کودک در حال گریه است و برای آرام کردنش به او شیر داده‌اید، بغلش کرده‌اید، به‌آرامی او را تکان داده‌اید و برایش آواز خوانده‌اید، هیچ‌کدام کارساز نبوده است و کودک همچنان نا‌آرام است. تنها امید شما پستانک است. متخصصان باور دارند پستانک برای آرام کردن کودک ابزاری مناسب است. اما دندانپزشکان برای سلامت دهان و دندان توصیه می‌کنند، تا دو سالگی، استفاده از پستانک محدود شود و تا چهار سالگی، کاملا کنار گذاشته شود. علاوه بر این، بهتر است خوردن پستانک برای کودکان دوساله، قبل از آنکه بخواهند شروع به حرف زدن کنند، محدود شود، زیرا اعتیاد به پستانک در این زمان باعث می‌شود کودک زمان کمتری دهانش خالی باشد و به‌اصطلاح، تمرین حرف زدن به تعویق بیفتد. در کل، هیچ قانون یا قاعده محکمی برای ترک عادت پستانک خوردن وجود ندارد و شما باید، براساس شرایط خود و کودک، بهترین روش را انتخاب کنید.
در ادامه، با ویژگی‌های پستانک خوب و راهکارهایی برای ترک عادت پستانک خوردن آشنا می‌شوید.
ایمنی پستانک
هنگام خرید پستانک به دستور‌العمل‌های زیر توجه کنید:
۱. پستانک‌های تک‌قطعه‌ای تهیه کنید، زیرا پستانک‌های دوقطعه‌ای ممکن است هنگام خوردن از هم جدا شوند و باعث خفگی نوزاد یا کودک شوند.
۲. لبه محافظ پستانک باید از پلاستیک محکم و با سوراخ‌های هوا ساخته شده باشد و از هر دو طرف، به اندازه ۲.۵ سانتی‌متر باشد که کودک نتواند آن را ببلعد.
۳. تا شش ماهگی، برای تمیز کردن پستانک، می‌توانید از مایع شستشوی مخصوص پستانک استفاده کنید. بعد از شش ماهگی، آن را به طور مرتب با آب و صابون بشویید.
۴. پستانکها در دو اندازه ساخته شده‌اند، برای گروه سنی صفر تا شش ماه و برای گروه سنی شش ماه و بالاتر. اطمینان حاصل کنید پستانک مناسب سن کودک است.
۵. برای جلوگیری از خطر خفگی کودک، هرگز پستانک را به گردن، دست یا نرده گهواره کودک نبندید. به جای آن، از گیره پستانک استفاده کنید.
۶. هرگز از نوک بطری شیر و حلقه آن به جای پستانک استفاده نکنید. نوک شیشه شیر می‌تواند از حلقه جدا شود و کودک را خفه کند.
۷. به طور مرتب، پستانک را بررسی کنید و در صورت مشاهده هر گونه خرابی یا تغییر رنگ، حتما آن را عوض کنید.
اصول استفاده از پستانک
کودکان با میل ذاتی مکیدن متولد می‌شوند. آن‌ها از این واکنش ذاتی و غیرارادی نه تنها برای خوردن، بلکه برای کسب آرامش نیز استفاده می‌کنند. در واقع، کودکان مکانیزم دیگری برای آرام کردن خود ندارند. آن‌ها نمی‌توانند درخواست نوشیدنی یا تقاضای پتو کنند یا از دست خود برای کنترل چیز‌ها استفاده کنند. پس نوزاد از تنها راه آرام‌سازی خود، یعنی مکیدن، استفاده می‌کند.
بنابراین، اگر پستانک در دسترس نباشد، انگشت، انگشت شست، شیشه شیر یا سینه جایگزین آن می‌شود. اگر فاصله ساعات شیر خوردن نوزاد کمتر از دو ساعت باشد، بدانید کودک سینه را جایگزین پستانک کرده است. به عبارت دیگر، او گرسنه نیست و فقط میل به مکیدن دارد. در چنین مواقعی، پستانک واقعا می‌تواند هم به مادر و هم به نوزاد کمک کند. قبل از اینکه نوزاد را با پستانک آشنا کنید، مطمئن شوید او درست شیر مکیدن از سینه را بلد است، زیرا در غیر این صورت، با مکیدن پستانک، این روش غلط در او تثبیت می‌شود.
