همه والدین می‌خواهند به فرزندانشان کمک کنند تا از ظرفیت‌های بالقوه خود نهایت استفاده را ببرند و پدر و مادر خوب باشند. اما آگاهی از تمام نکات فرزندپروری بسیار زمان‌بر است. در این میان چیزی که آن را گیج‌کننده‌تر می‌کند این است که گاهی روش‌های فرزندپروری متناقض‌اند! به همین دلیل دنیل وانگ (۲۰۲۱)، روانشناس حوزه کودک، نظریات علمی درزمینه فرزندپروری را گردآوری، مباحث مشترک آن‌ها را استخراج و فهرستی کوتاه از مهارت‌های مؤثر والدگری ارائه کرده است.
| آنچه در این مقاله می‌خوانید: |
تمرکز پدر و مادر خوب بر رفتار مثبت فرزندان
هرچه بیشتر فرزندتان را برای رفتار نامناسبش سرزنش کنید، رفتار نامناسب بیشتر تکرار می‌شود. وقتی بچه‌ها زیاد سرزنش می‌شوند، این باور را درونی می‌کنند که «من بچه بدی‌ام که بدرفتاری می‌کنم و سرزنش می‌شوم.» به‌این‌ترتیب، آن‌ها برای اصلاح رفتار خود انگیزه ندارند، زیرا بد بودن بخشی از هویتشان شده است. پس رویکرد بهتر این است که رفتار مناسب فرزندان خود را با دیدن آن تأیید یا توصیف کنید. همین الان دست‌به‌کار شوید و فهرستی از ۵۰ رفتار مناسبی که فرزندتان انجام می‌دهد تهیه کنید. این کار را با صبر و حوصله انجام دهید. خواهید دید که رفتار فرزندانتان در طول زمان بهبود می‌یابد.
آموزش توجه به نیازهای دیگران در فرزندان
اکثر افراد به‌طور طبیعی خودمحورند و قبل از نیازهای دیگران به‌دنبال نیازهای خودشان‌اند. اما تحقیقات نشان می‌دهد که اگر گاهی بر طبیعت خودخواه خود غلبه کنید و بر نیازهای دیگران هم متمرکز شوید، آرامش بیشتری خواهید داشت. اگر می‌خواهید فرزندانتان زندگی آرام و رضایت‌بخشی داشته باشند، به آن‌ها بیاموزید به دیگران توجه و کمک کنند. آن‌ها را در فعالیت‌هایی شرکت دهید تا به دیگران کمک کنند و تأثیر مثبت بگذارند. وقتی فرزندانتان بیشتر به مشارکت و کمتر به موفقیت فکر کنند، در مسیر ساختن زندگی شاد و موفق حرکت خواهند کرد.
پدر و مادر خوب بودن بدون داد و فریاد
احتمالاً تابه‌حال بارها به خود گفته‌اید که نباید سر فرزندانتان فریاد بزنید. اما وقتی فرزندانتان از دیوار راست هم بالا می‌روند، آسان نیست که جلوی فریاد زدنتان را بگیرید. ولی هرچه بیشتر سر فرزندانتان فریاد بزنید، رفتار آن‌ها بدتر می‌شود. به‌جای تلاش برای تغییر رفتار فرزندانتان، نگرش و احساسات آن‌ها را درک کنید. سپس وارد فضای گفت‌وگو شوید. برای بهبود مهارت‌های فرزندپروری و مدیریت بهتر خشم خود، این نکات را امتحان کنید:
- تصمیم قاطع بگیرید که سر فرزندانتان فریاد نزنید مگر اینکه موضوع خطرناکی باشد؛
- از قبل فکر کنید اگر عصبانی شوید چه خواهید کرد؛
- در صورت لزوم از موقعیت دور شوید و از تهدید استفاده نکنید؛
- به این فکر کنید که فرزندتان چه نیازی دارد که برآورده نشده است تا بتوانید به ریشه مسئله برسید. برای مثال، ممکن است احساس کند کنترلی بر زندگی خود ندارد، به همین دلیل سرکشی می‌کند.
تقویت حس مسئولیت پذیری در فرزندان
کودکانی که کارهای بیشتری در خانه انجام می‌دهند در بزرگسالی انسان‌های شادتری‌اند. مسئولیت‌های خانگی برای کودکان درس‌های مهم زندگی‌اند. مانند وظیفه‌شناسی، همکاری، مهارت‌های ارتباطی، سخت‌کوشی و مواردی از این قبیل. افرادی که در اوایل زندگی چنین درس‌هایی را می‌آموزند به احتمال بیشتری به بزرگسالانی سازگار تبدیل می‌شوند. والدین مؤثر کارهای خانه را به بخشی از روال و روتین خانواده تبدیل می‌کنند. این کار کودکان را برای موفقیت در آینده آماده می‌کند.
