از آنجایی که رژیم غذایی مادر در دوران باردرای هم میتواند روی سلامت مادر و هم سلامت جنین تاثیر بگذارد توجه به تغذیه در بارداری و پرهیز از خوراکی های مضر در دوران بارداری بسیار اهمیت دارد.
همانطور که پنیر نرم محتوی باکتری مضر لیستریا است، این احتمال وجود دارد که میزان کمی از این باکتری در گوشتهایی مانند گوشت بوقلمون فرآوری شده و یا گوشت ژامبون وجود داشته باشد و هنگام فرآوری گوشت خام این باکتری کاملا از بین نرفته باشد اگرچه احتمال آن بسیار اندک است. دکتر مورس توصیه میکند از مصرف مرغ کنتاکی و سینه بوقلمون کبابی که در یخچال نگهداری شده جدا اجتناب کنید چرا که باکتری لیستریا میتواند در دمای سرد رشد کند و این بدین معناست که هنوز هم احتمال بسیار کمی وجود دارد این باکتری موجب بیماری شما شود اما گوشت مرغی که پخته شده است و هنوز سرد نشده است مشکلی ایجاد نمیکند.
در ادامه مطلب خوراکی های مضر در دوران بارداری معرفی میشود که باید از خوردن این غذاها در دوران بارداری پرهیز کرد چرا که بیاحتیاطی در غذاها میتواند منجر آسیب به جنین یا مادر شود.
گوشتهای نیمه پخته یا فرآوری شده
بیشتر بخوانید: چرا تغذیه مناسب از ابتدا تا هفته هشتم بارداری مهم است؟
ایده خوردن یک ژامبون پخته خیلی جالب به نظر نمیرسد اما اگر واقعا هوس کردهاید که یک ساندویچ بوقلمون یا یک ساندویچ ایتالیایی بخورید، مطمئنترین گزینه مراقب باشید. بدانید که میتوانید با گرم کردن گوشت از آن استفاده کنید، خوردن گوشتی که از آن بخار بلند میشود یا تمامی قسمتهای آن گرم است هیچ ضرری برای شما ندارد (گرما تمامی باکتریهای مضر را از بین میبرد) است.
به طور معمول میتوانید از ورقههای گوشت کبابی که به خوبی بسته بندی شدهاند استفاده کرده و از خوردن آنها لذت ببرید چرا که تا حد ممکن بدون دخالت دست تهیه شدهاند که مانع از انتقال میکروب میشود و مطمئنتر هستند؛ میتوانید گوشتهای ورقهای سرد را از سوپرمارکتها تهیه کنید که البته در یخچال سوپرمارکت نگهداری میشوند.
در مصرف پنیرهای نرم دقت کنید
بعضی از پنیرها در زمره خوراکی های مضر در دوران بارداری قرار دارند، اگرچه پنیر بسیار خوشمزه است اما متاسفانه بعضی از انواع پنیر برای جنین شما مضر است.
احتمال این که هنگام تهیه پنیرهایی مانند پنیر فتا، پنیر شیر بز، پنیر بری، پنیر کمبرت، پنیر رگه دار آبی، پنیر کوئسو مکزیکی و کوئسو بلانکا از شیری استفاده شود که پاستوریزه نشده است نسبت به پنیرهای سخت مانند پنیر چدار و پنیر سوئیسی به مراتب بیشتر است و در زمره خوراکی های مضر در دوران بارداری قرار میگیرند.
از آنجائیکه باکتری لیستریا، توسط دما هنگام پاستوریزه کردن از بین میرود این احتمال وجود دارد که پنیرهای نرم حاوی این باکتری باشند. طبق اظهارات مورس به عنوان متخصص زنان و زایمان مرکز پزشکی سینای Sinai)) لس آنجلس، عفونت ناشی از این باکتری ممکن است منجر به سقط جنین یا زایمان زودرس شود.
