نمی‌توان کودکان را مدام زیر نظر داشت. کودکان ما رشد خواهند کرد و دنیا را کشف خواهند کرد، در این مسیر گاهی حواس ما به آن‌ها نخواهد بود. این حواس پرتی شاید آن‌ها را در معرض خطرات مختلفی قرار دهد و باعث بیماری کودکان شود. اکثرا خطرات آسیبی نخواهند رساند، اما یکی از اصلی‌ترین خطرات مسمومیت سرب است. این مسمومیت امکان دارد که مرگ‌آور باشد.
چرا سرب برای سلامتی بد است؟
سرب و مسمومیت سرب بزرگ و کوچک نمی‌شناسد. هنگامی که این ماده وارد بدن شود، تاثیری همانند یک سم قوی خواهد داشت. یک سری مواد خاص مانند آهن، کلسیم و زینک در بدن انسان وجود دارد. هنگامی که سرب وارد بدن می‌شود، این مواد به جاهای دیگر بدن منتقل خواهند شد. از این طریق، سلول‌های خونی و دیگر ارگان‌های بدن صدمه خواهند دید.
هنگامی که سرب وارد استخوان شود، جذب کلسیم را ممنوع خواهد کرد. سرب دور عضلات هم جمع خواهد شد و رگ‌های خونی به وجود می‌آورد و باعث خونریزی خواهد شد.
مسمومیت سرب چیست؟
بیشتر بخوانید: عادت به دهان بردن اشیا در کودکان برای چیست؟
نمی‌توان گفت که یک میزان مشخص از سرب مشکل ندارد و یک میزان بیشتر صدمه می‌رساند. سرب در هر شکلی صدمه رسان خواهد بود. حضور تنها ۷/۵ میکروگرم سرب خطرناک خواهد بود و باعث مسمومیت سرب خواهد شد. اگر در معرض سرب باشید، میزان سرب بالاتر و بالاتر خواهد رفت.
چه دلایلی باعث مسمومیت سرب می‌شود؟
لوازمی در اطراف یک کودک وجود دارد که حاوی سرب هستند. امکان دارد که خاک سرب از طریق بینی وارد بدن نوزاد شود. اگر کودک شما با خاک حاوی سرب تماسی مانند خوردن داشته باشد، سرب وارد بدن او می‌شود. حتی رنگ خشک شده هم حاوی سرب است.
خانواده‌هایی که در منازل قدیمی زندگی می‌کنند هم امکان برخورد با سرب از طریق آب لوله‌کشی را دارند. هر نوع رنگی که در این منازل استفاده می‌شود، پس از مدتی قدیمی می‌شود و خواهد پوسید. این رنگ که بر روی قاب یا درها موجود است، ذرات سرب را در هوا منتشر می‌کند. این ذرات برخی در هوا می‌مانند و برخی روی وسایل می‌نشینند.
کودک و نوزاد شما ممکن است تماس‌های مختلفی با این ذرات داشته باشد. تنفس ذرات در هوا یا دست زدن به آن‌ها بر روی مبلمان از معمول‌ترین نوع تماس است. نوزادها عادت دارند که دست خود را وارد دهان خود کنند. حال یک دست آغشته به سرب، وقتی وارد دهان شود، به راحتی وارد بدن می‌شود و با سلول‌ها ترکیب خواهد شد.
مسمومیت سرب، تنها نوزاد و کودکان را هدف قرار نمی‌دهد. یک جنین هم ممکن است دچار مسمومیت سرب شود. درجات بالای سرب داخل خون در زنان باردار باعث می‌شود که نوزاد به صورت اتوماتیک این سرب را دریافت کند.
چرا نوزادها و کودکان کم سن در خطر مسمویت سرب هستند؟
نوزادها و کودکان کم سن، با ابزار و لوازم تصادفی در محیط اطراف خود برخورد خواهند داشت. کودکان عموما اکثر این ابراز را مزه خواهند کرد. رنگ دیوار، لوازم چوبی و خاک به راحتی با کودک برخورد خواهند داشت. همانطور که اشاره کردیم، زندگی در یک خانه قدیمی، درصد برخورد را بالاتر خواهد برد.
برخی فعالیت‌ها هم ممکن است درصد را بالاتر از حد معمول ببرد و میزان سرب را بیشتر کند. اگر قصد دارید که خانه خود را بازسازی کنید و تغییراتی ایجاد کنید این درصد بالاتر می‌رود. ذرات سرب در هوا پخش خواهند شد و کودک در ریسک بالای مسمومیت سرب قرار می‌گیرد.