تبدیل چالش‌ها به موقعیتی برای رشد
احتمال موفقیت افرادی که نگاه مثبتی به چالش‌ها و موانع دارند بسیار بیشتر از کسانی است که این‌طور نیستند. وقتی افراد موفق به چالش‌ها نگاه می‌کنند با خودشان فکر می‌کنند: «سخت خواهد بود، اما در مسیر حل کردن این چالش چیزهای زیادی یاد خواهم گرفت.» از سوی دیگر، وقتی افرادی که چندان موفق نیستند به چالش‌ها نگاه می‌کنند با خودشان فکر می‌کنند: «سخت خواهد بود پس ترجیح می‌دهم کاری ساده‌تر انجام دهم تا از این چالش اجتناب کنم.» این نگرش‌های متفاوت در دوران کودکی و نوجوانی ایجاد می‌شود، پس بهتر است والدین مهارت‌های خود را به‌گونه‌ای تقویت کنند تا به فرزندانشان این توانایی را بدهند که چالش‌ها را موقعیتی برای رشد ببینند.
پدر و مادر خوب کارهای فرزندانشان را انجام نمی دهند
برخی از والدین می‌خواهند فرزندانشان مسئولیت‌پذیر و مستقل باشند. اما فکر می‌کنند باید از نزدیک بر کارهای فرزندانشان نظارت کنند و کارهایی را که خودشان باید انجام دهند برایشان انجام می‌دهند. به این والدین، والدین هلیکوپتری گفته می‌شود، برای پرهیز از این‌گونه والدگری:
- کارهایی را که مسئولیت خودشان است برایشان انجام ندهید؛
- به فرزندانتان اجازه دهید انتخاب‌های مناسب سن خودشان را داشته باشند؛
- اجازه دهید فرزندانتان با پیامدهای طبیعی انتخاب‌های خود دست‌وپنجه نرم کنند؛
- تا آنجا که ممکن است از گفتن «شما برای… خیلی کوچکید» خودداری کنید؛
- اجازه ندهید فرزندانتان مرکز جهان شما شوند؛
- اجازه دهید فرزندانتان شکست بخورند؛
- از فرزندانتان بپرسید: «فکر می‌کنید چگونه می‌توانید مشکل را حل کنید؟»
پدر و مادر خوب برای فرزندانشان امن هستند
برای تقویت احساس امنیت در فرزندانتان، این کارها را انجام دهید:
- ابراز محبت کلامی و غیرکلامی داشته باشید؛
- از فرزندانتان قدردانی کنید و با آن‌ها با احترام رفتار کنید؛
- احساساتشان را تأیید کنید؛
- مرزهای ثابتی را تعیین کنید؛
- وقتی با آن‌هایید تمام توجهتان را به آن‌ها معطوف کنید؛
- در دسترس و پاسخگو باشید؛
- به آن‌ها یادآوری کنید که بدون قید و شرط دوستشان دارید؛
- به وعده‌های خود عمل کنید و قابل‌اعتماد باشید.
بر پشتکار تاکید کنید
استقامت و اشتیاق برای اهداف بلندمدت یکی از مهم‌ترین ویژگی‌هایی است که منجر به موفقیت می‌شود. وقتی صحبت از موفقیت بلندمدت می‌شود، پشتکار از عواملی مانند IQ و استعداد مهم‌تر است. چگونه می‌توانید مهارت‌های فرزندپروری را که به رشد پشتکار کودکانتان کمک می‌کند توسعه دهید؟
- بر پیشرفت بیش از کمال تأکید کنید؛
- آن‌ها را تشویق کنید تا با چالش‌های قابل‌مدیریت روبه‌رو شوند؛
- به آن‌ها نشان دهید که دائماً ریسک می‌کنید و از منطقه امن خود خارج می‌شوید؛
- درمورد چالش‌هایی که با آن روبه‌رویید و آنچه برای حل آن‌ها انجام می‌دهید صحبت کنید؛
- اجازه دهید فرزندانتان اشتباه کنند.
مهارت‌های فرزندپروری خود را بهبود دهید و شاهد شکوفایی فرزندانتان باشید. با به کار بستن نکات گفته‌شده در این مقاله، والدین مؤثرتری خواهید شد و با گذشت زمان خواهید فهمید که فرزندانتان مسئولیت‌پذیرتر، منعطف‌تر و باانگیزه‌تر می‌شوند. البته انجام این موارد به زمان و تلاش نیاز دارد و ارزشش را خواهد داشت!
