کودکان معمولا احساسات و هیجانات خود را به‌راحتی ابراز می‌کنند. آنها در بیان هیجاناتی مثل دوست داشتن، تنفر، غم، حسادت یا سایر هیجانات هیچ شکی به خود راه نمی‌دهند. اما احساس حسادت ممکن است از جنبه‌های مختلفی بر کودک تاثیر بگذارد، بنابراین، اگر رفتاری ناشی از حسادت در کودک دیدید، چه کارهایی باید انجام دهید؟ ممکن است این سؤال ایجاد شود که آیا حسادت تاثیر معکوس بر سرشت کودک دارد؟ اگر سؤالاتی از این قبیل برای شما هم ایجاد شده است، این مقاله کمکتان خواهد کرد مطالب بیشتری درباره حسادت در کودکان و نحوه مقابله مؤثر با آن بیاموزید.
بیشتر بخوانید: زندگی با دو خردسال چگونه خواهد بود؟
عوامل حسادت در کودکان چیست؟
اگر به دنبال علت‌های بروز حسادت در کودکان هستید، نکاتی که در ادامه به آنها اشاره شده است می‌توانند به درک بهتر این موضوع کمک کنند:
۱. توجه بیش از حد به کودک
هرازگاهی والدین دوست دارند کودکشان را لوس کنند. هرچند اگر کودک توجه مفرط دریافت کند، احتمالا دچار احساس خودبرتری می‌شود. بنابراین، هر وقت با کسی که نسبت به خودش بهتر باشد یا داشته‌های بیشتری داشته باشه برخورد کند، ممکن است احساس حسادت و ناامنی در کودک ایجاد شود.
بیشتر بخوانید: روش های کاربردی برای جلوگیری از لوس کردن کودکان
۲. مقایسه
معمولا والدین تمایل دارند کودکانشان را با یکدیگر یا با کودکان دیگر مقایسه کنند. گرچه این کار، تا وقتی آن را جار نزنید و کودک از این مقایسه مطلع نشود، ایرادی ندارد، اما اگر این مقایسه را علنی کنید و به طور مرتب کودک را با خواهر و برادر یا دوستش مقایسه کنید، نه‌تنها سبب ایجاد حس رقابت و اعتماد به نفس پایین در کودک می‌شوید، بلکه احساس حسادتش را هم تحریک می‌کنید.
۳. والدین همیشه نگران و مراقب
والدین همیشه مراقب و نگران سلامتی کودکانشان هستند. اگر در این کار زیاده‌روی کنید، وقتی به کودک استقلال می‌دهید، او احساس سردرگمی می‌کند و نسبت به کودکانی که اعتماد به نفس بیشتری دارند، احساس حسادت می‌کند.
بیشتر بخوانید: قرار دادن فرزندان در اولویت اول اشتباه است؛ چرا؟
۴. رقابت ناسالم
رقابت سالم برای همه کودکان موضوع مهمی است، اما رقابت غیرضروری ممکن است تاثیری منفی بر شخصیت آنها داشته باشد و منجر به بروز حسادت شود. این موضوع زمانی رخ می‌دهد که کودک را با دیگران مقایسه کنید و انتظار انجام کارهایی فراتر از توانایی کودک داشته باشید. برای مثال، کودکی در انجام حرکات نمایشی عالی عمل می‌کند و شما انتظار دارید کودکتان مثل او باشد، اما ممکن است اصلا کودکتان انجام حرکات نمایشی را دوست نداشته باشد.
۵. والدین کنترل گر یا مستبد
وقتی والدین بسیار سختگیرند و مدام کودک را کنترل می‌کنند و انتظار دارند کودک قوانین و مقررات وضع‌شده را بی چون و چرا بپذیرد، احساس نارضایتی و حسادت را در کودک برمی‌انگیزند. کودکان این والدین، به علت محدودیت و کنترل زیاد، ممکن است خود را نسبت به دوستان و همسالانشان کمتر احساس کنند.