پنیرهایی که به صورت خانگی و سنتی تهیه میشوند (حتی اگر این پنیرها بی ضرر به نظر برسند، مانند پنیر چدار) نیزمعمولا از شیر غیر پاستوریزه تهیه میشوند. برای حصول اطمینان از بی ضرر بودن پنیر هنگام خرید مواد تشکیل دهنده آن را چک کنید تا مطمئن شوید از شیر پاستوریزه تهیه شده است یا این که روی آن عبارت پنیردلمه درج شده باشد.
نیازی نیست که در دوران بارداری از خوردن انواع پنیرها خودداری کنید چه این پنیر نرم باشد چه سخت، تا زمانیکه عنوان پاستوریزه روی بسته آن درج شده باشد خوردن آن بلامانع است (به خاطر داشته باشید که در مورد سس سالاد محتوی پنیر نیز این امرصدق میکند. به گفته جولی ردفرن (Julie Redfern) متخصص عالی رتبه تغذیه در دپارتمان زنان و زایمان در بریگهام و بیمارستان زنان در بوستون، خوشبختانه امروزه بسیاری از پنیرهای نرم که در سوپرمارکتهای معمولی یافت میشوند از شیر پاستوریزه تهیه شدهاند. وی اظهار میدارد که چنانچه برای صرف غذا به رستوران رفتهاید، میتوانید برای کسب اطمینان از از این که پنیر مصرف شده جزو خوراکی های مضر در دوران بارداری نیست، از گارسن در خصوص نوع پنیر مصرفی سوال کنید یا از غذایی استفاده کنید که در آن از پنیردلمه مانند خوراک مرغ یا مرغ سوخاری با پنیر پارمسان در آن استفاده شده است (حتی اگر این پنیر از شیر غیر پاستوریزه تهیه شده باشد، چرا که پنیری که به اندازهای گرم شود که در آن حباب ایجاد شود یا ذوب شود هیچگونه ضرری برای بدن ندارد.
پرهیز از خوردن ماهیهایی که میزان جیوه در آنها بالا است
بیشتر بخوانید: خوردن ماهی و غذاهای دریایی در دوران بارداری خطرناک است؟
معمولا ماهیهای بزرگ که درابتدای زنجیره غذایی قرار دارند دارای میزان بالایی از جیوه هستند که برای سلامتی افراد مضر هستند (افراد عادی و خانمهای باردار، هردو) وجود جیوه موجود در این آبزیان میتواند به رشد سیستم عصبی، کلیهها، ریهها و اندام بینایی و شنوایی جنین آسیب برساند.
بر اساس گفتههای کارشناسان، ماهیهایی که در گروه خوراکی های مضر در دوران بارداری قرار میگیرند، عبارتند از: کوسه ماهی، شمشیرماهی، شاه ماهی خلیج مکزیک (king mackerel)، ماهیهایی با گوشت نارنجی متمایل به قرمز(orange roughy)، ماهی مناطق استوایی (grouper) ، انواع ماهیهای تن بزرگ مورد استفاده در تهیه استیک، تایل فیش (tilefish)، ماهی باس دریایی و ماهی تن سفید کنسروی (که در گروه ماهیهای بزرگ قرار دارد و نسبت به ماهیهای تن کم چرب که ریزتر هستند دارای جیوه بیشتری است).
خلاصه کلام این که از خوردن ماهیهایی که میزان جیوه آنها بالا است خودداری کنید اما ماهی را به طور کامل از رژیم غذایی خود حذف نکنید. انواع مختلفی از ماهیها مانند ماهی ساردین، شاه ماهی قرمز (herring) وجود دارد که حاوی اسید چرب امگا ۳ مانند اسید دوکوزاهگزانوئیک (DHA) هستند و خوردن آنها برای سلامت قلب مفید است. تحقیقات اخیر نشان داده است که تقریبا ۷۵٪ زنان باردار به قدر کافی از ماهیهایی با جیوه پایین در رژیم غذایی خود استفاده نمیکنند. زنان باردار بایستی معادل ۵۷ گرم ماهی ( دو وعده غذایی کامل) در هفته استفاده کنند و قطع به یقین این ماهیها بایستی به صورت پخته باشند.
