امروزه کودکان، در مقایسه با کودکی والدین خود، چاق‌ترند. با اینکه شنیدن این موضوع خوشایند نیست، اما در حقیقت، چاقی در جوانان و نوجوانان، نسبت به دو دهه گذشته، تقریبا دو برابر شده است. این موضوع باعث شده است درخواست‌هایی برای محدودیت بیشتر در بازاریابی و توزیع غذاهای ناسالم به کودکان ایجاد شود و مردم به جلوگیری از مصرف غذاهایی مانند برگرها، چیپس، پیتزا و نوشیدنی‌های گازدار و شیرین ترغیب کنند. از آنجا که پیشگیری از چاقی موضوع جهانی است و پرورش کودکان سالم اهمیت زیادی دارد، در این مقاله کودکت، به موضوع چاقی در کودکان و باورهای نادرست درباره نمودار رشد در کودکان پرداخته شده است.
آیا چاقی رو به افزایش است؟
با تحلیل شرایط کودکانی که در بازه زمانی و منطقه جغرافیایی خاصی متولد شده‌اند، می‌توان احتمال چاقی افراد را براساس سال تولدشان تخمین زد. با بررسی پدیده چاقی با این روش، بهتر می‌توان تشخیص داد نسلی که هر فرد در آن به دنیا آمده است تا چه حد در معرض خطر چاقی قرار دارد.
طبق تحقیقات، بزرگسالان در سالهای ۲۰۱۴ و ۲۰۱۵ به طور قابل توجهی چاق‌تر از افراد همسن خود در ۲۰ سال پیش بودند. برای مثال، با دقت در افرادی که در اواسط دهه ۱۹۹۰ متولد شده‌اند، می‌توان دریافت حدود ۱۵ درصد آن‌ها در فاصله ۱۸ تا ۲۱ سالگی چاق بودند. این میزان تقریبا دو برابر افراد چاق ۱۸ تا ۲۱ سالهای است که دو دهه زودتر متولد شده‌اند. الگوی مشابهی برای کودکان نیز صادق است. از ۲ تا ۵ سالگی، حدود ۹ درصد از کودکان متولد اوایل دهه ۲۰۱۰ چاق بودند که، در مقایسه با کودکان دو دهه قبل از آن، ۴ درصد افزایش داشته است.
چاقی یکی از عوامل خطر برای بسیاری از بیماری‌های مزمن است و متاسفانه، وجود این عامل، در سنین پایین و در میان افرادی که اخیرا متولد شده‌اند، در حال افزایش است.
طبق گزارش‌ها، در عین حال، گروه‌های خاصی از مردم در معرض خطر اضافه‌وزن و چاقی قرار دارند و تفاوت‌های عمده‌ای میان این گروه‌ها وجود دارد. برای مثال، افرادی که در گروه‌های اقتصادی پایینی قرار دارند یا افرادی که در خارج از شهرهای بزرگ زندگی می‌کنند بیشتر در معرض خطر چاقی قرار دارند.
چرا پیشگیری از چاقی اهمیت دارد؟
به طور کلی، وقتی یک فرد بزرگسال دچار اضافه‌وزن یا چاقی می‌شود، کاهش وزن و کنترل وزن پس از کاهش بسیار سخت است. به همین دلیل، سرمایه‌گذاری در زمینه پیشگیری از چاقی در کودکان و خانواده‌ها بسیار مهم است. همچنین، حمایت از والدین برای داشتن رفتارهای سالم در شیوه زندگی در میان کودکان و خردسالان، برای حمایت از مسیر رشد سالم و مبارزه با چاقی، اهمیت بسیاری دارد. از این رو، همه سطوح یک جامعه از جمله رهبران مشاغل، مدارس، متخصصان بهداشت و مراقبت از کودک باید با یکدیگر همکاری کنند تا محیطی حمایتی ایجاد شود و در آن، رفتارهای سالم ترویج داده شود و در نتیجه، از چاقی جلوگیری شود. باید توجه کرد چگونه افراد و سازمان‌ها برای طرح‌های حمایت از خانواده باید گرد هم آیند.
والدین فرزندان خود را در محیطی سخت پرورش می‌دهند. بنابراین، اصلا ساده نیست به والدین بگویید غذای ناسالم نخرند. غذای ناسالم ارزان است، به‌راحتی در دسترس قرار می‌گیرد و به طور مستقیم، در دسترس کودکان و نوجوانان است. از این رو، باید به والدین فرصت مبارزه داد.
چگونه متخصصان بهداشت و مشاغل می توانند حمایت موثرتری از مقابله با چاقی داشته باشند؟
قوانین و نظام‌نامه بازاریابی و تجارت نوشیدنی‌های قندی، تنقلات شیرین و غذاهای ناسالم برای کودکان، حمایت از زنان در دوران بارداری و همچنین، حمایت ساختاری برای تغذیه نوزاد (به دلیل اینکه استفاده از شیر خشک و برنامه‌های رشد سریع باعث چاقی نوزاد می‌شود) از جمله مواردی است که برای کنترل و مبارزه با چاقی مؤثر خواهد بود.
یک شیب اجتماعی-اقتصادی در سلامت وجود دارد که از سمت بالا به پایین طیف اقتصادی جامعه جریان دارد. این پدیده‌ای جهانی است که در کشورهای کم‌درآمد، متوسط و پردرآمد دیده می‌شود. شیب اجتماعی-اقتصادی در سلامت به آن معنی است که نابرابری‌های بهداشتی بر همه تاثیر می‌گذارد. افرادی که شغل ثابت و درآمد کافی برای تهیه غذا ندارند اولویت‌بندی خاصی هم برای رفتارهای بهداشتی نخواهند داشت.
