استامینوفن داروی اثربخش و کم‌عارضه‌ای برای کنترل درد و تب در کودکان است. دارویی که اگر اطلاعات کافی درباره چگونگی و ملاحظات مصرف آن داشته باشید، می‌توانید از آن برای کودک استفاده کنید. در این مقاله از کودکت در مورد مصرف استامینوفن برای کودکان صحبت می‌کنیم.
استامینوفن، با نام دیگر پاراستامول، داروی ضد درد و کاهنده تب است. پانادول (Panadol) و تایلنول (Tylenol) دو برند معروف این دارو در جهان است. جالب است بدانید کاری که داروی استامینوفن در بدن، برای کاهش درد و تب ناشی از بیماری های ویروسی، انجام می‌دهد هنوز به طور قطعی شناخته نشده و تنها فرضیه‌هایی برای آن مطرح شده است.
| آنچه در این مقاله می‌خوانید: |
موارد مصرف شربت استامینوفن کودکان
استامینوفن برای کودکان اگر درست استفاده شود، دردهای خفیف تا متوسط را کنترل می‌کند، اما بر التهاب اثری ندارد. از این رو، در صورت صلاحدید پزشک، گاهی داروهایی با اثرات ضد التهاب، نظیر ایبوپروفن، نیز برای کودکان تجویز می‌شود تا کنترل همه‌جانبه‌ای بر وضعیت تب و درد کودک حاصل شود. بدون موافقت قبلی پزشک، از ایبوپروفن استفاده نکنید.
در مقایسه با سایر داروهای کاهنده تب و درد، استامینوفن عوارض گوارشی کمتری ایجاد می‌کند. استامینوفن ممکن است، به تنهایی یا در ترکیب با سایر فرآورده‌های دارویی، در دسترس باشد. برای مثال، ممکن است در دو ترکیب دارویی مختلف استامینوفن وجود داشته باشد. در این شرایط، ضروری است مقدار مصرف این دارو با دقت تنظیم شود. با این کار، از مصرف بیش از حد مجاز داروی استامینوفن جلوگیری خواهد شد. بسیار مهم است که به ترکیبات تشکیل‌دهنده داروهای ترکیبی مانند داروهای ضد سرفه، ضد احتقان (گرفتگی)، ضد درد و تب، ضد حساسیت و سایر داروهایی که در سرماخوردگی و آنفلوآنزا مصرف می‌شوند توجه کنید.
برای جلوگیری از مصرف بیش از اندازه استامینوفن، حتما مواد مؤثر داروهای ترکیبی را از روی جعبه داروهای کودکتان بررسی کنید. به منظور کاهش خطا، در این خصوص از دکتر داروساز راهنمایی بگیرید.
زمان اثربخشی استامینوفن
زمان اثر استامینوفن ۳۰ تا ۶۰ دقیقه پس از مصرف داروی خوراکی آن و حدود یک ساعت پس از مصرف شیاف از راه مقعد شروع می شود.
توجه: استامینوفن بیشترین اثربخشی را هنگام شروع علائم (درد و تب) دارد. اگر درد و تب شدت پیدا کند، استامینوفن اثربخشی کمتری خواهد داشت.
از این رو، هنگام تداوم تب، بهتر است منتظر بازگشت علائم نباشید. با استفاده از دارو در بازه‌های زمانی مرتب، از بازگشت تب پیشگیری کنید. بدیهی است این توضیحات برای شرایطی است که پیش‌بینی می‌کنید تب روند ادامه‌داری خواهد داشت (برای مثال، بعد از واکسن).
آنچه در میزان اثر استامینوفن مهم است، مصرف مقدار دقیق (نه کمتر و نه بیشتر) آن است. میزان کمتر از دوز (مقدار) مناسب استامینوفن اثربخشی لازم را نخواهد داشت و دوزهای بالاتر از حد مجاز تهدید بروز عوارض جانبی دارو را به دنبال خواهد داشت.
