شاید تصور کنید داروسازان تنها مسئول پیچیدن نسخه پزشک شما هستند. اما در تمام کشورهای توسعه‌یافته جهان، داروساز به عنوان دردسترس‌ترین عضو کادر درمان شناخته شده است و در داروخانه‌ها، بیمارستان‌ها و مراکز اطلاعات دارویی، می‌تواند طیف وسیعی از اطلاعات مفید را درباره داروهای نسخه‌ای و غیرنسخه‌ای در اختیارتان قرار دهد و منجر به ارتقای چشمگیر روند درمانی شود. در این مقاله کودکت، به بررسی سؤال‌هایی پرداخته می‌شود که لازم است درباره مصرف انواع دارو برای خودتان و کودکتان از دکتر داروساز بپرسید.
داروسازان در ایران، به طور میانگین، شش سال و نیم برای دریافت مدرک دکتری حرفه‌ای تحصیل می‌کنند و در واحدهای درسی، به طور متمرکز درباره تمام جوانب داروها مطالعه می‌کنند. از این رو، با آمادگی کامل، پاسخگوی سؤالات دارویی شما هستند تا اثربخشی درمان را به حداکثر برسانند. بهتر است با همان دقتی که پزشک معالجتان را انتخاب می‌کنید، داروسازتان را نیز انتخاب کنید. دکتر داروسازی را انتخاب کنید که برای پاسخ به سؤالات دارویی شما وقت می‌گذارد و با او راحتید. در ادامه، به سؤالاتی پرداخته می‌شود که باید از داروساز بپرسید تا مصرف دارو را برای خود و کودکتان ایمن و اثربخش کنید.
نام داروی تجویزشده چیست؟
نام تمام داروهای خود و کودکتان را یاد بگیرید و اگر تحت نظر چند پزشک هستید، حتما به هر یک لیست کامل سایر داروهای خود یا کودکتان را ارائه دهید.
بیشتر بدانید
داروها یک نام اصلی و علمی دارند که به آن «نام ژِنِریک» گفته می‌شود. برخی داروها، علاوه بر نام ژنریک، «نام تجاری یا برند» نیز دارند که شرکت سازنده آن را انتخاب می‌کند. برای مثال، استامینوفن نام ژنریک است و نام‌های تجاری معروف آن تایلنول و پانادول است. تفاوت داروهای شرکت‌های مختلف دارویی در نوع مواد جانبی، کیفیت ماده اصلی و مواد جانبی و نحوه ترکیب آن‌هاست.
دارو چه کارکردی در بدن دارد و چه زمانی انتظار شروع اثر آن را داشته باشید؟
خوب است بدانید هر دارو به چه منظور تجویز شده است و چه زمانی انتظار اثربخشی از آن داشته باشید تا بتوانید اثر آن را بر بدن بررسی کنید. برای مثال، اینکه بدانید دارویی مسکن است و بعد از یک ساعت از مصرف آن، باید درد کاهش یابد، در صورت کاهش نیافتن درد بعد از یک ساعت، پیگیری بیشتر لازم است. در مقابل، شروع اثربخشی برخی داروها ممکن است دو ماه یا بیشتر بعد از آغاز درمان بروز یابد.
دارو را چگونه مصرف کنید؟
داروهای مختلف ملاحظات و دستور مصرف متفاوتی دارند. با آگاهی و رعایت این موارد، اثربخشی دارو را بر بدن بیشتر می‌کنید و احتمال بروز عوارض جانبی را کاهش می‌دهید.
برخی داروها بهتر است صبح‌ها مصرف شوند و برخی شب‌ها، با معده خالی یا معده پُر، بعضی داروها را باید در ساعت دقیقی هر روز مصرف کرد. برخی قرص‌ها را نباید خُرد یا نصف کرد. در دوره مصرف برخی داروها، پوست حساس می‌شود و باید از تابش طولانی آفتاب دوری کرد. همچنین، می‌توانید نحوه مصرف اشکال مختلف دارویی را از داروسازتان بپرسید.
در صورت فراموش کردن مصرف یک نوبت از دارو، چه اقداماتی لازم است؟
تا حد امکان سعی کنید داروها را طبق دستور پزشک و به طور منظم مصرف کنید. اگر یک نوبت را فراموش کردید، به هیچ عنوان، پیش از مشورت با دکتر داروساز، مقدار مصرف نوبت بعدی را دو برابر نکنید.
بهتر است جواب این سؤال را قبل از فراموشی بدانید.
تا چه زمانی مصرف داروها را ادامه دهید؟
اینکه تا چه زمان مصرف دارو را ادامه دهید بسیار مهم است. برای مثال، ممکن است داروی مسکنی برای درد موقت شما تجویز شده باشد و مصرف طولانی‌مدت آن منجر به افزایش احتمال بروز عوارض شود. از سوی دیگر، طول دوره درمان با آنتی‌بیوتیک‌ها نقشی بسیار کلیدی در کارایی این داروها دارد، از این رو، طول دوره درمان داروهای مصرفی خود را، بنا به مسیر درمانی مورد تایید پزشکتان، از وی بپرسید. داروسازان هم می‌توانند در این زمینه به شما کمک کنند.