بیشتر بخوانید: کدام کرم ضد آفتاب برای کودک بهتر است؟
منبع مسمومیت سرب:
- خاک آغشته به سرب، مخصوصا در مناطقی که بنزین یا رنگ حضور دارد.
- خاک منزل که با ذرات رنگ حاوی سرب مخلوط شده است.
- سفالگری باعث می‌شود که سرب سرامیک در هوا پخش شود و حتی به غذا هم سرایت کند.
- برخی از اسباب‌بازی‌ها، در طول ساخت با سرب برخورد داشته‌اند و حاوی مقداری سرب هستند.
- لوازم آرایشی و زیبایی، گاهی اوقات درصد بالایی از سرب را همراه خود دارند.
- نسبت به شغل والدین، میزان برخورد با سرب تغییر می‌کند. تعمیر ماشین، لوله‌کشی، رنگ ساختمان، کارگر ساختمان و… همگی باعث می‌شوند که احتمال ورود سرب به منزل بیشتر شود.
نشانه‌های مسمومیت سرب در کودکان:
- عصبانیت و خشم مداوم و مشکل رفتاری بسیار قوی
- مشکل در ایجاد تمرکز بر روی یک فعالیت مانند درس و مدرسه
- سردردهای مداوم و ناتوان کننده
- یک خستگی و بی‌حوصلگی کل، همراه با رخوت در انجام فعالیت‌ها
- درد در شکم و معده، همراه با استفراغ
- کمتر شدن آهن و در نتیجه کم‌خونی
- مزه عجیب فلز در دهان
- ضعف در مفاصل و استخوان‌ها و همچنین درد عضلانی
- تشنج‌های شدید
چه زمانی مناسب مراجعه به دکتر برای تشخیص مسمومیت سرب است؟
بیشتر بخوانید: هرآنچه لازم است درباره رفلاکس در نوزاد بدانید
اگر فرزند شما نشانه‌های ذکر شده را دارد و محیط زندگی شما می‌تواند حاوی سرب باشد، ضروری است که با یک متخصص صحبت کنید. حتی ممکن است شما به تازگی وارد یک خانه جدید شده باشید. اما کودک شما با دوستانش در یک ساختمان قدیمی بازی می‌کنند. این ساختمان می‌تواند منبع سرب باشد.
دکتر عموما یک تست خون برای پیدا کردن رد سرب را تجویز خواهد کرد. اکثر دکترها از شما می‌خواهند که مرتب کودک و مخصوصا کودک زیر دو سال را ویزیت کنند. همچنین پیشنهاد می‌شود که در فضایی باشید که ریسک وجود سرب و مسمومیت سرب کمتر باشد.
تاثیرات بلند‌مدت مسمومیت سرب چیست؟
تا به اینجا در کودکت راجع به عوامل و مشخصات مسمومیت سرب صحبت کردیم. اما یک سوال دیگر وجود دارد. تاثیرات بلند‌مدت این مسمومیت چیست؟
- رشد استخوان‌بندی کودک کافی نخواهد بود و قدرت بدنی کودک کمتر خواهد شد.
- رشد عضلات هم دچار افت خواهد شد و کودک نمی‌توان عضله کافی را داشته باشد.
- عضلات کودک به اندازه استاندارد کودکان هم سن نخواهد بود.
- سیستم عصبی صدمه خواهد دید و همچنین کبد کودک فعالیت عجیبی خواهد داشت، شنوایی هم شاید از بین برود.
- تاخیر رشد کودک مشهود خواهد بود، درک زبان و صحبت کردن یکی از اصلی‌ترین تاخیرها خواهد بود.
- اگر میزان سرب به حد بالایی برسد، کودک بیهوش خواهد شد و دچار تشنج می‌شود که همه چیز را پیچیده می‌کند.
مسمومیت سرب چه درمانی دارد؟
اولین کاری که باید انجام داد، پیدا کردن منبع سرب و از بین بردن آن حضور این منبع است. اگر منبع سرب منزل شما است، مجبور می‌شوید به صورت موقت در منزلی جدید مستقر شود. اگر منبع خارجی باشد، باید برخورد کودک با این منابع را قطع کنید.
