بازی برای کودکان مانند کلام برای بزرگسالان و ابزاری برای بیان احساسات، آرزوها و خودشکافی‌های کودکانه آن‌هاست. طی بازی، کودک اسباب بازی‌ها را به کنترل خود درمی‌آورد و با حضور و همراهی آن‌ها، برای ورود به زندگی واقعی آماده می‌شود. ژان پیاژه، روانشناس سوئیسی، معتقد است باید در انتخاب اسباب بازی مناسب برای کودکان دقت فراوانی شود. چرا که اسباب بازی در شکل دادن تمایلات عاطفی و روانی آن‌ها نقش مهمی ایفا می‌کند. چنانچه در انتخاب آن‌ها دقت کافی صورت نگیرد، تمایلات کودک ناخواسته به گونه‌ای دیگر شکل می‌گیرد.
کودک با اسباب بازی‌ها فقط بازی نمی‌کند، بلکه آن‌ها را تبدیل به موجودات جانداری می‌کند و با آن‌ها دوست می‌شود، مکالمه و مراوده می‌کند، درددلش را به آن‌ها می‌گوید، غصه‌هایش را با آن‌ها در میان می‌گذارد، نگرانی‌هایش را به دامان آن‌ها می‌ریزد و استرس‌هایش را کنار آن‌ها تخلیه می‌کند. برای همین به والدین توصیه می شود برخی از اسباب بازی های کودک خود را به مهمانی های رسمی ببرند. بازی با این اسباب بازی ها تا حدود زیادی می تواند از استرس و کم حوصلگی کودکان در آن مهمانی ها بکاهد. پس این همبازی‌های بی‌جان اما جادویی نیاز به دقت فراوان برای انتخاب و خریده شدن دارند.
اگر پدر و مادر هستید، احتمالا از بدو تولد کودکتان تا به امروز، صدها تکه اسباب بازی برای او تهیه کرده‌اید. بعضی را خودتان و احتمالا بیشترش را به انتخاب و اصرار کودکتان خریده‌اید و این دغدغه همیشه همراهتان بوده که آیا این اسباب بازی برای رشد ذهنی کودکتان مناسب است یا نه؟
این مقاله کودکت در تصمیم‌گیری بهتر برای خرید اسباب بازی و ایجاد ساعات بازی با کیفیت‌تر برای فرزندتان به شما کمک می‌کند.
انتخاب اسباب بازی مناسب برای کودکان تا دوازده سالگی
برای اینکه بتوانید اسباب بازی مفید و سازنده‌ای انتخاب کنید، در نظر گرفتن ویژگی‌های جسمی، عاطفی، اجتماعی و فکری کودکان اهمیت ویژه‌ای دارد، زیرا ناهمخوانی اسباب بازی با ویژگی‌های کودک می‌تواند او را دچار شکست‌های متعدد و در نهایت، احساس حقارت کند.
انتخاب اسباب بازی مناسب برای کودکان رده سنی یک سال
کودک تا یک سالگی با هر وسیله‌ای که در اختیارش باشد بازی می‌کند و آن‌ها را از چند جنبه بررسی قرار می‌کند؛ زبری، نرمی، طعم، صدا و امثال آن.
اسباب بازی های پیشنهادی برای کودکان یک تا دوازده ماهه
جغجغه، عروسک پارچه‌ای، حلقه‌های پلاستیکی، مکعب‌های چوبی، توپ‌های رنگی، بادکنک رنگی، کاسه‌های پلاستیکی رنگارنگ و انواع ظروف بزرگ و کوچک پلاستیکی و رنگی، قطعات درشت خانه‌سازی، مکعب‌های توخالی، اسباب بازی‌های صدادار (دایره زنگی و طبل)، اسباب بازی‌های کوکی، اشیای شناور برای آب بازی (ماهی و اردک پلاستیکی)، ماشین و حیوانی که بتوان آن را با نخ به دنبال خود کشید، وسایل معمولی خانه مثل بشقاب، قابلمه و قاشق.