بیشتر بخوانید: تربیت فرزند خوشبین چه راه و رسمی دارد؟
۶. حسادت در مهارت‌ها یا عملکرد درسی
کودکان با یکدیگر متفاوت‌اند، برخی ممکن است در ورزش و برخی دیگر در زمینه‌های درسی و علمی استعداد داشته باشند و این امر عادی است که به کودکانی حسادت کنند که هم در درس و هم در ورزش سرآمدند.
۷. حسادت به خواهر و برادر
معمولا کودک بزرگتر به خواهر و برادر کوچکترش حسادت می‌کند. این موضوع زمانی رخ می‌دهد که والدین توجه خود را از کودک بزرگتر به کودک تازه‌متولدشده معطوف می‌کنند. ممکن است این شرایط برای کودک بزرگتر غیرقابل تحمل باشد و نسبت به خواهر و برادر کوچکترش احساس حسادت کند.
نشانه‌های کودک حسود چیست؟
در قسمت قبل، با مواردی که موجب ایجاد احساس حسادت در کودک می‌شوند آشنا شدید. اما شما، در نقش پدر یا مادر، لازم است نشانه‌های حسادت را در کودک تشخیص دهید. در ادامه، به تعدادی از رفتارهای کودک حسود اشاره شده است.
۱. بروز حس شدید مالکیت در کودک
اگر کودک احساس حسادت می‌کند، ممکن است نسبت به همه چیز حس مالکیت داشته باشد. این احساس مالکیت تنها به موارد فیزیکی محدود نمی‌شود، بلکه ممکن است نسبت به والدین، خواهر و برادر و دوستان خود نیز این احساس را بروز دهد. او ممکن است از سهیم شدن داشته‌هایش با دیگران خودداری کند که این کار باعث ایجاد احساس تنهایی و انزوا در او خواهد شد.
بیشتر بخوانید: چرا پسرها نسبت به دخترها به حمایت عاطفی بیشتری نیاز دارند؟
۲. کودک خود را با دیگران مقایسه می کند
ممکن است کودک حسود مهارت‌ها و داشته‌هایش را با کودکان دیگر مقایسه کند. در مواردی که او از داشتن مهارت یا وسیله‌ای محروم است، ممکن است نارضایتی‌اش را بروز دهد و شروع به اوقات‌تلخی کند.
۳. کودک عصبانیت شما را برمی انگیزد
اگر کودک به خواهر و برادش حسادت کند، ممکن است تمام تلاشش را برای جلب توجه شما انجام دهد و چه راهی بهتر از بدرفتاری؟ کودک تمام کارهایی را که ممکن است موجب عصبانیت شما شود انجام می‌دهد و تمام این تلاش‌ها تنها برای جلب توجه شماست.
۴. بروز رفتار پرخاشگرانه
ممکن است کودک حسود رفتار خشن و پرخاشگرانه‌ای از خود نشان دهد. او نه‌تنها با خواهر و برادر و دوستانش بدرفتاری می‌کند، بلکه حتی به آنها زورگویی نیز می‌کند. در برخی موارد، حتی مشاهده شده است که کودک سعی در آسیب رساندن به خواهر و برادر یا دوستش داشته است. به این جنبه از حسادت در کودکان باید به طور جدی توجه شود.
بیشتر بخوانید: دعوای دوقلوها را چطور مدیریت کنیم؟
۵. احساس ناامنی در کودک
ممکن است کودک به دلیل حسادت دچار احساس ناامنی شود. این احساس با ورود خواهر یا برادر جدید به خانه تشدید می‌شود. ممکن است کودک تمام وقت به شما بچسبد و به‌دقت میزان محبت و توجه شما را زیر نظر بگیرد.