بیشتر بخوانید: ۳ دلیل مهم برای آموزش عادت های تغذیه سالم به کودکان
چگونه درک نادرست از نمودار رشد به فراگیری چاقی در کودکان دامن می زند؟
نمودار رشد نموداری است که براساس اندازه‌گیری قد و وزن تعداد زیادی از کودکان در سنین مختلف به دست آمده است. هر خط منحنی در این نمودار میزان درصد میانگین وزن، قد و دور سر کودکان را نشان می‌دهد. سه خط منحنی وجود دارد که به‌ترتیب از پایین به بالا صدک‌های ۳، ۵۰ و ۹۰ را نشان می‌دهد. برای توضیح صدک رشد به ساده‌ترین شکل بهتر است از یک مثال استفاده کرد. برای نمونه، اگر دختر سه‌ماهه شما در نمودار وزنی در صدک ۵۰ باشد، به این معنی است که ۵۰ درصد از دختران سه‌ماهه در کشور شما همان وزن یا وزنی کمتر از کودک شما دارند و ۵۰ درصد وزن بیشتری دارند.
بسیاری از والدین درک نادرستی از نمودار رشد دارند. آن‌ها تصور می‌کنند کودک چاق یک کودک خوشحال است. والدین به طور مداوم وزن کودک خود را اندازه‌گیری می‌کنند. برخی از آن‌ها اگر فرزندشان زیر صدک ۵۰ قرار داشته باشد، احساس شکست و نگرانی می‌کنند. بسیاری از والدین تصور می‌کنند اگر کودکشان بالای صدک ۵۰ قرار داشته باشد، خوب است، اما اگر زیر صدک ۵۰ باشد، بد است. اما طبق تعاریف، نیمی از جمعیت باید بالای صدک ۵۰ و نیمی دیگر باید زیر صدک ۵۰ باشند.
تحقیقی بر این اساس صورت گرفت، به طوری که نمودارهای مختلف رشد را به والدین نمایش دادند که هر نمودار دارای یک شاخص رشد نظری بود. سپس، از والدین خواسته می‌شود به هرکدام از نمودارهایی که ترجیح می‌دهند و آن را سالم‌تر می‌دانند رای دهند. بیشتر والدین ترجیح می‌دادند نوزادشان، در مقایسه با مسیر رشد طبیعی، در صدک‌های بالاتر قرار بگیرد. این امر نشان می‌دهد که مردم فکر می‌کنند قرار داشتن بالای صدک ۵۰ خوب است و زیر صدک ۵۰ بودن بد است. این در حالی است که قرار داشتن روی صدک ۵۰ رشد طبیعی را نشان می‌دهد.
باور اشتباه در مورد چاقی کودک
«کودک چاق یک کودک خوشحال است» یکی از معدود اعتقاداتی است که بین فرهنگ‌ها، کشورها و جوامع اقتصادی-اجتماعی وجود دارد. عموما والدین بر باور اشتباه خود درباره نمودار رشد پافشاری می‌کنند. والدینی که کودکانشان در محدوده وزن سالم و طبیعی‌اند، اغلب، فرزندان خود را لاغر می‌دانند و والدینی که فرزندانشان دچار اضافه‌وزن‌اند، فرزند خود را دارای وزن سالم و طبیعی می‌دانند. این امر تا حدودی منطقی است، زیرا بیشتر تاریخ بشر مربوط به دوران کمبود مواد غذایی بوده است. از این رو، در آن زمان، اضافه‌وزن کودک مزیتی برای زنده ماندن محسوب می‌شده است.
اکنون فرزندان شما در محیطی متولد می‌شوند که همه چیز برای چاق شدن فراهم است. غذای ناسالم ارزان و به‌راحتی قابل دسترسی است. همچنین، محیط اطراف و شرایط زندگی شما را تشویق می‌کند کمتر تحرک داشته باشید و بیشتر بنشینید. از این رو، ضروری است که آداب غذا خوردن را به فرزندانتان بیاموزید. برای مثال، به آن‌ها بیاموزید وقتی احساس سیری کردند، از غذا خوردن دست بکشند، به علائم بدن خود توجه کنند و هرگز به دلایلی غیر از گرسنگی غذا نخورند. این به آن معنی نیست که داشتن کودک چاق یا اصطلاحا تپل بد است. اگر لحظاتی به نمودار رشد فکر کنید، تعریف صدک‌های رشد نشان می‌دهد که نیمی از جمعیت باید بالای ۵۰ باشند و نیمی دیگر زیر ۵۰.
بنابراین، همیشه افراد با سایزهای مختلف وجود دارند. عوامل ژنتیکی را نیز نباید نادیده گرفت. اندازه‌گیری وزن، قد و دور سر، همراه با حمایت یک متخصص بهداشت، بهترین راه برای اطمینان‌خاطر والدین از رشد فرزندان است.
اگر شما هم در مورد چاقی کودک خود نگران هستید و در مورد راه‌های پیشگیری از چاقی سوال دارید، می‌توانید از قسمت نظرات زیر همین مطلب یا در شبکه‌های اجتماعی کودکت با ما در میان بگذارید.
