با شناختن انواع لمس و آشنا کردن کودک با آن‌ها در فرایند تربیت کودک، می‌توانید تا حد زیادی خطر خشونت جنسی را کاهش بدهید. یکی از موارد سوء استفاده جنسی از کودکان، لمس اندام‌های خصوصی کودک است. در این مقاله که برای سایت کودکت نوشته شده است، سعی می‌کنیم شما را با انواع لمس و مصادیق آن آشنا کنیم.
از آنجا که لمس بدن کودک ممکن است همیشه به قصد خوب انجام نشود، یا برعکس ممکن است همیشه به قصد بد یا همان سوء استفاده جنسی هم صورت نگیرد، بسیار مهم است که خودمان و کودکان خود را درباره لمس خوب و لمس بد و همینطور لمس گیج کننده آگاه کنیم. با شناخت این موضوع، می‌توان تا حد زیادی جلوی سوء استفاده از کودکان را گرفت و کودکان خود را از این نظر تا حد زیادی ایمن کنیم.
تعریف لمس چیست؟
لمس به معنی تماس دست یا عضوی از بدن با سطوح مختلف است. در واقع خود امر لمس کردن امری فیزیکی است که ممکن است بارها در طول زندگی یک انسان رخ بدهد. اما مهم‌ترین قضیه این است که به کودکت بیاموزید که لمس خوب و لمس بد و لمس گیج کننده با هم متفاوت هستند. کودکت باید بیاموزد که این‌ها مقوله‌هایی متفاوت هستند تا بتواند از خود در برابر سوء استفاده جنسی مراقبت کند.
خشنونت جنسی یا سوء استفاده جنسی از کودکان چیست؟
خشونت جنسی یا سوء استفاده جنسی از کودک را می‌توان درگیر کردن کودک در فعالیت‌های جنسی توسط یک فرد بزرگسال یا کودکی که حداقل سه سال از او بزرگ‌تر است، تعریف کرد. شناختن انواع لمس در جلوگیری از این اتفاق می‌تواند موثر باشد.
خشونت جنسی یا سوء استفاده جنسی مصادیق متفاوتی دارد. پیش از این مصادیق خشونت جنسی را در مقاله‌ای تحت عنوان «انواع و نشانه های سوء استفاده از کودکان را بشناسیم» مورد بررسی قرار دادیم. البته در ادامه به صورت اجمالی به آن‌ها اشاره خواهیم کرد، اما توصیه می‌کنیم که حتما آن مقاله را هم با دقت مطالعه کنید.
بیشتر بخوانید: در صورت افشای کودک آزاری توسط فرزندمان چه باید کرد؟
مصادیق سوء استفاده جنسی یا خشونت جنسی علیه کودکان به صورت کلی به این صورت هستند:
- لمس اندام‌های خصوصی کودک
- کودک را در معرض روابط یا تصاویر جنسی بزرگسالان قرار دادن
- شوخی یا جوک های جنسی با کودک یا در حضور کودک
- هر گونه تجاوز به حریم خصوصی کودک شامل اجبار کودک به برهنه شدن یا مشاهده کودک در حمام یا دستشویی
- ازدواج کودک زیر 18 سال
از زمانی که کودک به دنیا می‌آید کم کم با اعضای بدنش آشنا می‌شود. این آشنایی و کشف با لمس اعضای بدن شروع شده و بعد به ترتیب وقتی مادر، پدر یا دیگر اعضای خانواده می گویند چشمت کو؟ با اشاره چشم را نشان می‌دهد و زمانی که زبان باز می‌کند، دیگر نام اعضای بیرونی بدنش مثل چشم، گوش، دهن، دماغ، دست، پا را می‌داند. بچه‌ها نام اعضای بدنشان را از والدین و کسانی که از آن‌ها مراقبت می‌کنند یاد می‌گیرند. در واقع کودکان هر آنچه ما به آن‌ها بگوییم، تکرار خواهند کرد.
با توجه به اینکه کودکان کلمات ما را تکرار می‌کنند، پس بهتر است از نام علمی برای تمام اعضای بدن استفاده کنیم. بنابراین از گذاشتن اسم‌های عجیب و غریب روی اندام خصوصی باید خودداری کنیم.
اندام خصوصی دختران شامل اندام تناسلی، باسن، سینه و لب و برای پسران اندام تناسلی، باسن و لب است. زمانی که از کودکی اسامی علمی را استفاده کنیم، دیگر نیازی نیست که در سنین بالاتر نام آن‌ها را تغییر بدهیم. اولین قدم برای آموزش خود مراقبتی (پیشگیری از سوء استفاده جنسی در کودکان) آموزش اسامی علمی اندام‌های خصوصی به کودکان است.
لمس خوب، لمس بد، لمس گیج کننده
همان طور که می دانید کودکان عینی هستند و ما نمی توانیم اکثر موارد را زبانی برای آن‌ها توضیح بدهیم. بنابراین آموزش علمی بهترین راه آموزش به بچه‌ها است.