بیشتر بخوانید: بهترین اسباب بازی برای کودکان ۱۲ تا ۱۸ ماهه کدام است؟
اسباب بازی مناسب برای کودکان رده سنی دو سال
کودک این در سن بسیار فعال است و از دویدن، بالا رفتن از جایی و پرتاب کردن اشیاء لذت می‌برد. بنابراین، فرصت‌ها و موقعیت‌هایی برای بازی‌های آزادانه و فعال در خانه و بیرون از خانه برای کودک فراهم کنید و او را به بازی‌های آزاد با توپ‌های کوچک تشویق کنید.
اسباب بازی های پیشنهادی برای کودکان یک تا دو ساله
توپ در اندازه متوسط و نرم، مکعب‌های درشت خانه‌سازی، قطعات توخالی، آینه، کتاب‌های تصویری ساده، اسباب بازی‌های چرخ‌دار، آب، سطل، انواع حیوانات، عروسک، قیچی و کاغذ، سه چرخه.
اسباب بازی مناسب برای کودکان سه ساله
در این سن، کودکان عاشق ساختن لگو هستند و بعضا از نقاشی کردن لذت می‌برند. عروسک برای دختر بچه‌ها و ماشین برای پسر بچه‌ها با ارزش‌ترین اسباب بازی است.
در این سن، بازی‌هایی برای کودک مهیا کنید که آن‌ها را از هم جدا کند، مانند مهره‌ها. البته، مهره‌ها باید به اندازه کافی بزرگ باشند تا بلعیده نشوند. همچنین، فرصت‌هایی برای پر و خالی کردن پیمانه‌ها با شن، آب، برنج و حبوبات برای کودک فراهم شود. لوازمی مانند مداد‌شمعی، گچ، رنگ و کاغذ برای نقاشی و نوشتن آماده کنید.
اسباب بازی های پیشنهادی برای کودکان سه ساله
لوازم نقاشی (مداد شمعی، گچ، آب رنگ، قلم مو و مداد رنگی)، خمیربازی، گل رُس، توپ، سه چرخه، الاکلنگ، سرسره و تاب کوچک، انواع پازل با قطعات محدود، لگو، مکعب‌های چوبی رنگی، قطار، ماشین، عروسک و وسایل آن مثل تختخواب و لباس عروسک، تلفن اسباب بازی، کامیون، دومینو، تخته سیاه کوچک.
بیشتر بخوانید: بازی سازنده چیست و چه مزایایی برای کودکان دارد؟
انتخاب اسباب بازی مناسب برای کودکان رده سنی چهار سال
در این سن، کودک دوچرخه می‌راند، با مهارت دور می‌زند و می‌تواند روی یک پا لی‌لی کند. معمولا هم دخترها هم پسرها توپ بازی را دوست دارند. همچنین، از بازی‌هایی که صبر و حوصله می‌خواهد، مثل پازل و مجموعه اسباب بازی‌های فکری و دقیق‌تر، لذت می‌برند. دختران در این سن می‌توانند عروسکشان را حمام کنند و در حالی که لالایی می‌گویند، آن را بخوابانند.
در چهار سالگی، بچه‌ها از بریدن قطعات کاغذ رنگی و چسباندن آن‌ها روی مقوا لذت می‌برند. سه چرخه، هواپیما، کشتی، اتومبیل و انواع عروسک‌ها و جعبه‌های بزرگ که کودک با آن‌ها کارهای بسیاری می‌تواند بکند، طناب و وسایل ورزشی اسباب بازی‌های مطلوب او هستند.
اسباب بازی های پیشنهادی برای کودکان سه تا چهار ساله
نردبان، وسایل نجاری (چکش و میخ)، وسایل آشپزی (ظرف‌های کوچک غذاخوری و آشپزی)، وسایل و اسباب بازی‌های حمل و نقل مثل واگن، گاری دستی، کامیون، تراکتور، جرثقیل، قایق، هواپیما، کشتی، اتومبیل، انواع عروسک، قطعات کاغذ رنگی، مکعب‌های چوبی، آهنربا، تختخواب و خانه عروسک، حیوانات گوناگون، ماشین آتش نشانی، الاکلنگ، سرسره، تاب، سه چرخه، خمیر بازی، گل رُس، ماسه، دوچرخه، سه چرخه، انواع پازل، وسایل نقاشی مانند مداد شمعی، گچ و آبرنگ.