پیامدهای حسادت در کودکان
حسادت هیجانی منفی است و می‌تواند تاثیری منفی بر شخصیت کودک بگذارد. در ادامه، به چند مورد از پیامدهای حسادت اشاره شده است که کودکان ممکن است با آن مواجه شوند:
- پرخاشگر شدن کودک،
- زورگو و قلدر شدن کودک،
- منزوی شدن کودک و کناره‌گیری او از دیگران،
- احساس درماندگی کودک،
- پایین آمدن عزت نفس کودک.
چگونه با حسادت در کودکان مقابله کنیم؟
با حسادت باید به شیوه درست مقابله کرد، در غیر این صورت، تاثیر معکوسی بر کودک خواهد گذاشت. در ادامه، مواردی مطرح شده است که می‌توانید آنها را برای مقابله با حسادت در کودکان به کار ببرید.
۱. به صحبت های کودک گوش کنید
حسادت احساسی سطحی نیست، بلکه ریشه‌های بسیار عمیقی در وجود کودک دارد. بنابراین، بهتر است با کودک صحبت کنید و به نگرانی‌ها و دلایل بروز احساس حسادت در او گوش دهید. گوش دادن به ترس‌ها، نگرانی‌ها و دل‌مشغولی‌های کودک می‌تواند به او برای غلبه به احساس حسادت کمک کند.
۲. احساسات منفی کودک را تبدیل به احساسات مثبت کنید
جهت‌دهی مثبت به افکار منفی کودک می‌تواند به او برای مقابله با حسادت کمک کند. اگر خواهر و برادر یا دوست کودکتان در درس‌هایش بهتر از اوست، بهتر است کودک را تشویق کنید تا، به‌جای داشتن احساسات ناخوشایند نسبت به کسانی که در کارها و درس‌ها بهتر از او عمل می‌کنند، سخت مطالعه کند و نمرات بهتری بگیرد.
مقاله مرتبط: والدین چگونه می توانند دعوای کودکان را بهتر مدیریت کنند؟
۳. با کودک همدلی کنید
ممکن است کودک رفتار منفی و خشنی داشته باشد، اما بهتر است به او توجه نشان دهید و با او همدلی کنید. از سرزنش کردن یا تنبیه کودک خودداری کنید. توجه داشته باشید که کودکتان از نظر هیجانی در شرایط سختی قرار دارد و به همدلی شما برای مقابله با این شرایط نیازمند است.
۴. اهمیت سهیم شدن با دیگران را برای کودک شرح دهید
لازم است هر کودکی اهمیت توجه و سهیم شدن با دیگران را بیاموزد. وقتی کودک یاد بگیرد که داشته‌هایش را با دیگران سهیم شود، این آموخته نه‌تنها به او در پیدا کردن دوست کمک می‌کند، بلکه حتی احساس حسادت را در او از بین می‌برد.
مقاله مرتبط: به جای عصبانیت از کودک خود مکث کنید
۵. از مقایسه خودداری کنید
مقایسه سبب ایجاد هیجانات منفی و احساس کم‌ارزشی در فرد می‌شود، بنابراین، کودک را با برادر و خواهر یا دوستانش مقایسه نکنید. هر کودکی منحصربه‌فرد است و استعدادهای متفاوتی دارد. ببینید کودکتان در چه کاری استعداد دارد و به‌جای مقایسه او با دیگران، کمک کنید مهارت‌هایش را گسترش دهد و به آنها مسلط شود.
۶. کودک را بیش از حد تشویق نکنید
شما کودکتان را دوست دارید و ممکن است گاه و بیگاه او را به دلیل تلاش‌ها و سخت‌کوشی‌هایش تشویق کنید، اما بهتر است از تشویق بیش از حد بپرهیزید. ممکن است کودک را، در موقعیت‌هایی که کودکان دیگر به‌راحتی موفق می‌شوند، بیش از حد تشویق کنید و باعث ایجاد احساس خودبرتری در کودک شوید. پس بهتر است از انجام این کار خودداری کنید.