اگر میزان سرب به شدت بالا باشد، امکان دارد که دکتر شما، پیشنهاد درمان پزشکی بدهد. آهن‌زدایی (Chelation Therapy) یک درمان پیشنهاد شده است. این درمان عملکردی سریع دارد و واکنشی قاطع به سرب داخل خون خواهد داشت. پس از پایان درمان، این ماده از طریق ادرار خارج می‌شود.
این نوع درمان عموما برای کودکان توجیز می‌شود که بیش از ۴۵ میکروگرم سرب در خون خود دارند. اگر کودک واکنشی خوبی به دارو نشان ندهد، از یک ماده شیمیایی دیگر به نام (EDTA) استفاده خواهد شد. این دارو هم تلاش می‌کند تا با میزان سرب مبارزه کند.
درمان پزشکی کافی نیست. درمان سالم پزشکی باید در کنار یک رژیم غذایی مناسب استفاده شود. با کمک این دو برنامه، می‌توان به سلامتی رسید. وجود عناصری همچون آهن، کلسیم و ویتامین سی، بدن را به حالت عادی می‌رساند و جلوی سرب را می‌گیرد. داروهای غذایی هم ممکن است توسط دکتر در برخی موارد تجویز شود.
بیشتر بخوانید: ۱۰ نوع از شایع ترین بیماری های کودکان را بشناسید و آماده باشید
راه‌های حفاظت در مقابل مسمومیت سرب چیست؟
- از منزل خود شروع کنید. مطمئن شوید که سرب در خانه وجود ندارد. رنگ خشک شده را بکنید و خاک آن را با دستمالی تر پاک کنید. اگر از جاروبرقی استفاده می‌کنید، مطمئن شوید که فیلتر جارو جلوگیر سرب خواهد بود.
- فرزند شما زمان زیادی را در کنار اسباب‌بازی‌هایش می‌گذارند، باید به این وسایل توجه کنید. رنگ اسباب‌بازی خراب نخواهد شد، اما اگر رنگ این وسایل خراب شده و ریخته، بهتر است آن را جایگزین کنید. اگر کودک اسباب‌بازی را بیرون از منزل استفاده می‌کند، توجه کنید که هر بار آن را بشویید و ضدعفونی کنید.
- اگر کودک مشغول بازی است، همچنان مراقب او باشید. کودکان را از قاب در و پنجره دور کنید تا سطح آن‌ها را لیس نزند. می‌توانید فضای بازی را با ساختن یک قلعه بالشی محدود کنید.
- از بازی کودکان در مناطق کثیف و ساختمان‌های قدیمی جلوگیری کنید. دوستان او را جمع کنید و پیشنهاد بازی در پارک یا باغی تمیز را بدهید.
- خانه را یک بررسی کلی کنید و مطمئن شوید که هیچ منبع سربی در خانه وجود ندارد.
- برای کودک یک رژیم غذایی سالم انتخاب کنید. مطمئن شوید که ویتامین سی و کلسیم کافی در غذا وجود دارد.
- اگر کودک شما در مهدکودک حاضر می‌شود، مطمئن شوید که ساختمان مهدکودک منبع سرب نباشد. مشخصا اگر ساختمان خیلی قدیمی نباشید مشکل خاصی وجود ندارد.
- مطمئن شوید که آب لوله‌کشی منزل حاو سرب نیست. برای نوشیدن به سمت آب سرد بروید. آب گرم امکان وجود سرب را بیشتر خواهد کرد.
چگونه از وجود نداشتن سرب در منزل مطمئن شویم؟
با یک متخصص تماس بگیرید و بخواهید که منزل و اطراف منزل را مورد آزمایش قرار دهد. اینگونه از وجود داشتن یا نداشتن سرب مطلع و مطمئن خواهید شد. اگر خانه شما اجاره‌ای است، و خانه حاوی سرب است، با صاحب‌خانه در این باره صحبت کنید.
اگر در خاک حیاط یا کنار خانه سرب وجود دارد، پیشنهاد می‌کنیم که یک سری گیاه در این خاک بکارید. اگر این امکان را ندارید، کودک را تا حد امکان از این خاک دور کنید.
مسمومیت سرب در بین کودکان با سنین کم اتفاقی بسیار جدی است. در این سن، کودکان به دنبال ماجراجویی و پیدا کردن چیزهای جدید هستند. اگر کودک را از خطرات مختلف آگاه کنید، او هم مراقب رفتار خود خواهد بود. می‌توان با یک سری تمهیدات کوچک، جلوی خطرات جدی را گرفت و سلامت کودک را تضمین کرد.