از خوردن سوشی و ساشیمی بپرهیزید
از دیگر خوراکی های مضر در دوران بارداری که میتوان به آنها اشاره کرد سوشی و ساشیمی هستند، اگرچه احتمال آن بسیار پایین است اما ممکن است گوشت خام ماهی حاوی باکتریها و میکروبهایی باشد که میتوانند موجب مسمومیت غذایی شوند اما آنچه که در مورد سوشی موجب نگرانی میشود ابتلا به انگلی است که علاوه بر این که موجب پدید آمدن حسی ناخوشایند میشود درمان آن در دوران بارداری به مراتب دشوارتر است.
به گفته پزشکان وجود انگل در بدن زنان باردار میتواند مانع از رسیدن مواد مغذی به جنین در حال رشد شود. علاوه بر آن بسیاری از انواع سوشیها مانند سوشی ماهی تن ممکن است حاوی مقدار زیادی جیوه باشد. به طور خلاصه، از خوردن سوشی ماهی خام بپرهیزید اما رولهای محتوی ماهی کاملا پخته بسیار مفید است. سوشی تهیه شده از مارماهی، خرچنگ یا هر نوع ماهی دیگر که به روش سنتی ژاپنی ( ماهیهایی که به صورت ساطوری در آورده شده و مزه دار شوند و سرخ شوند) تهیه شده باشد کاملا بی ضرر است. رول های کالیفرنیایی نیز در این رده قرارمیگیرند, حتی میتوانید رول سبزیجات، آواکادو یا خیار تهیه کنید.
پرهیز از خوردن تخم مرغ خام یا عسلی
بیشتر بخوانید: ۱۰ نوشیدنی مفید برای دوران بارداری
احتمال بسیار کمی وجود دارد که آلوده به باکتری سالمونلا یا دیگر باکتریهایی شوید که منشا آنها از غذا است . از دیگر خوراکی های مضر در دوران بارداری میتوان به تخم مرغ نیمرو یا غذاهایی اشاره کرد که مانند سس سزاریا خمیر خام کلوچه از تخم مرغ خام تهیه شدهاند.
سیستم ایمنی بدن شما در دوران بارداری ضعیفتر است و این بدین معناست که میکروبی که تا پیش از این نمیتوانست موجب مسمومیت غذایی شما شود اکنون میتواند به راحتی به شما آسیب برساند، همچنین اسهال و استفراغ که در دوران قبل از بارداری تنها آزاردهنده بودهاند و موجب ناراحتی شما میشدند حال میتوانند به راحتی موجبات کاهش آب بدن شما را فراهم آورند که ممکن است روی رشد جنین تاثیر منفی داشته باشد و در پارهای از موارد موجب زایمان زودرس شود. در مجموع تا زمانی که زرده تخم مرغ کاملا پخته شده باشد خوردن آن هیچ ضرری برای شما ندارد و بایستی که در رژیم غذایی خود از تخم مرغ پخته استفاده کنید. تخم مرغ منبع عظیمی از پروتئین و کولین است که بر اساس تحقیقات به عمل آمده ماده مغذیی است که روی رشد مغز جنین تاثیر به سزایی دارد و مانع از ایجاد اختلالات مختلف در کودکان میشود. بهتر است بدانید که در دستور ساخت اکثر سسهای سالاد سزار موجود در سوپر مارکتها از تخم مرغ خام استفاده نشده است اما باید از خوردن سسهایی که به طور تازه در رستورانها سرو میشود جدا خودداری کنید.
پرهیز از استفاده افراطی قهوه، نوشابه و دیگر نوشیدنیهای حاوی کافئین
بر اساس پارهای از مطالعات مصرف بیش از اندازه کافئین (بیشتر از سه فنجان قهوه در روز در نظر گرفته نشود) میتواند احتمال سقط جنین را در زنان باردار افزایش دهد و همچنین با زایمان زودرس و کم وزنی نوزاد هنگام تولد مرتبط است.
