مادر بودن برای بسیاری از زنان تجربه‌ای سخت و پرچالش است. هر روز مسائل و مشکلات تازه‌ای به وجود می‌آید که باعث اضطراب ونگرانی مادر می‌شود. یکی از این مسائل بالا آوردن شیر به‌شکل دلمه‌های سفیدرنگ یا به‌اصطلاح بالا آوردن شیر پنیری در نوزادان است.
بالا آوردن شیر مسئله‌ای شایع و معمول در نوزادان، به‌ویژه در ماه‌های اول تولد، است. این موضوع قاعدتاً نمی‌تواند موجب نگرانی والدین باشد. برای آشنایی با علل این اتفاق و راه‌های کاهش و درمان آن با این مقاله کودکت همراه باشید.
| آنچه در این مقاله خواهید خواند: |
بالا آوردن شیر پنیری به چه شکل است؟
شیری که نوزاد بالا می‌آورد همان شیر مادر یا شیر خشک خورده‌شده است. اما با توجه به مدت زمان ماندن در معده ممکن است شل‌تر یا سفت‌تر شده باشد. اگر شیر بلافاصله بعد از تغذیه بالا آورده شود، دقیقاً مشابه شیری است که نوزاد خورده است. باقی ماندن طولانی‌مدت شیر در بدن موجب ترکیب آن با اسید معده می‌شود. درنتیجه شیر به‌صورت سفت یا دلمه‌بسته برگردانده می‌شود.
درصورتی‌که نوزاد فقط شیر مادر یا شیر خشک می‌خورد، شیر بالاآورده‌شده سفیدرنگ خواهد بود. اگر رنگ شیر قرمز باشد، نشان‌دهنده وجود خون در استفراغ نوزاد است. رنگ سبز یا زرد هم از علایم وجود صفرا یا بلغم است.
درصورت مشاهده رنگ غیرطبیعی شیر استفراغ‌شده به پزشک متخصص مراجعه کنید.
تفاوت بالا آوردن شیر پنیری با استفراغ چیست؟
بالا آوردن شیر پنیری در نوزاد شیرخوار موضوعی نگران‌کننده نیست. بیشتر نوزادان حداقل یک بار قبل از سه‌ماهگی ممکن است شیر پنیری استفراغ کنند. باوجوداین، بهتر است بدانید بالا آوردن شیر چه زمانی طبیعی و عادی است و چه زمانی باید نگران شوید.
اگر نوزاد علی‌رغم بالا آوردن شیر شاد و پرانرژی به نظر می‌رسد، مشکلی در تنفس ندارد، ناآرام و بی‌قرار نیست، کاهش وزن ندارد و درمجموع خوب و سالم است، دلیلی برای نگرانی وجود ندارد. اما اگر نوزاد مرتب شیر بالا می‌آورد، کج‌خلق و ناآرام است، وزن نمی‌گیرد و علایمی مشابه دارد، این وضعیت نگران‌کننده و غیرطبیعی است. در این صورت بهتر است برای بررسی دلایل اصلی مشکل به پزشک مراجعه کنید.
چه عواملی باعث بالا آوردن شیر پنیری در نوزادان می‌شود؟
برخی از دلایل بالا آوردن شیر پنیری در نوزادان عبارت‌اند از:
بازگشت اسید معده (رفلاکس)
رفلاکس اسید معده وضعیتی دردناک است که در آن اسید معده به دهان برمی‌گردد و باعث سوزش مری و گلو می‌شود. این حالت در نوزادان بسیار شایع است و منجر به بالا آوردن شیر پنیری در برخی از آنان می‌شود. با غذا دادن به نوزاد در حالت عمودی، جلوگیری از پرخوری نوزاد در هر وعده غذایی و پرهیز از مصرف برخی غذاهای خاص در دوران شیردهی (مرکبات، نوشیدنی‌های گازدار، غذاهای پرادویه و مانند این‌ها) می‌توان از بروز این وضعیت پیشگیری کرد.
تکامل نیافتن سیستم گوارشی
یکی از دلایل رایج بالا آوردن شیر پنیری در نوزادان تکامل نیافتن سیستم گوارشی آنان است. با گذشت زمان و بزرگ شدن نوزاد، سیستم گوارشی نوزاد نیز رشد می‌کند و روند بالا آوردن شیر متوقف می‌شود. در برخی موارد علت بالا آوردن می‌تواند ناشی از مشکلات گوارشی مانند تحمل‌ناپذیری لاکتوز، آلرژی به شیر خشک یا شیر گاو یا پروتئین موجود در شیر باشد. اسهال یکی از نشانه‌های آلرژی و تحمل‌ناپذیری لاکتوز در نوزدان است. در صورت مشاهده این علایم باید به پزشک مراجعه کنید.
