شاید برای شما هم پیش آمده باشد که فرزندتان نقاشی کشیده‌شده روی دیوار راهرو را انکار کند یا فرزند چهار ساله‌تان، که تمام یک ساعت گذشته را در حیاط به گِل‌بازی گذرانده، بگوید دست‌هایش را به‌خوبی شسته است، گرچه آثار گرد و خاک به‌خوبی روی انگشت‌هایش پیداست. ممکن است فرزند نوجوانتان به شما بگوید شب گذشته سر ساعت مقرر به خانه بازگشته است، در حالی که شما صدای کلید انداختن او را نیمه‌های شب شنیده‌اید. دروغ گفتن کودکان و نوجوانان، خواه کوچک و خواه بزرگ و در هر موقعیتی که اتفاق بیفتد، چالش ناامیدکننده‌ای برای والدین محسوب می‌شود. اما اگر بدانید چرا فرزندتان دروغ می‌گوید، بهتر می‌توانید به او کمک کنید تا راستگو باشد. در این مقاله به ۷ قدم ساده برای تشویق کودکان به راستگویی اشاره می‌کنیم. با این مقاله کودکت همراه باشید.
چه وقتی کودکان دروغ می گویند
کودکان همیشه به دلیل انگیزه‌های نهانی دروغ نمی‌گویند. واقعیت این است که براساس مطالعات کانگ لی، پروفسور دانشگاه تورنتو و مدیر مؤسسه مطالعات کودکان، فرزند شما در سن پیش‌دبستانی دروغ می‌گوید، چرا که سن او اینگونه ایجاب می‌کند. این موضوع حاکی از بروز تغییراتی است که فرزند شما در روش سازماندهی اطلاعاتش ایجاد کرده است. دروغگویی کودک، در سن خاصی، مرحله‌ای نرمال است، بنابراین، همیشه لازم نیست درباره تبدیل شدن فرزندتان به یک انسان بزرگسال دروغگو نگران باشید.
براساس مطالعات انجام‌شده، دروغگویی رفتار شایعی در بازه سنی ۴ تا ۱۷ سالگی است. در ۷ سالگی، کودکان به قدری می‌توانند یک دروغ را خوب بیان کنند که والدینشان حتی نمی‌فهمند آن‌ها واقعیت را نگفته‌اند. با این حال، پس از ۱۷ سالگی، دروغگویی در افراد کاهش می‌یابد. به همین دلیل، این رفتار لزوما به مشکلی تبدیل نمی‌شود که فرزند شما را تا بزرگسالی دنبال کند. به بیان دیگر، در بسیاری مواقع، کودک دلیل درستی برای پنهان کردن حقیقت دارد، او می‌خواهد از تنبیه شدن یا ناامید کردن پدر و مادرش یا بروز نتیجه‌ای ناخوشایند پیشگیری کند.
خود شما، اگر بدانید راست گفتن باعث تحقیر شدن، نصیحت شنیدن، تنبیه شدن یا داد و فریاد می‌شود، آیا باز هم صادق می‌مانید؟
برای کودک نیز بسیار دشوار است حقیقت را بیان کند، وقتی بداند این کار چنین نتایجی دربرخواهد داشت. این موضوع را نیز همیشه به خاطر داشته باشید که فرزندتان اصلا میل ندارد شما را ناامید کند. بنابراین، ممکن است درباره کار یا تصمیم اشتباه خود دروغ بگوید یا داستان مسخره‌ای سر هم کند تا شما را تحت تاثیر قرار دهد. در این موقعیت و وقتی کودک آشکارا به شما دروغ می‌گوید، طبیعتا می‌خواهید او را تنبیه کنید تا این اتفاق دیگر تکرار نشود. متاسفانه، دقیقا این چرخه بارها به همین شکل تکرار می‌شود: وقتی فرزندتان را به دلیل دروغگویی تنبیه می‌کنید، او در آینده باز هم دروغ می‌گوید، به امید اینکه این بار، عواقب ناخوشایند و تنبیه شدن دیگر گریبان‌گیرش نخواهد شد.