استامینوفن، با نام‌های تجاری مختلف، در دسترس قرار دارد که وجه تمایز آن‌ها طعم و میزان داروی موجود در هر فرآورده است. از این رو، برای جلوگیری از مصرف کمتر یا بیشتر این دارو، بسته‌بندی هر فرآورده‌ای را که در اختیارتان قرار می‌گیرد، به دقت و با سخت‌گیری بسیار، مطالعه کنید. برای کاهش احتمال بروز هر گونه خطا، حتما از دکتر داروساز راهنمایی بگیرید یا با مراکز اطلاعات دارویی تماس تلفنی بگیرید.
توجه: واحدهایی نظیر قاشق‌های مرباخوری، چای‌خوری، سوپ‌خوری و غذاخوری به هیچ عنوان معیار دقیقی برای اندازه‌گیری دوز دارو نیستند و در روند درمان خطا ایجاد می‌کنند. در صورتی که دستور استفاده بر این اساس نوشته شده است، حتما از دکتر داروساز بخواهید واحد اندازه‌گیری را برحسب میلی‌لیتر (سی‌سی) نیز به شما اعلام کند.
دوز مصرف استامینوفن برای کودکان
دقیق‌ترین معیار اندازه‌گیری میزان استامینوفن مورد نیاز بدن بر مبنای «وزن» است. سن کودک، به هیچ عنوان، معیار قابل اعتمادی برای تعیین دوز مصرفی دارو نیست.
تعیین دوز نامناسب، یکی از بزرگ‌ترین معضلات در مصرف داروی استامینوفن برای کودکان است.
مراقب باشید میلی‌لیتر و میلی‌گرم دو واحد متفاوت هستند. سی‌سی همان میلی‌لیتر است.
میزان مورد نیاز برای ایجاد اثربخشی این دارو ۱۰ تا ۱۵ میلی‌گرم استامینوفن به ازای هر یک کیلوگرم وزن کودک در هر بار مصرف دارو است. این مقدار هر ۴ تا ۶ ساعت قابل تکرار است. دقت کنید حداکثر ۵ بار استفاده از همه اشکال مختلف استامینوفن در طول ۲۴ ساعت شبانه‌روز مجاز است.
ارتباط میزان مصرف استامینوفن و وزن کودکان
برای مثال، برای کودکی با وزن ۱۰ کیلوگرم، ۱۰۰ تا ۱۵۰ میلی‌گرم استامینوفن در هر بار مصرف لازم و مجاز است که بسته به شدت و روند پیشرفت علائم، هر ۴ تا ۶ ساعت قابل تکرار است. توجه کنید اگر هر ۴ ساعت دوز را تکرار می‌کنید، بیشتر از ۵ بار در شبانه‌روز استامینوفن مصرف نکنید. در شرایطی که تب به تنهایی با استامینوفن کنترل نمی‌شود، برای استفاده از داروهای دیگر برای کاهش تب کودکان، از پزشک کمک بگیرید.
تا اینجا، مقادیر برحسب میلی‌گرم بود. در تبدیل مقدار دارو از میلی‌گرم به میلی‌لیتر (سی‌سی) در مصرف شربت، سوسپانسیون و قطره دقت لازم را به کار برید و در صورت نیاز از پزشک، مراکز اطلاعات دارویی یا دکتر داروساز حاضر در داروخانه کمک بگیرید.
توجه مهم: غلظت (مقدار استامینوفن در هر سی‌سی) فرآورده‌های دارویی مختلف که در دسترس شما قرار می‌گیرد، الزاما یکسان نیست. برای جلوگیری از بروز هر گونه اشتباه، پس از خرید فرآورده‌های حاوی استامینوفن، از دکتر داروساز حاضر در داروخانه برای تعیین دوز داروی کودکتان مشاوره بگیرید.
ارتباط میزان مصرف استامینوفن و سن کودکان
برای کودکان زیر دو سال، قبل از مصرف داروها، حتما با پزشک یا دکتر داروساز مشورت کنید تا اطلاعات کافی درباره ملاحظات مربوط به مصرف دارو در اختیارتان قرار گیرد.
برای اطلاع از طول دوره مصرف استامینوفن، از پزشک راهنمایی بگیرید. پزشک بعد از معاینات و انجام آزمایش‌های لازم برای تشخیص علت بروز تب یا درد، تعداد روز مورد نیاز برای تداوم درمان را تعیین می‌کند.
هنگام مصرف استامینوفن با دوز کافی، اگر وضعیت کودک بدتر شد یا علائم جدید اضافه شد، حتما پزشک کودک خود را مطلع کنید.