آیا تداخلی بین داروهای تجویزشده با داروهای قبلی یا غذاها وجود دارد؟ آیا فرآورده ها و داروهای گیاهی اثری بر داروهای تجویزشده دارد؟
داروهای نسخه‌ای و غیرنسخه‌ای شما ممکن است با داروهای دیگر تداخل داشته باشند و اثرات ناخواسته و مضر ایجاد کنند. حتی مصرف غذا، الکل، فرآورده‌های گیاهی و مکمل‌ها هم احتمال دارد با دارو تداخل داشته باشد. ممکن است لبنیات، مرکبات و سایر مواد غذایی اثربخشی برخی داروها را تحت تاثیر قرار دهند.
از سوی دیگر، برخی فرآورده‌های دارویی حاوی داروهای مشترکی هستند که می‌تواند به استفاده بیش از مقدار مجاز یک دارو (overdose) منجر شود. این موضوع برای کودکان، به دلیل بدن کوچک و حساسشان، بسیار اهمیت دارد. حتما از دکتر داروساز بخواهید تداخلات احتمالی داروهای مصرفی را با سایر داروها، فرآورده‌های گیاهی و مکمل‌ها برایتان بررسی کند. فراموش نکنید برخی داروها حتی ممکن است با مواد غذایی مشخصی ناسازگاری داشته باشند.
آیا داروی تجویزشده اثری بر فعالیت های روزانه دارد؟
مصرف برخی داروها سبب خواب‌آلودگی می‌شود و بر فعالیت‌های نیازمند دقت و هوشیاری نظیر رانندگی و کار با دستگاه تاثیر می‌گذارد. برخی داروها ممکن است در زمان مصرف با علائمی نظیر سرگیجه، تاری دید یا هر عارضه دیگر همراه باشد. از دکتر داروساز بخواهید راهنمایی مورد نظرتان را درباره داروی مصرفی‌تان ارائه دهد.
آیا مصرف داروی تجویزشده عوارض جانبی دارد؟ آیا ممکن است دارو با بدن ناسازگار باشد و حساسیت بروز کند؟
مصرف تمام داروها ممکن است با عارضه جانبی همراه باشد، ولی همه این عوارض جدی و خطرناک نیستند و در برخی موارد، با رعایت ملاحظات مصرف داروها و مصرف مقدار صحیح آن‌ها، احتمال بروز عوارض کاملا کاهش می‌یابد.
نباید فراموش کنید منفعت و اثربخشی داروهای تجویزشده طبق صلاحدید پزشک براساس شرایط درمانی شما به مراتب بیشتر از مضرات ناشی از عوارض جانبی است.
دکتر داروساز می‌تواند اطلاعات مفید و کارآمدی درباره عوارض جانبی داروها در اختیار شما قرار دهد تا از بروز عوارض جلوگیری کنید یا در شرایطی، با به کار بستن راهکاری، آن را کنترل کنید یا در صورت وجود خطر جدی، دارو را قطع کنید.
از سوی دیگر، ممکن است برخی داروها منجر به واکنش‌های حساسیتی شود. از این رو، اگر سابقه حساسیت غذایی یا دارویی دارید، پزشک و دکتر داروساز خود را مطلع کنید. در مجموع، می‌توانید هر گونه تغییر در بدن خود یا کودکتان را پس از مصرف دارو زیر نظر داشته باشید و آن را با پزشک یا داروساز خود در میان بگذارید.
آیا مصرف این دارو در دوران بارداری یا شیردهی مشکلی ایجاد نمی کند؟
توجه کنید حتما پزشک و داروساز خود را از علائم بارداری یا شیردهی خود مطلع کنید. مصرف برخی داروها در این دوران عوارض جبران‌ناپذیری بر جنین یا نوزادان شیرخوار دارد.
داروها را چگونه نگه داری کنید؟
شرایط نگه‌داری داروها عامل مهمی در حفظ اثربخشی آن‌هاست. نگه‌داری داروها در شرایط نامناسب دما، نور و رطوبت ممکن است باعث تخریب دارو و از دست رفتن اثربخشی آن شود.
چه زمانی لازم است پزشک خود را ببینید؟
وقتی برای دریافت داروهای بدون نسخه به داروخانه مراجعه می‌کنید، داروسازان، با ارزیابی وضعیت شما، در صورت نیاز، شما را به پزشک ارجاع می‌دهند. پزشک و داروساز خود را در جریان داروهای بدون نسخه و هر گونه فرآورده مکمل یا گیاهی که مصرف می‌کنید قرار دهید.
شما می‌توانید نگرانی‌های دارویی خود را با داروساز در میان بگذارید. به یاد داشته باشید، حرفه آن‌ها کمک به شما بدون قضاوت درباره شخصیت و شرایط شماست.
به یاد داشته باشید، اطلاعات صحیح و کاملی که در اختیار پزشک و دکتر داروسازتان قرار می‌دهید،نقش بسیار مهمی در روند درمان دارد. از این رو، بهتر است لیستی از تمام داروها، فرآورده‌های گیاهی و مکمل‌های مصرفی خانواده تهیه کنید و بعد از هر مراجعه به مطب پزشک و داروخانه، آن را به‌روزرسانی کنید.
بیشتر بخوانید: راهنمای روش درست مصرف شکل های مختلف دارو برای کودکان
فراموش نکنید اگر سوالی در زمینه مصرف دارو برای خودتان یا کودتان دارید می توانید از طریق قسمت نظرات زیر همین مطلب یا در اینستاگرام کودکت با ما در میان بگذارید.