اما، اگر فرزند خود را تنبیه نکنید، چطور به دروغگویی او پایان دهید؟
دلایل دروغگویی کودک را به خاطر بسپارید و بدانید می‌توانید محیطی بسازید که کودک در آن احساس امنیت کند و صادق باشد. انجام کارهایی که در ادامه به آن‌ها اشاره خواهد شد نیز، به شما کمک می‌کند تا خانواده راستگوتری داشته باشید.
۱. با حفظ آرامش، وظایف والدگری خود را انجام دهید
برای تشویق کودکان به راستگویی در قدم اول، به نحوه پاسخگویی خود به بدرفتاری‌ها و اشتباهات کودک در خانه، از قبیل ریختن آب‌میوه روی فرش یا مرتب نکردن اتاقش، دقت کنید. اگر کودک نگران باشد که در صورت دانستن حقیقت ماجرا، داد می‌زنید یا او را تنبیه می‌کنید، به شما راست نخواهد گفت.
برای مقابله با این مسئله، بر استفاده از یک صدای آرام تمرکز کنید. بله، البته که این کار بسیار دشوار است، اما با تمرین و تکرار موفق خواهید شد. این گفته به آن معنا نیست که فرزند شما قادر باشد آزادانه دروغ بگوید و از عواقب کارهایش فرار کند. بلکه شما باید، به جای عصبانی شدن و انداختن تقصیرها به گردن کودک، درباره راه‌های ممکن برای حل مسئله پیش‌آمده با کودک خود بحث کنید.
۲. زمینه دروغگویی کودک را فراهم نکنید
به بیان ساده، اگر انبوه لباس‌های شسته‌شده را کف اتاق فرزندتان می‌بینید، دیگر از او نپرسید اتاقش را مرتب کرده است یا خیر. وقتی سؤال‌هایی می‌پرسید که جواب آن را می‌دانید، به کودک خود فرصتی برای دروغگویی می‌دهید. به جای این کار، بر راه‌هایی برای انجام کار درست در این موقعیت تاکید کنید. بنابراین، اگر می‌دانید پسر هشت ساله‌تان به دفتر تکالیفش دست هم نزده است، از او بپرسید: «برنامه‌ات برای تموم کردن تکالیفت چیه؟» و به جای اینکه بپرسید: «این همه گل و خاک از کجا اومده؟»، بگویید: «چی کار می‌تونیم بکنیم که اینجا تمیز بشه و دفعه دیگه این اتفاق نیفته؟»
این کار از بروز جنگ قدرت جلوگیری می‌کند و به فرزند شما اجازه می‌دهد، با تمرکز بر برنامه‌ای عملی به جای داستان بافتن، وجهه خود را مقابل شما حفظ کند. این واکنش، همچنین، به کودک یاد می‌دهد دفعه بعد چه کاری را می‌تواند جایگزین کند. نشستن پای تکالیف مدرسه پس از رسیدن به خانه و درآوردن کفش‌ها در راهرو، به جای آوردن آن‌ها به پذیرایی.
۳. در پی فهمیدن تمام حقیقت باشید
گرچه شما نیز، مانند بسیاری از پدر و مادرهای دیگر، تمایل دارید، در زمان گرفتن مچ فرزندتان هنگام دروغگویی، از او سؤال و جواب کنید، اما این نکته را به خاطر داشته باشید، متهم کردن کودک یا مقصر شمردن او فقط باعث بدتر شدن اوضاع و تکرار دروغگویی می‌شود.