تنگی پیلور
یکی از موارد نادری که می‌تواند موجب بالا آوردن شیر در نوزدان شود تنگی دریچه پیلور است. تنگی دریچه پیلور باعث می‌شود جریان ورود مواد غذایی از معده به روده مسدود شود. کاهش وزن ناگهانی، استفراغ شیر پنیری یا غیرپنیری و یبوست از علایم تنگی دریچه پیلور است. درمان این عارضه معمولاً با عمل جراحی امکان‌پذیر است.
تفاوت بالا آوردن شیر پنیری و استفراغ شیر پنیری
بین بالا آوردن یا تف کردن شیر پنیری و استفراغ شیر پنیری تفاوت‌هایی وجود دارد. بالا آوردن شیر به‌آرامی همراه با آروغ زدن اتفاق می‌افتد و شیر بالاآورده‌شده کنار دهان نوزاد دیده می‌شود. در مقایسه با بالا آوردن، استفراغ نه‌تنها با فشار و اجبار رخ می‌دهد بلکه محتویات معده دورتر از نوزاد ریخته می‌شود.
جلوگیری از بالا آوردن شیر پنیری
بالا آوردن شیر پدیده‌ای رایج در بین نوزادان است. اما با رعایت نکات و توصیه‌های زیر تا حدود زیادی می‌توان از آن پیشگیری کرد:
- در حالت عمودی به نوزاد شیر دهید. تغذیه نوزاد در حالت خوابیده احتمال برگشت شیر به دهان و استفراغ را افزایش می‌دهد.
- اگر نوزاد از شیر مادر تغذیه می‌کند و مادر شیر زیادی دارد، برای جلوگیری از تغذیه بیش از حد نوزاد، مقداری از شیر را بدوشید. درمورد نوزادانی که با شیشه شیر تغذیه می‌کنند، سوراخ شیشه شیر را بررسی کنید تا جریان ورود شیر به دهان نوزاد زیاد و خارج از تحمل او نباشد.
- بیش از اندازه به نوزاد شیر ندهید. وقتی نوزاد تمایلی به خوردن شیر ندارد او را مجبور به این کار نکنید. به‌جای تغذیه بیش از حد نوزاد در یک نوبت، وعده‌های غذایی او را افزایش دهید.
- برای جلوگیری از بالا آوردن شیر، مراقب هرگونه فشار اضافی روی شکم نوزاد مانند لباس یا پوشک تنگ باشید. خوابانیدن نوزاد به مدت طولانی روی شکم نیز می‌تواند باعث ایجاد فشار و درنتیجه برگرداندن شیر شود.
- آروغ نوزاد را بگیرید تا هوایی که به‌طور تصادفی هنگام خوردن شیر بلعیده شده است خارج شود. در صورت امکان، هنگام تغذیه نوزاد و مابین آن نیز باد گلوی نوزاد را بگیرید.
- در محیطی ساکت و آرام و بدون حواس‌پرتی به نوزاد شیر دهید. حواس‌پرتی نوزاد هنگام تغذیه موجب می‌شود حباب‌های هوا را همراه شیر قورت دهد. بلعیدن هوا باعث افزایش تعداد دفعات بالا آوردن شیر می‌شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟
با تکامل سیستم گوارش نوزاد و به‌تدریج از تعداد دفعات بالا آوردن شیر کم می‌شود. این اتفاق ممکن است در ۶ تا ۱۲ ماهگی رخ دهد. باوجوداین، در صورت مشاهده هریک از موارد زیر به پزشک متخصص مراجعه کنید:
- اگر نوزاد به‌درستی شیر یا غذا نمی‌خورد؛
- اگر نوزاد در تنفس مشکل دارد؛
- اگر نوزاد وزن نمی‌گیرد؛
- اگر در مدفوع نوزاد خون وجود دارد؛
- اگر استفراغ نوزاد حاوی مایع سبز یا زرد رنگ است؛
- اگر بالا آوردن نوزاد علایمی مانند استفراغ دارد و مرتب تکرار می‌شود؛
- اگر نوزاد در طول روز کمتر از حد انتظار دفع مدفوع یا ادرار دارد؛
- اگر در استفراغ نوزاد اثری از خون وجود دارد؛
- اگر نوزاد بیش از حد معمول گریه و بی‌قراری می‌کند؛
- اگر نوزاد پس از شش‌ماهگی یا بعدازآن هم استفراغ پنیری‌شکل دارد.
دلایل بسیاری برای بالا آوردن شیر پنیری در نوزادان وجود دارد. اگرچه این اتفاق مسئله‌ای رایج و معمول در نوزادان است اما درصورتی‌که از این موضوع نگرانید، با پزشک متخصص کودک مشورت کنید. پزشک، با بررسی دلایل استفراغ نوزادتان، راه‌حل‌هایی برای جلوگیری از آن پیشنهاد می‌دهد.