درباره توضیح مفهوم لمس هم قضیه از همین قرار است. برای این که کودک مفهوم لمس را درک کند، بهتر است از بچه‌ها بخواهیم کف دست خود را روی دست خود، لباس، میز و صندلی بکشند تا مفهوم لمس را بهتر درک کنند. با این کار به کودکت کمک می‌کنی تا با حس لامسه خود آشنا شود.
همانطور که پیش از این اشاره کردیم، باید به کودک بیاموزیم که لمس خوب و لمس بد چه هستند. در ادامه این دو مفهوم را با هم دقیق‌تر بررسی می‌کنیم. البته در این دسته‌بندی، یک دسته هم تحت عنوان لمس گیج کننده داریم که آن را هم مورد بررسی قرار می‌دهیم.
لمس خوب
لمس خوب لمسی است که باعث ایجاد احساس خوشحالی در فرد می‌شود. بغل کردن، بوسیدن از لپ، دست دادن، نوازش کردن سر، نوازش کردن پشت و دست گذاشتن روی شانه از مصادیق لمس خوب است.
لمس بد
لمس بد باعث ایجاد احساس ناراحتی و درد در فرد می‌شود. سیلی زدن، لگد زدن، هل دادن، چنگ زدن، نیشگون گرفتن و تماس‌هایی نظیر این، از مصادیق لمس بد هستند.
در واقع لمس خوب، احساس خوشحالی و لمس بد احساس ناراحتی در انسان ایجاد می‌کند.
لمس گیج کننده
لمس گیج‌کننده یکی از انواع لمس است که به آن لمس اندام‌های خصوصی می‌گوییم. در برخی مواقع ممکن است فردی از افراد خانواده، فامیل، دوست، همسایه، همکلاسی، غریبه، معلم، مربی، کارفرما (مورد کارفرما به کودکان کار مربوط می‌شود) یا هر شخص دیگری به سراغ کودک برود و اندام‌های خصوصی آن‌ها را لمس کند. به این نوع لمس، لمس گیج کننده می‌گویند.
بیشتر بخوانید: علت ترس های کودکان و راه مقابله با آن را بدانیم
توجه داشته باشید که لمس اندام‌های خصوصی توسط یک فرد دیگر غلط است و نباید انجام شود، زیرا این کار به بدن کودکان آسیب می‌رساند.
چرا به لمس اندام خصوصی بدن لمس گیج کننده می‌گوییم؟
علت این که عنوان گیج‌کننده برای لمس اندام خصوصی انتخاب شده است، این است که کودکان گیج می شوند. آن‌ها نمی دانند که دقیقا چه اتفاقی در حال رخ دادن است و نمی‌دانند که آیا این کار درست است یا غلط. کودکان حتی نمی‌دانند چه کاری باید انجام دهند. اما باید به این نکته توجه داشت که به کارگیری این عنوان برای کودکان کوچک‌تر سخت است و می توان برای آن‌ها همان اصطلاح لمس اندام خصوصی را استفاده کرد.
کودکان باید یاد بگیرند که این نوع لمس توسط هر فردی که صورت بگیرد، کاملا اشتباه است. برای این کار، می توان بزرگسالان یا کودکان بزرگ‌تری که کودکان را به روش نادرستی لمس می کنند، را به عنوان افرادی معرفی کنیم که کار اشتباهی انجام می دهند زیرا دچار مشکل هستند و به کمک احتیاج دارند.
در ادامه برای کودکان شرح دهید که چه کسانی و در چه شرایطی مجاز هستند اندام خصوصی را لمس کنند.
- زمان تعویض پوشک یک نوزاد
- دستشویی یا حمام رفتن با یکی از والدین، در زمانی که کودک به طور مستقل نمی‌تواند این کارها را انجام دهد
- معاینه توسط پزشک با حضور پدر و یا مادر
- تزریق آمپول یا واکسن با حضور پدر و یا مادر
با توجه به اینکه بازی دکتر بازی، یکی از بازی‌های جذاب برای کودکان است. باید تاکید شود که این عمل فقط در شرایط واقعی و با حضور پدر یا مادر اشکال ندارد. باید به فرزندتان بیاموزید که هر گونه بازی که در آن لازم باشد اندام های خصوصی آن‌ها را کودک دیگر یا فردی بزرگسال ببیند یا لمس کند، تحت هیچ عنوان مجاز نیست.
با دانستن این نکات درباره خشونت جنسی، می‌توانید انواع لمس را بشناسید و به کودک خود آموزش دهید و در راستای پیشگیری از سواستفاده جنسی از کودکان قدم بزرگی بردارید.
ویدیو: خشونت علیه کودکان را بهتر بشناسیم
مقاله آشنایی با انواع لمس توسط تیم تخصصی کودکت و سرکار خانم نازنین عین الیقین، کارشناس ارشد توانمندسازی و مشاور کودک، نوشته شده است.