به طور مثال بر اساس تحقیقات انجام شده در مرکز کنترل بیماریهای کیسر(Kaiser)، خطر سقط جنین در زنان بارداری که روزانه بیش از ۲۰۰ میلی گرم کافئین مصرف میکنند مضاعف است. به طور خلاصه، مصرف کافئین خود را کنترل کنید اما نیازی نیست که مصرف آن را به طور کلی قطع کنید. بیشتر متخصصان متفق القول هستند که دو فنجان کوچک قهوه یا نوشابه میتواند مناسب باشد (در صورتی که قبلاً سقط جنین یا زایمان زودرس داشتهاید با پزشک خود در این خصوص مشورت کنید).
میزان تاثیر قهوه بسته به نوع دانه آن و نحوه درست کردن آن بسیار متفاوت است و این امر ممکن است موجب گمراهی شما شود. به طور مثال میزان کافئینی که از نوشیدن قهوه در کافی شاپ متعلق به یک برند خاص وارد بدن شما میشود نسبت به میزان کافئین موجود در یک فنجان قهوه تهیه شده در منزل به مراتب بیشتر است. به طور معمول هر ۲۲۷ گرم قهوه اندونزی بنام جاوا (java) تهیه شده در منزل معادل ۱۰۰ میلی گرم کافئین دارد. میزان کافئین موجود دریک فنجان چای سیاه و نوشابههای گازدار برابر با یک سوم این مقدار است. بنابراین روزانه کمتر از۲۹ گرم قهوه استفاده کنید و البته این میزان را میتوانید در مورد چای سیاه به دوبرابر افزایش دهید. چنانچه تمایل بیشتری به مصرف نوشیدنی داشتید از نوشیدنیهای فاقد کافئین استفاده کنید.
پرهیز از مصرف ساخارین (saccharine) یا شکر مصنوعی
بیشتر بخوانید: غذاهای نامناسب برای زنان باردار که باید از آن ها اجتناب کنند
از دیگر خوراکی های مضر در دوران بارداری ساخارین است، مواد موجود در شیرین کنندههای مصنوعی که کارشناسان تاکید بر خودداری از مصرف آن در دوران بارداری دارند. برخلاف دیگر شیرین کنندههای مصنوعی، ساخارین میتواند از طریق جفت دریافت شود ( اگرچه که به عنوان مادهای بی ضرر به عموم معرفی شده است اما توصیه میکنیم جهت اطمینان بیشتر از مصرف آن در این دوران بپرهیزید).
بر اساس گفته سازمان غذا و دارو از مصرف شیرین کنندههای مصنوعی حاوی ساکاروز بپرهیزید البته میتوانید از دیگر شیرین کنندههای مصنوعی که از اسپارتام (aspartame) و سوکرالوز (sucralose) تشکیل شدهاند به اندازه متعادل استفاده کنید. اگرچه هنگامی که یک نوشابه رژیمی یا یک بسته شیرین کننده مصنوعی به غلات فرآوری شده اضافه میکنید به احتمال قوی مطلوب به نظر میرسد اما شما دوست ندارید که در طول روز مشغول خوردن و آشامیدن این گونه مواد باشید. طبق اظهارات ردفرن مصرف بیش از اندازه این مواد مضر است و گزینه مناسبی نیستند، مخصوصا در مورد نوشابههای رژیمی که جایگزینی مصنوعی برای نوشیدنیهای طبیعی مانند آب میوه صد در صد طبیعی و شیر بدون چربی هستند. وی پیشنهاد میکند که برای تهیه نوشیدنی طبیعی کم کالری ۵۷ گرم آب میوه را با نیم لیتر آب به همراه یخ مخلوط کنید.
پرهیز از مصرف بعضی از انواع دمنوش گیاهی
بعضی از گیاهان همچون داروی واقعی تاثیرات دارویی دارند و به همین دلیل است که در زمره خوراکی های مضر در دوران بارداری قرار میگیرند و سازمان غذا و دارو و بسیاری از پزشکان توصیه میکنند که از مصرف انواع مشخصی از آنها در این دوران اجتناب کنیم.