مزایا و معایب پستانک
برخی والدین نگران‌اند پستانک به دهان و دندان کودک آسیب بزند، اما پستانک تا قبل از دو سالگی تاثیری بر دندان‌ها ندارد. دندانپزشکان معتقدند بهتر است از دو سالگی مکیدن پستانک در کودک محدود شود و در چهار سالگی پستانک مکیدن قطع شود. زیرا بعد از چهار سالگی، باعث جلو آمدن فک بالا، بدشکلی دندان‌ها، قرار نگرفتن فک بالا و پایین روی هم و باز ماندن دهان می‌شود. این مشکلات باعث اختلال در جویدن، صحبت کردن و ظاهر کودک می‌شود و چنین کودکانی اغلب نیاز به ارتودنسی دارند.
مزایای پستانک
- راهی برای آرام‌سازی: گریه‌های نوزاد از زمان تولد تا حدود شش هفته افزایش می‌یابد، زمان تقریبی گریه کردن نوزاد در این شش هفته، روزی ۳ ساعت است. علت بیشتر این گریه‌ها استرس است (تولد باعث می‌شود نوزاد از محیطی امن به محیطی نا‌امن و غیرقابل پیش‌بینی وارد شود که این خود استرس بزرگی است). مکیدن به نوزاد کم می‌کند آرام شود، به همین علت، مکیدن پستانک پیشنهاد می‌شود.
- سلامتی: تنها مزیت سلامتی ثابت‌شده پستانک در نوزادان نارس دیده شده است. نوزادان نارسی که پستانک می‌مکند احتمالا زودتر از همتایان خود وزن می‌گیرند.
- کاهش احتمال وقوع سندروم مرگ ناگهانی نوزاد: براساس مطالعات انجام‌شده، اگر نوزادان هنگام خواب از پستانک استفاده کنند، احتمال وقوع سندروم مرگ ناگهانی نوزاد کاهش می‌یابد. احتمالا پستانک از برگشتن زبان و بسته شدن راه تنفسی جلوگیری می‌کند.
معایب پستانک
- عفونت گوش: مکیدن پستانک علت ۲۵ درصد عفونت گوش کودکان زیر سه سال است. زیرا مکیدن پستانک باعث افزایش ترشحات در گوش می‌شود.
- قطع شیر زودهنگام: طبق نتایج تعدادی از پژوهش‌ها، مکیدن پستانک باعث می‌شود نوزاد دیگر تمایلی به تغذیه از سینه مادر نداشته باشد. توصیه متخصصان این است که اگر بعد از چهار تا شش هفتگی پستانک را در اختیار نوزاد قرار دهید، احتمالا این مشکل پیش نخواهد آمد.
- مشکلات دهان و دندان: اگر کودک بعد از دو سالگی مدام پستانک در دهان داشته باشد، احتمالا باعث جلو آمدن فک بالا می‌شود که مشکلات دیگری را در پی دارد.
راه های ترک عادت پستانک
قبل از اشاره به این روش‌ها، لازم به یادآوری است که هیچ روش بهتر، مشخص و تاییدشده‌ای برای ترک عادت پستانک وجود ندارد و والدین باید، با در نظر گرفتن شرایط و محیط خود و کودک، سازگارترین روش یا روش‌ها را انتخاب کنند.
قطع یک‌باره و ناگهانی
این روش برای همه مناسب نیست، اما بعضی خانواده‌ها، با توجه به شرایطی که دارند، به‌راحتی پستانک را از کودک دور می‌کنند و هرگز دیگر آن را در اختیار کودک نمی‌گذارند، این روش سریع‌ترین راه گرفتن پستانک است. بله، حتما ساعت‌ها و روزهای اول با گریه و قشقرق کودک روبرو خواهید شد، اما پس از اینکه پستانک را از کودک گرفتید، دیگر از بین رفته است و هرگز برنمی‌گردد. تنها کاری که می‌توانید انجام دهید این است که به کودک توضیح دهید چه اتفاقی افتاده است و حتما با او همدلی کنید، اما مهم‌ترین بخش این روش این است که هرگز تسلیم نشوید. انجام این روش خیلی توصیه نمی‌شود.
محدودیت گذاشتن
برای استفاده از پستانک محدودیت بگذارید. برای مثال، در ماشین یا اتاق نشیمن اجازه استفاده از پستانک را به کودک ندهید یا فقط وقت خواب آن را در اختیارش بگذارید. امید است که کودک، بعد از مدتی، متوجه شود دیگر به پستانک احتیاجی ندارد.