چهار تا پنج سالگی
کودکان در چهار تا پنج سالگی از کارهای پر‌تحرک لذت می‌برند و بازی‌های پر سر و صدا را دوست دارند. مهارت‌های عضلانی بزرگ و کوچک کودک در این سن افزایش می‌یابد و او می‌تواند توازن بدن را به خوبی حفظ کند.
بهترین اسباب بازی برای کودک در این سن لگو یا بلوک‌هاست که با آن‌ها ساختمان بسازد. قیچی کردن کاغذ فعالیتی است که کودک در این دوره سنی نیز به آن علاقه نشان می‌دهد. به او چگونگی کار کردن با قیچی و کاغذها را یاد دهید، زیرا کودک از سوراخ کردن، بریدن و چین دادن کاغذ، به خصوص کاغذهای رنگی، لذت می‌برد.
سوراخ کردن کاغذ فعالیت دیگری است که در این سن کودکان را سرگرم می‌کند. بریدن عکس‌ها و چسباندن آن‌ها روی کاغذ، نقاشی کردن با مداد‌رنگی، آبرنگ و ماژیک مدت زیادی او را سرگرم می‌کند. در این دوره، کودک به انجام دادن کارهای دستی، به ویژه بریدن، دوختن و چسباندن علاقه دارد.
اسباب بازی های پیشنهادی برای کودکان چهار تا پنج ساله
وسایل ساده خیاطی، کوبلن، انواع پازل، کلاه ماموران آتش نشانی، کلاه افسر پلیس، لباس پرستار و پزشک، وسایل برش و چسباندن، لگو یا بلوک‌های ساختمان‌سازی، وسایل نقاشی، مهره‌های رج‌شونده، وسایل ساده نجاری، طناب، قطعه‌های چوبی و پلاستیکی برای خانه‌سازی، الاکلنگ، سرسره، تاب، نردبان، سه پایه و تخته سیاه، تلفن، ظرف‌های کوچک غذاخوری و آشپزی، وسایل باغبانی، آهنربا، براده آهن.
بیشتر بخوانید: دلیل بازی نکردن کودک با اسباب بازی چیست؟
انتخاب اسباب بازی مناسب برای کودکان رده سنی پنج سال
کودکان در این سن معمولا معلومات خود را، که از تجارب شخصی یا داستان‌های نقل شده کسب شده است، به صورت ماهرانه‌ای در بازی‌ها به کار می‌گیرند. آن‌ها معمولا به بازی‌های نمایشی علاقه‌مندند و از انجام آن‌ها احساس لذت می‌کنند. در پنج تا شش سالگی، بیشتر اوقات سه چرخه یا دوچرخه سواری می‌کنند. یک در میان پریدن با یک پا، جست و خیز کردن، کنترل بیشتر بر حرکات ظریف بدن، شروع استفاده از وسایلی مانند مسواک، قیچی، اره، مداد، چکش و سوزن برای دوخت و دوز مخصوص این سن است.
اسباب بازی های پیشنهادی برای کودکان پنج تا شش ساله
میز تحریر و صندلی، جعبه رنگ و وسایل نقاشی، وسایل باغبانی، فرفره، طناب برای طناب‌بازی، وسایل خیاطی، دوچرخه، توپ با راکت، قیچی و کاغذ، انواع عروسک (عروسک خیمه شب بازی)، گل رُس، خاک و شن.
انتخاب اسباب بازی مناسب برای کودکان هفت تا دوازده سال
کودکان در این سن میدان تصوراتشان گسترش می‌یابد، در بازی‌ها تمایلشان به اجرای نقش‌های مختلف و ترکیب آموخته‌ها و اعمال هدف‌دار شدت می‌یابد.
اسباب بازی های پیشنهادی برای کودکان هفت تا دوازده ساله
وسایل نمایش عروسکی، وسایل ساده تردستی، وسایل بافندگی، وسایل سبدبافی و حصیربافی، وسایل کامل نجاری، وسایل آزمایش‌های علمی، وسایل نقاشی، خیاطی، باغبانی، لوازم برش و چسباندن.
این مقاله توسط افسانه احمدی مشاور و بازی‌درمانگر کودک همکار با کودکت تالیف شده است.
