مدفوع طبیعی نوزاد ممکن است حالت‌های مختلفی داشته باشد. اولین مدفوع نوزاد (ماده‌ای چسبنده به رنگ سبز مایل به سیاه و قیرمانند که مکونیوم نامیده می‌شود) طی 24 ساعت پس از تولد نوزاد دفع می‌شود. بسته به اینکه کودکتان منحصراً از شیر مادر تغذیه می‌کند یا شیر خشک، مدفوع او می‌تواند از زرد تا سبز، خمیری تا قهوه‌ای متفاوت باشد. هر زمان که کودکتان کمتر یا بیشتر از حالت عادی مدفوع کرد یا چیز غیرعادی در پوشکش دیدید با پزشک تماس بگیرید.
| آنچه در این مقاله می‌خوانید: |
وقتی صحبت از مدفوع نوزاد به میان می‌آید، بیشتر والدین جدید نمی‌دانند که باید در انتظار چه چیزی باشند و ممکن است سؤالات زیادی داشته باشند. کودکتان هر چند وقت یک بار باید مدفوع کند و مدفوع او باید چگونه باشد؟ آیا مدفوع نوزادی که با شیر مادر تغذیه می‌کند بو می‌دهد؟ آیا مدفوع سبز نوزاد طبیعی است؟ مدفوع نوزاد حالت‌های مختلفی دارد که حتی والدین باتجربه هم ممکن است تاکنون ندیده باشند.
این راهنمای کامل درمورد مدفوع نوزاد انواع مختلف مدفوع نوزاد را شرح می‌دهد و توضیح می‌دهد که چه چیزی طبیعی است و چه چیزی غیرطبیعی. زیرا نوزاد شیر مادر یا شیر خشک می‌خورد و خوردن مواد جامد را آغاز می‌کند. همچنین متوجه خواهید شد که چه زمانی جای نگرانی نیست و دلیل نگرانی چیست؟
مدفوع نوزاد چه شکلی است؟
نوزاد شما به احتمال زیاد اولین مدفوعش را طی 24 ساعت پس از تولد تولید می‌کند. در اولین دفعات مدفوع نوزادتان باید انتظار ماده‌ای چسبناک، قیری‌مانند و به رنگ سیاه مایل به سبز (مکونیوم) را که شبیه روغن موتور است در پوشک نوزاد داشته باشید. ازآنجایی‌که مکونیوم از مایع آمنیوتیک، مخاط، سلول‌های پوست و سایر موادی که در رحم بلعیده می‌شوند ساخته شده است، واقعاً بو نمی‌دهند. بنابراین ممکن است متوجه نشوید که زمان تعویض پوشک فرا رسیده است.
هنگامی که کودکتان 2 تا 4 روزه می‌شود، رنگ مدفوع روشن‌تر و چسبناکی آن کمتر می‌شود. این تغییر در مدفوع نشانه این است که او شروع به هضم شیر مادر یا شیر خشک کرده است و دستگاه گوارشش به‌خوبی کار می‌کند.
تغذیه از شیر مادر و شیر خشک و تاثیر آن بر مدفوع نوزاد
اگر نوزادتان منحصراً از شیر مادر تغذیه می‌کند، مدفوع او زرد یا کمی سبز می‌شود و بافت لطیف یا کرمی خواهد داشت. ممکن است آن‌قدر آبکی باشد که شبیه اسهال شود. مدفوع نوزادی که شیر مادر می‌خورد معمولاً شبیه خردل آمیخته با خامه و پنیر دلمه‌ای است که با هم مخلوط شده‌اند و ممکن است لکه‌هایی در آن مشاهده شود و خال‌خالی به نظر برسد. جالب است که اکثر والدین متوجه می‌شوند که بوی بدی ندارد.
