تهوع و استفراغ یکی از علامت‌های شایع در دوران بارداری است که به آن بیماری صبحگاهی (Morning Sickness) هم می‌گویند. اگر چه این علائم ممکن است در تمام طول روز و شب بروز کند و فقط محدود به صبح‌ها نیست، حتی برخی خانم‌ها کل شبانه‌روز آن را تجربه می‌کنند. این علائم بسیار آزاردهنده‌اند و می‌توانند بر کیفیت زندگی خانم‌های باردار تاثیر بسیاری بگذارند. از طرفی حالت تهوع یا بیماری صبحگاهی در بارداری تا زمانی که بدن دچار کم‌آبی و سوءتغذیه نشده باشد، به جنین آسیبی وارد نمی‌کند و معمولا در حدود هفته‌های ۱۶ تا ۲۰ بارداری رفع می‌شود. حدود ۷۵ درصد از خانم‌های باردار تهوع و استفراغ بارداری را تجربه می‌کنند.
آنچه باعث بروز حالت تهوع یا بیماری صبحگاهی در دوران بارداری می‌شود احتمالا افزایش نسبی سطح برخی هورمون‌ها نظیر HCG (گنادوتروپین جفتی انسانی) و استروژن در بدن است.
گاهی وجود عفونت ادراری در دوران بارداری زمینه‌ساز بروز تهوع و استفراغ در بارداری می‌شود.
تشدید حالت تهوع یا بیماری صبحگاهی در بارداری
- خانم‌هایی با سابقه قبلی تهوع در اثر ماشین‌گرفتگی (بیماری حرکت)، سردردهای میگرنی و همچنین تهوع در اثر استفاده از داروهای پیشگیری از بارداری،
- بارداری‌های دوقلو یا چندقلو،
- سابقه تهوع در بارداری قبلی،
- چاقی (BMI بالاتر از ۳۰)،
- سابقه تهوع بارداری در خانواده،
- اولین بارداری،
- استرس.
علائم جانبی تهوع و استفراغ در بارداری
برای اطمینان از سلامتی خود و جنین در صورتی که، علاوه بر تهوع و استفراغ، هریک از شرایط زیر را داشتید، ماما یا پزشک خود را مطلع کنید:
- رنگ ادرارتان تیره شده باشد یا در طول ۸ ساعت ادراری برای دفع نداشته‌اید؛
- به مدت ۲۴ ساعت همه غذاها و مایعاتی را که مصرف کرده‌اید تحمل نکرده و استفراغ کرده باشید؛
- احساس ضعف و گیجی شدید داشته یا از حال رفته باشید؛
- احساس درد در ناحیه شکم؛
- درد هنگام دفع ادرار یا وجود خون در ادرار؛
- کاهش وزن؛
- ضربان قلب بالا؛
- تب؛
- وجود خون در استفراغ.
این موارد ممکن است علامتی از عفونت ادراری یا کم‌آبی بدن شما باشند و نیاز به بررسی بیشتر دارند، لذا هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید.
درمان حالت تهوع یا بیماری صبحگاهی در بارداری
از آنجا که شرایط هر بارداری و بدن افراد متفاوت است، راهکار سریع و مشخصی که برای همه خانم‌های باردار مؤثر باشد وجود ندارد.
اگر تهوع و استفراغ بارداری شدید نباشد با ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی و سبک زندگی خود می‌توانید تا حدودی آن را کنترل کنید:
- استراحت کافی داشته باشید، چراکه خستگی ممکن است علائمتان را تشدید کند؛
- از قرارگیری در معرض بوها و غذاهایی که برایتان آزاردهنده است دوری کنید؛
- قبل از خارج شدن از تختخواب کمی نان تست یا بیسکوییت ساده بخورید؛
- وعده‌ها و میان‌وعده‌های خود را با حجم کمتر و در تعداد دفعات بیشتر مصرف کنید. با این کار معده شما بسیار پُر نمی‌شود یا خالی نمی‌ماند، در نتیجه تهوع کمتری را تجربه خواهید کرد؛
- گاهی بوی غذاهای گرم آزاردهنده است. می‌توانید بعد از سرد شدن وعده غذایی خود را میل کنید. البته مواظب باشید غذای گرم‌نشده را استفاده نکنید؛
- به دفعات زیاد ولی هر بار با حجم کم آب بنوشید. در دوران بارداری سعی کنید روزی ۶ تا ۸ لیوان مایعات بدون کافئین مصرف کنید؛
- غذاهای پرپروتئین و کم‌چرب مصرف کنید و از مصرف وعده‌های پرادویه و چرب پرهیز کنید؛
- هوای تازه استشمام کنید و نفس عمیق بکشید؛
- اگر بعد از خوردن ویتامین‌ها و سایر فرآورده‌های مکمل دچار تهوع می‌شوید، می‌توانید آن‌ها را همراه یک میان‌وعده سبک یا قبل از خواب مصرف کنید. بدون صلاحدید پزشک مصرف مکمل‌های بارداری را قطع نکنید.
کلام آخر
به یاد داشته باشید که ترکیبات گیاهی و طبیعی نظیر زنجبیل، در صورتی که بیش از اندازه مصرف شوند، ممکن است به بدن شما و جنین آسیب‌های جبران‌ناپذیر وارد کنند. از این رو قبل از مصرف انواع دمنوش‌ها، عرقیجات و فرآورده‌های غیردارویی در دوران بارداری با پزشک، ماما یا دکتر داروساز مشورت کنید.
این تصور مطلقا اشتباه است که فرآورده‌های طبیعی بدون عارضه‌اند. بسیاری از فرآورده‌های گیاهی ممکن است آسیب جدی به جنین وارد کنند. حتما قبل از اقدام به استفاده هر فرآورده طبیعی در هر شکلی با پزشک یا دکتر داروساز مشورت کنید.
در صورتی که حالت تهوع در باردرای شدید و کنترل‌ناپذیر با روش‌های غیردارویی دارید، می‌توانید با تجویز پزشک از داروهای ضدتهوع ایمن استفاده کنید. این داروها معمولا به صورت قرص‌های خوراکی در اختیار شما قرار می‌گیرند اما در شرایطی ممکن است، به صلاحدید پزشک، شکل تزریقی آن‌ها کارآمدتر باشد.
پیش از مصرف هرگونه مکمل و فرآورده دارویی در بارداری (نظیر ویتامین B6، اندانسترون، متوکلوپرامید و مانند این‌ها) با پزشک خود یا دکتر داروساز مشورت کنید.