۷. از مقایسه عملکرد تحصیلی کودک با سایر کودکان خودداری کنید
توصیه می‌شود از مقایسه عملکرد کودکتان در مدرسه با عملکرد خواهر و برادر یا دوستانش خودداری کنید. این کار ممکن است سبب ایجاد احساس دشمنی و حسادت در کودکان شود. اگر عملکرد تحصیلی کودک خوب نیست، بهتر است، به‌جای مقایسه او با دیگران، کودک را به سخت‌کوشی در درس خواندن و گرفتن نمرات بهتر تشویق کنید.
مقاله مرتبط: روش‌هایی برای صبوری والدین در مقابل رفتارهای کودکان
۸. رفتار مثبت را به کودک القاء کنید
تا حد امکان، سعی کنید از مواردی که سبب ایجاد هر نوع احساس حسادت در کودک می‌شوند دور بمانید. توصیه می‌شود عشق‌ورزی، سهیم شدن و توجه را از همان دوران کودکی به او بیاموزید، همچنین، آموختن مسائلی درباره احساس حسادت می‌تواند به کودک در مقابله بهتر با این احساس کمک کند.
حسادت در کودکان امری عادی و رایج است که اگر به شیوه مثبت با آن مقابله کنید، امکان غلبه بر این احساس وجود دارد. در مواردی که برای مقابله با احساس حسادت کودک دچار مشکل می‌شوید، کمک گرفتن از مشاور یا متخصص روانشناسی کودک ممکن است مفید باشد.
اگر شما هم صاحب دو یا چند فرزند هستید، حتما تجربیات خود را درباره حسادت در کودکان در وب‌سایت یا شبکه‌های اجتماعی کودکت با ما و والدین دیگر به اشتراک بگذارید.
با سلام و خدا قوت
من دو دختر با فاصله بیست و یک ماه در حال حاضر دختر بزرگم بیست و شش ماه و دختر کوچکم حدود پنج ماه
تجربه خوبی که پس از خوندن یک مقاله کانادایی چند ماه پیش بدست آوردم رو براتون شرح میدم
اول بگم که مشکل دختر من زدن خواهر کوچکترش بخاطر حسادت بود
در اون مقاله نوشته بود در این رده های سنی بهم نزدیک بچه ای که دیگری رو نزنه وجود نداره و اگر هست اون انسان نیست و یک فرشته است این جمله اولین جمله ای بود که نوشته شده بود و در من که بسیار فراستریتد بودم تاثیر خیلی عمیق و خوبی گذاشت حالا پارتی که من از اون استفاده کردم این بود وقتی ف بزرگتر ف کوچکتر رو زد اول بنشینید و به صورت کاملا قاطعانه به او نه بگویید و متوقفش کنید سپس تمام توجه خود را به ف آسیب دیده منعطف کنید او را در آغوش گرفته و با او همدلی کرده و آرامش کنید حتی اگر ف آسیب دیده هنوز صحبت های شما را نمی فهمید مهم نیست سپس به سمت ف آسیب زده بروید با او بصورت همدلانه صحبت کنید و به او بگویید می دانست که از چه عصبانی و خشمگین هست و درکش می کنید می توانید راهی به او بیاموزید که در زمان احساس خشم آن کار را انجام دهد مثلا پا بر زمین بکوبد به او کمک کنید تا احساساتش را شناخته بروز داده و کم کم درباره آنها صحبت کند بدین گونه بتواند خشم و هیجاناتش را کنترل کند
این قسمتی بود که به من خیلی کمک کرد در مقاله نوشته بود اگر فرزند آسیب زده در جریان همدلی گریه کنه خیلی نشانه خوبی هست که متاسفانه دختر من از دست بچه های سخت هست و گریه نمیکنه و زل می زنه تو چشمام ولی خیلی بهتر شده مشکلم خواستم با شما هم در میون بگذارم