وقتی صحبت از مدفوع نوزادی باشد که شیر مادر می‌خورد، چندین حالت طبیعی وجود دارد. برای مثال، مدفوع کودکتان ممکن است رنگ سبز داشته باشد که می‌تواند نشانه این باشد که شما چیزی متفاوت با همیشه خورده‌اید. اما اگر کودک علائم دیگری ندارد، جای نگرانی نیست.
نوزادانی که شیر خشک می‌خورند مدفوعی خمیری و شبیه کره بادام زمینی در طیف رنگ قهوه‌ای دارند: قهوه‌ای سوخته، زرد مایل به قهوه‌ای یا سبز مایل به قهوه‌ای. بوی آن کمی تندتر از بوی مدفوع نوزادی است که از شیر مادر تغذیه می‌کند و کمی کمتر از مدفوع نوزادی است که غذای جامد می‌خورد. اما در هر صورت شما متوجه آن خواهید شد و می‌فهمید که زمان تعویض پوشک فرا رسیده است.
کودک من هر چند وقت یک بار باید مدفوع کند؟
الگوهای طبیعی مدفوع در بین نوزادان بسیار متفاوت است: برخی کودکان پس از هر وعده غذایی مدفوع می‌کنند و برخی فقط یک یا دو مرتبه در هفته. آنچه بسیار مهم است این است که مدفوع نسبتاً نرم خارج شود. نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند اغلب پس از هر بار شیر خوردن مدفوع می‌کنند (تقریباً 6 تا 10 مرتبه در روز)، اما پس از 3 تا 6 هفته، معمولاً سرعت آن‌ها کاهش می‌یابد و دفعات کمتری مدفوع می‌کنند. برخی از نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می‌کنند ممکن است فقط یک بار در هفته مدفوع کنند. علت این است که شیر مادر بدون اینکه مواد زائد جامد بسیاری بر جای بگذارد از دستگاه گوارش کودک عبور می‌کند.
از طرف دیگر، نوزادانی که شیر خشک می‌خورند باید حداقل یک بار در روز مدفوع کنند.
اگر الگوی مدفوع کودکتان نسبتاً ثابت بماند و او مانند خود معمولی‌اش رفتار کند، جای نگرانی نیست.
آیا مدفوع سبز نوزاد طبیعی است؟
معمولاً بله. اگر شما دارو مصرف می‌کنید و به نوزادتان شیر می‌دهید، زمانی که خود نوزاد دارو مصرف می‌کند یا زمانی که به ویروس معده یا سرماخوردگی مبتلا باشد، ممکن است مدفوعش سبزرنگ باشد. اگر به کودکتان شیر خودتان را می‌دهید، مدفوع سبز می‌تواند نشانه حساسیت به شیر یا حساسیت به رژیم غذایی‌تان باشد. اما در نوزاد سالم، مدفوع سبز معمولاً طبیعی است.
اگر در پوشک کودکی که با شیر مادر تغذیه می‌کند مدفوع سبز روشن یا کف‌آلود ببینید، تقریباً مانند جلبک، او احتمالاً مقدار زیادی شیر کم‌کالری، شیری که در ابتدا از سینه مادر می‌آید (آغوز) دریافت کرده و آن‌قدر که باید شیر پرچرب (شیر پسین) دریافت نکرده است. این وضعیت همچنین ممکن است به آن معنی باشد که شما آن‌قدر که باید از هر دو سینه به او شیر نمی‌دهید، بنابراین هر دفعه شیردهی را از سینه‌ای شروع کنید که دفعه قبل با آن به پایان رساندید.
همچنین، اگر به کودکتان مکمل آهن بدهید، مدفوع او ممکن است سبز تیره یا تقریباً سیاه شود. این اتفاق اغلب رخ نمی‌دهد، اما تغییری کاملاً طبیعی است.
تاثیر مصرف غذاهای جامد بر مدفوع نوزاد
هنگامی که شروع به تغییر ورودی معده کودکتان به غذاهای جامد می‌کنید ــ‌غلات نوزاد، پوره موز و مانند این‌ها‌ــ به‌سرعت متوجه تغییر در خروجی او می‌شوید، خصوصاً اگر او از شیر مادر تغذیه کند.