پری پستانکها
آیا می‌خواهید بدون اوقات‌تلخی زیاد پستانک را از کودک بگیرید؟ از پری پستانکها کمک بگیرید. از یک موقعیت (مثل شروع مهدکودک یا جشن تولد سه سالگی) استفاده کنید و به کودک بگویید حالا دیگر پری پستانکها قرار است بیاید و در ازای یک هدیه دوست‌داشتنی، پستانک را با خود ببرد.
این هدیه می‌تواند اسباب‌بازی، مسافرت، شهربازی یا هر چیز دیگری که کودک را خوشحال می‌کند باشد، اما توصیه می‌شود هدیه طوری انتخاب شود که قابل لمس و همیشه جلوی دید کودک باشد تا در صورت بهانه‌گیری و ابراز دلتنگی برای پستانک، به آن هدیه اشاره شود و با هیجان گفته شود: «تو به جای پستانک فلان اسباب‌بازی رو داری، خوش به حالت. اما در هر صورت انتخاب با خودته».
ناپدید شدن پستانک
در این روش، می‌توان از چندین راهبرد استفاده کرد. می‌توانید با همکاری کودک تمام پستانک‌هایش را جمع کنید و آن‌ها را در کیسه‌ای جداگانه بگذارید و با هم به بیرون از خانه بروید و آن‌ها را در سطل‌های زباله شهرداری بریزید. راه دیگر رودخانه‌ای روان در شهر یا خارج از شهر پیدا کنید و با همکاری کودک، پستانک را به آب‌ها بسپارید. (البته با وجود اینکه این کار روش مرسومی برای خداحافظی کودک با شیء محبوبش محسوب می‌شود، اما به دلیل آسیب زدن به محیط زیست این کار توصیه نمی‌شود.) همچنین، می‌توانید، با هماهنگی قبلی با صاحب مغازه، پستانک را با کالایی معاوضه کنید. پستانک را به بادکنک‌های هیدروژنی ببندید و به آسمان بفرستید تا به دست کسی، چیزی یا حیوانی برسد که به پستانک نیاز دارد. مزیت این روش حضور فعالانه کودک در ناپدید کردن پستانک است.
خراب کردن پستانک
روش خوبی نیست، اما ممکن است کارساز باشد. در این روش، با ایجاد سوراخ روی پستانک، مکیدن آن را دشوار می‌کنید. با این کار، کودک بعد از مدتی مک زدن خسته می‌شود و آن را کنار می‌گذارد. حتما مراقب باشید با سوراخ کردن آن به هیچ وجه کاری نکنید که احتمال کنده شدن تکه‌ای از آن و بلعیدن آن توسط کودک وجود داشته باشد.
گم شدن پستانک
اگر کودک پستانک را گم کرد، برای پیدا کردن آن خانه را زیر و رو نکنید، به طور نمادین، دنبال آن بگردید. اگر کودک پرسید کجاست، توضیح دهید که نمی‌توانید آن را پیدا کنید و احتمالا برای همیشه گم شده است. برای آسان‌تر شدن کار، می‌توانید از قوه تخیل کودک استفاده کنید و با کمک قصه‌ها، روند ترک پستانک را راحت‌تر کنید. برای مثال، گربه بانمک محله از پنجره آمده و پستانک را برای بچه‌های خود برده است. در این زمینه مراقب باشید داستان‌هایی که تعریف می‌کنید باعث ایجاد ترس در کودک نشوند.
زمان
با بزرگ شدن کودک، احتمالا خودش آن را کنار می‌گذارد. اگر وقتی کودک آمادگی کنار گذاشتن پستانک را ندارد (خیلی کم‌سن است یا تغییری در زندگی روزمره ایجاد شده است) و شما او را مجبور به این کار کنید، احتمالا توجه خود را به چیز دیگری مثل مکیدن انگشت یا جویدن ناخن معطوف می‌کند. اگر واقعا کودک وابستگی خیلی زیادی به پستانک دارد، در حال حاضر او را رها کنید و دوباره چند ماه دیگر امتحان کنید.
اگر شما هم تجربه یا سوالی در مورد ترک عادت پستانک خوردن کودکان دارید می‌توانید از طریق قسمت نظرات در سایت کودکت یا در شبکه‌های اجتماعی کودکت با ما در میان بگذارید.
بیشتر بخوانید: برای گرفتن پستانک از کودک چکار کنم؟
منابع: وبسایت‌های (VeryWellFamily و BanyCenter)