اگر مصرف یک دوز از استامینوفن را فراموش کردید
چنانچه مصرف دوز استامینوفن را در ساعت مشخص شده فراموش کردید، به هیچ عنوان دوز دارو را دو برابر نکنید. اگر کودک تب دارد، به محض اینکه به یاد آوردید، استامینوفن را مصرف کنید و برای ادامه، زمان‌بندی جدیدی در نظر بگیرید. (هر ۴ تا ۶ ساعت بر مبنای آخرین زمانی که مصرف کردید.)
توجه: این دستورالعمل، به هیچ عنوان، قابل تعمیم به داروهای دیگر نیست. برای اطمینان از نحوه صحیح جبران دوز فراموش شده داروهای خود و کودکتان، از پزشک یا دکتر داروساز کمک بگیرید. لازم است پاسخ این سؤال را قبل از فراموشی بدانید تا دچار اضطراب نشوید.
نحوه مصرف استامینوفن برای کودکان
استامینوفن را می‌توان با معده پر یا خالی مصرف کرد. سوسپانسیون‌های استامینوفن را قبل از مصرف به خوبی تکان دهید. سوسپانسیون شکلی از دارو است که ذرات حل نشده در مایع در آن وجود دارد که در صورت سکون، ته‌نشین می‌شود. با تکان دادن، دارو به طور یکنواخت در مایع پراکنده می‌شود.
در روزهایی که کودکتان از استامینوفن و سایر داروها استفاده می‌کند، بهتر است یادداشتی از زمان‌های مصرف دارو ثبت کنید و در صورت لزوم با پزشک، پرستار یا دکتر داروساز در میان بگذارید.
اگر متوجه مصرف بیش از مقدار مجاز استامینوفن در کودک خود شدید، حتی اگر کودکتان علائمی از خود نشان نداده است، با حفظ آرامش، به سرعت به مراکز درمانی مراجعه کنید.
لازم به ذکر است شکل‌های مختلف داروی استامینوفن نظیر شیاف، قطره، شربت و سوسپانسیون را می‌توان، به صورتی که گفته شد، تعیین دوز کرد. استفاده همزمان از شکل‌های مختلف این دارو، بدون رعایت فاصله حداقل ۴ ساعته، خطر بروز عوارض جانبی را به دنبال خواهد داشت. برای مثال، اگر در وعده اول از قطره استفاده کرده‌اید، نمی‌توانید زودتر از ۴ ساعت آینده از شیاف یا هر شکل دیگر استامینوفن استفاده کنید.
برای مصرف مقدار صحیح استامینوفن، از ابزارهای دقیق نظیر قطره‌چکان مدرج، پیمانه دارای واحد اندازه‌گیری دقیق یا سرنگ استفاده کنید. ممکن است در جعبه داروی تحویل داده به شما ابزار مناسب دیگری نیز ارائه شده باشد. لازم به تاکید است در زمان استفاده از سرنگ، نیازی به وصل کردن سوزن آن ندارید.
آیا استامینوفن داروی خواب آور است؟
خیر. این باور نادرستی درباره داروی استامینوفن است. اثر خواب‌آوری که والدین به تجربه گزارش می‌دهند در اثر آرامش حاصل از بی‌دردی و کاهش تب ناشی از استفاده داروست.
بیشتر بدانید: ترکیب استامینوفن کدئین، به دلیل وجود کدئین، اثرات خواب‌آور دارد. مصرف این ترکیب در کودکان ممنوع است.
اگر کودکتان، در ۲۰ دقیقه اول پس از مصرف استامینوفن، استفراغ کرد، می‌توانید دوز دارو را تکرار کنید. در غیر این صورت، دوز بعدی را با فاصله حداقل ۴ ساعت ادامه دهید. اگر نگران هستید، از پزشک یا دکتر داروساز کمک بگیرید.
شرکت‌های مختلف تولیدکننده استامینوفن از مواد و فرمول‌های متفاوتی برای تهیه دارو استفاده می‌کنند. اگر دیدید دارو با کودکتان ناسازگار است، ممکن است تغییر فرآورده به محصول سایر شرکت‌ها کمک‌کننده باشد.