مدفوع نوزادانی که غذاهای جامد می‌خورند قهوه‌ای یا قهوه‌ای تیره و غلیظ‌تر از کره بادام زمینی است، اما همچنان لطیف است. بوی بدتری هم دارد.
اگر به کودکتان پوره بلوبری بدهید، گاهی اوقات مدفوع کودکتان ممکن است رنگی شگفت‌انگیز مانند قرمز، نارنجی یا حتی آبی تیره داشته باشد. قرمز می‌تواند ناشی از خوردن چغندر باشد، درحالی‌که رنگ نارنجی نشان‌دهنده هویج است.
هنگامی که او غذاهای جامد خاصی را شروع کند، حتی ممکن است تکه‌های قابل شناسایی غذا را در مدفوع کودکتان مشاهده کنید. نگران نباشید! احتمال این اتفاق وجود دارد، زیرا برخی از غذاها فقط تا حدی قابل هضم‌اند یا به‌سرعت در روده‌ها حرکت می‌کنند و زمانی برای تجزیه کامل ندارند. همچنین این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که کودکتان مقدار زیادی از یک نوع غذا را می‌خورد.
چه تغییراتی در مدفوع می‌تواند نشانه مشکل باشد؟
آنچه در پوشک کودکتان می‌بینید می‌تواند سرنخ‌های مهمی درمورد وضعیت سلامتی‌اش به شما بدهد. برخی از بیماری‌های رایج مرتبط با مدفوع کودک عبارت‌اند از:
اسهال
اسهال در نوزادان بسیار روان است و به نظر می‌رسد که بیشتر از آب تشکیل شده باشد. این مدفوع ممکن است زرد، سبز یا قهوه‌ای باشد و از پوشک بیرون بزند. مدفوع نوزاد اغلب ممکن است روان باشد، اما اگر تعداد دفعات دفع به‌طور ناگهانی افزایش یابد (به بیش از یک بار دفع در هر وعده غذایی) می‌توانید آن را اسهال بنامید. اسهال می‌تواند نشانه عفونت یا حساسیت، یا ناشی از تغییر در رژیم غذایی شما باشد (اگر نوزاد از شیر مادر تغذیه می‌کند). درمان نکردن اسهال می‌تواند منجر به دهیدراته شدن بدن شود.
یبوست
از طرف دیگر، اگر مدفوع کودکتان بسیار سفت و شبیه به سنگریزه‌های کوچک است، احتمالاً یبوست دارد. ممکن است کودکتان هنگام مدفوع به‌طرز مشهودی احساس ناراحتی کند و حتی ممکن است مدفوع به‌دلیل تحریک مقعد در هنگام خروج با خون آغشته شود. یبوست اغلب زمانی اتفاق می‌افتد که نوزادان برای اولین بار غذای جامد را شروع می‌کنند یا می‌تواند نشانه حساسیت به شیر یا پروتئین سویا یا تحمل‌ناپذیری چیزی در شیر مادر یا شیر خشک باشد. برای درمان طبیعی یبوست پزشک ممکن است به شما توصیه کند به نوزادتان آب بدهید تا به حرکت روده کمک کند.
دهیدراته یا کم‌آب شدن بدن
چه به نوزاد شیر مادر بدهید چه شیر خشک، اگر کودک مدفوع سفت و خیلی خشک داشته باشد، می‌تواند نشانه این باشد که او مایعات کافی دریافت نمی‌کند یا به‌دلیل بیماری، تب یا گرما مایعات زیادی را از دست می‌دهد.
مدفوع رشته‌ای
مدفوع مایل به سبز با رشته‌های براق و درخشان به این معنی است که مخاطی درون آن وجود دارد. این اتفاق گاهی اوقات زمانی رخ می‌دهد که آب از دهان نوزاد جاری می‌شود، زیرا مخاط بزاق اغلب هضم نمی‌شود. مخاط در مدفوع نیز نشانه‌ای از عفونت یا آلرژی است.
