
- پزشک ابتدا تاریخچه پزشکی بیمار را بررسی می‌کند و با انجام معاینات جسمی، به بررسی علائم می‌پردازد؛
- هنوز آزمایش خاصی برای تشخیص اختلال شخصیت خودشیفته وجود ندارد. برای تشخیص این بیماری، پزشک ابتدا سایر شاخص‌های سلامتی فرد را بررسی می‌کند؛
- از آنجا که هیچ روش درمانی مؤثر یا شناخته‌شده‌ای برای خودشیفتگی وجود ندارد، به احتمال زیاد، پزشک روان‌درمانی را پیشنهاد می‌کند؛
- روان‌درمانی به بیمار کمک می‌کند از مشکلات خود آگاه شود و نیازهای عاطفی دیگران را درک کند؛
- جلسات روان‌درمانی ممکن است ترکیبی از درمان‌‌های شناختی ـ رفتاری، گروه‌درمانی یا حتی خانواده‌درمانی باشد که شامل فرزندان نیز خواهد شد. رفتاردرمانی به بیمار کمک می‌کند از رفتارهای منفی خود با دیگران آگاه شود و عقاید اشتباه خود را اصلاح کند؛
- جلسات مشاوره همچنین به بیمار کمک می‌کند اعتماد به نفس بیشتری داشته باشد و تصویری واقع‌بینانه از خود در ذهنش ترسیم کند. در موارد بحرانی، ممکن است پزشک داروهای ضد افسردگی و ضد اضطراب تجویز هم کند.
والدین خودشیفته نه تنها موجب تخریب رابطه خود با فرزندانشان می‌شوند، بلکه آینده و سلامت روان فرزندان و خود را نیز در معرض خطر قرار می‌دهند. برای داشتن محیطی سالم در خانه، والدین باید اختلالات روانی خود را شناسایی و درمان کنند.
آیا تاکنون با والدین خودشیفته مواجه شده‌اید؟ رفتار آن‌ها را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ تجربیات و نظرات خود را درباره خودشیفتگی والدین با ما به اشتراک بگذارید.