در مقابل، یافتن ریشه مشکل و درک اینکه چرا او نمی‌توانسته با شما صادق باشد، در تشویق کودکان به راستگویی در آینده، به شما کمک خواهد کرد. در این زمینه، می‌توانید به‌آرامی مکالمه‌ای را با کودک آغاز کنید: «چیزی که گفتی برای من مثل یک قصه‌ست. به نظر می‌رسه نگران چیزی هستی و می‌ترسی که راستش رو بگی. بیا درباره‌ش حرف بزنیم. چی بهت کمک می‌کنه که راست بگی؟» شما می‌توانید با استفاده از اطلاعاتی که درباره فرزند خود دارید، به او کمک کنید تا صادق‌تر باشد.
۴. قدردان صداقت و راستگویی کودک باشید
حتی اگر از درست کردن یک دریاچه در کف حمام، توسط دخترتان که می‌خواسته عروسکش را بشوید، بسیار ناراحت و عصبانی هستید، اما راستگویی او را در این موقعیت قدر بدانید و او را ستایش کنید. به فرزندتان بگویید: «من واقعا ممنونم که راستش رو بهم گفتی. این کار باید برات سخت بوده باشه، اما من واقعا بهت افتخار می‌کنم که حقیقت رو گفتی و مسئولیت کارت رو قبول کردی.»
۵. به فرصت های آینده دلخوش باشید
اشتباهات کودک را به چشم فرصتی برای یادگیری انتخاب‌های بهتر بنگرید. در صورتی که بتوانید آرام بمانید و از فریاد زدن و تنبیه کردن کودک برای اشتباهاتش بپرهیزید، او با احتمال بیشتری در آینده لغزش‌های خود را خواهد پذیرفت. به طور کلی، اشتباهات کودک را به فرصتی برای آموزش او تبدیل کنید.
از فرزند خود بپرسید: «اگه یه فرصت دوباره داشته باشی، چه کار متفاوتی انجام می‌دی؟» و یک طوفان مغزی برای ایده‌های مختلف برگزار کنید. اگر به علت اشتباه کودک، کس دیگری درگیر شده است، مثلا او اسکوتر خواهرش را شکسته است، از فرزند خود بپرسید برای درست کردن اوضاع و آرام کردن طرف مقابل چه کاری می‌تواند انجام دهد.
۶. عشق و محبت خود را به کودک ابراز کنید
اجازه دهید فرزندتان بداند بی قید و شرط او را دوست دارید، حتی اگر مرتکب اشتباهی شود. به کودک اطمینان دهید گرچه رفتارهای ناپسند او را دوست ندارید، اما اشتباهاتش باعث کم شدن عشقتان به او نخواهد شد. این کار به کودک کمک می‌کند، در هر شرایطی، قلب خود را به روی شما باز کند.
۷. حرف و عمل خود را یکی کنید
از یاد نبرید، فرزندتان همیشه به شما نگاه می‌کند و اعمال شما را سرلوحه خود قرار می‌دهد. واقعیت این است که آن دروغ‌های مصلحتی کوچکی که برای نرفتن به مهمانی یا روبه‌رو نشدن با شخص خاصی می‌گویید کاملا هم بی‌ضرر نیستند. آن‌ها به کودک نشان می‌دهد که دروغ گفتن، در برخی مواقع، اشکالی ندارد.
و در نهایت
رعایت این نکته‌ها به شما کمک خواهد کرد تا خانواده خود را در مسیر صداقت و راستگویی هدایت کنید. در این زمینه، فراموش نکنید که ساختن پایه‌های راستگویی به زمان نیاز دارد، بنابراین، صبور باشید. به هر حال، اگر فرزند شما همچنان در اغلب مواقع حقیقت را پنهان می‌کند یا به هدف آسیب زدن به دیگران، دروغ می‌گوید، بهتر است از کمک یک مشاور خانواده استفاده کنید.
فراموش نکنید شما هم می‌توانید تجربیات و نظرات خودتان در مورد تشویق کودکان به راستگویی را از طریق قسمت نظرات در سایت یا اینستاگرام کودکت با ما به اشتراک بگذارید و به کامل‌تر شدن این مطلب کمک کنید.