مدفوع خونی
خون قرمز در مدفوع نوزاد روشن به چندین دلیل مختلف می‌تواند ظاهر شود:
- مدفوع معمولی با رنگ قرمز خون اغلب نشانه حساسیت به پروتئین شیر است.
- اگر کودکتان یبوست دارد، احتمالاً رد خون قرمز در مدفوع نتیجه زخم در مقعد یا بواسیر است.
- اسهال مخلوط با خون قرمز می‌تواند نشان‌دهنده عفونت باکتریایی باشد.
گاهی اوقات خون در مدفوع نوزاد مایل به رنگ سیاه است که یعنی هضم شده است. اگر در شیردهی مشکلی دارید و خون هضم‌شده در پوشک کودکتان می‌بینید (معمولاً به‌صورت لکه‌های کوچکی که شبیه خشخاش سیاه یا دانه کنجدند)، اغلب ناشی از بلعیدن خون از نوک سینه‌های ترک‌خورده و دارای خونریزی است.
چه زمانی باید با پزشک تماس گرفت؟
به‌عنوان قاعده‌ای کلی، هر زمان که کودکتان کمتر یا بیشتر از حد معمول خود شروع به مدفوع کرد، یا هر زمان که چیز غیرعادی در پوشک کودک مشاهده کردید، با پزشک تماس بگیرید. مثلاً در مواردی با پزشک تماس بگیرید که:
- کودکتان هنگام مدفوع کردن ناراحت و ناراضی به نظر می‌رسد.
- کودکتان 3 ماهه یا کوچک‌تر است و بیش از دو پوشک پر از اسهال دارد یا اسهال او بیش از یک یا دو روز ادامه می‌یابد.
- در اسهال نوزادتان خون مشاهده می‌کنید.
- بیش از یک روز مخاط را در پوشک کودکتان مشاهده می‌کنید، یا کودکتان علائم دیگری همراه با مخاط در مدفوعش دارد.
- مدفوع کودکتان سیاه به نظر می‌رسد درحالی‌که مکمل آهن مصرف نمی‌کند (پزشک او ممکن است بخواهد مطمئن شود که خون هضم‌شده یا ملنا نیست).
- لکه‌هایی از خون هضم‌شده را که شبیه دانه‌های خشخاش یا کنجدند در مدفوع کودکتان مشاهده می‌کنید، به‌خصوص اگر در شیردهی مشکل دارید.
- کودکتان سه بار یا بیشتر در پوشکش مدفوع سنگریزه‌ای سفت دارد.
- کودکتان غذاهای جامد می‌خورد و مدام غذای هضم‌نشده در مدفوعش دارد (ممکن است پزشک بخواهد بررسی کند تا مطمئن شود روده او غذا و مواد مغذی را به‌درستی جذب می کند).
برخی از انواع نادر مدفوع نوزاد می‌تواند نشان‌دهنده مشکل جدی‌تری باشد. این موارد به‌ندرت اتفاق می‌افتد، اما اگر کودکتان موارد زیر را دارد، فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- مدفوع سیاه ضخیم (بیشتر از خون هضم‌شده تشکیل شده) که مانند مکونیوم تیره و شبیه قیر است، اما کمی سفت‌تر است و چسبندگی کمتری دارد.
- مدفوعی که تقریباً به‌طور کامل از خون قرمز تشکیل شده است و به مدفوع «ژله انگور فرنگی» معروف است که نشان‌دهنده مشکل شدید روده است.
- مدفوع سفید یا کم‌رنگ، گچی و به رنگ خاک رس (مدفوع آکولیک) که نشانه نارسایی کبد یا کیسه صفراست و شبیه به خاک رس مایل به قهوه‌ای یا مایل به سفید به نظر می‌رسد.