اگرچه تاثیر گیاهان موجود در دمنوشهای تجاری به قدری نیست که بتواند ایجاد مشکل کند اما از آنجائیکه میزان آن توسط سازمان دارو و غذا تنظیم نمیشود به درستی نمیتوان مشخص کرد که تا چه اندازه تاثیر گذارهستند، به همین دلیل دکتر مورس به بیماران توصیه میکند که از خوردن چای محتوی بابونه و هبیسکوز (گل چای ترش فرآوری شده) اجتناب کنند چرا که شواهدی وجود دارد که نشان میدهد مصرف بیش از اندازه این گیاهان موجب زایمان زود رس میشود اما دلیل اصلی احتیاط ما به علت نداشتن اطلاعات کافی در مورد این گیاهان است.
از دیگر گیاهانی که میتوان از آنها به عنوان خوراکی های مضر در دوران بارداری یاد کرد گیاه کامفری (Comfrey) و گیاه ساسا فراس (sassafras) است که متخصصان تاکید بر پرهیز از مصرف آنها در دوران بارداری دارند. چنین نتیجه میگیریم که باید به برچسب روی چای خود توجه کنید تا از محتویات درون آن مطلع شوید و در خصوص مصرف آن با پزشک خود مشورت کنید. طبق اظهارات دکتر مورس تمامی گیاهان مضر نیستند، نوشیدن روزانه دو فنجان چای با طعم نعنای ملایم یا میوه میتواند مفید باشد. برای اطلاع از محتویات چای خود، چای سبز و سیاه هر دو، برچسب آن را مطالعه بفرمائید و اطمینان حاصل کنید برندی که مصرف میکنید مورد اطمینان است.
پرهیز از خوردن غذاهای تند
بیشتر بخوانید: تغذیه در بارداری؛ میوه های مناسب دوران بارداری
زیاده روی در مصرف فلفل تند در دوران بارداری ممکن است موجب سوزش شدید سردل شود، اگرچه ممکن است از قبل مستعد این مشکل بوده باشید. این حالت موجب آسیب رسیدن به جنین شما نمیشود اما حس ناخوشایندی را در شما ایجاد میکند. مادرانی که ریفلاکس معده دارند این سوزش شدیدتر و طولانیتر است و باید که جدا از خوردن غذاهای تند بپرهیزند. پس نتیجه میگیریم چنانچه مصرف غذاهای تند موجب سوزش سردل شما میشود از خوردن آن اجتناب کنید در غیر این صورتی ممانعتی در خوردن آن وجود ندارد و میتوانید به قدر دلخواه ازاین نوع غذاها تناول کنید. توجهی به شایعات در خصوص احتمال تاثیر سسهای فلفل، ادویه کاری، تاباسکو و تند بر زایمان زودرس نکنید، هیچ گونه شواهدی دال بر این موضوع وجود ندارد.
الکل بدترین مورد در خوراکی های مضر در دوران بارداری
این حقیقت که نوشیدن مستمرالکل در دوران بارداری به جنین به طور جدی صدمه میزند حتمی است؛ مصرف الکل موجب پدید آمدن بسیاری از اختلالات روانی و جسمی در کودک قبل از تولد میشود اما میزان این صدمات دقیقا مشخص نیست، به طور مثال تحقیقی جهت مشخص کردن اثرات نوشیدن مقدار کمی الکل بر روی جنین صورت نگرفته است. تنها چیزی که میتوان با قطعیت به آن اشاره کرد این است که الکل در گروه خوراکی های مضر در دوران بارداری قرار میگیرد اما پزشکان نمیتوانند به روشنی مشخص کنند که مصرف چه میزان از آن خطرناک است.
پزشکان دقیقا میدانند که الکل به محض نوشیدن وارد جفت جنین میشود در نتیجه کودک شما تمامی آنچه را که مینوشید دریافت میکند. بر اساس گفته دکتر مورس از آنجائیکه هنوز بر ما روشن نیست که مصرف چه میزان الکل آسیب میرساند بنابراین بهتر است که به طور کل از نوشیدن آن در دوران بارداری اجتناب کنید. در نتیجه بهتر است که به طور کلی مصرف هر گونه الکل را کنار بگذارید.