اگر در زندگی خوش‌بین باشید و از کارهای خوب کودک قدردانی کنید، خواهید دید چقدر زندگی زیبا و شاد خواهد شد.
احتمالا شما هم می‌توانید، تمام روز حین صحبت با کودکتان، فقط از جمله‌های منفی استفاده کنید، اما این جملات نه کمکی به شما می‌کند نه کودکتان را به همکاری ترغیب می‌کند. منظور از جملات منفی چنین جملاتی است: «هنوز آماده نشدی؟»، «تو آخرش با این کارات سرت رو به باد می‌دی»، «چند بار باید یه جمله رو تکرار کنم؟»، «هنوز وسایلت رو جمع نکردی؟»، «بس کن!»، «داری عصبانیم می‌کنی»، «لطفا دوباره شروع نکن»، «دست از سر خواهرت بردار»، «گوش می‌کنی چی می‌گم؟»، «گفتم همین الان»، «معنی نه رو نمی‌فهمی؟». این جملات آشنا هستند؟ چند بار در روز از این جملات استفاده می‌کنید؟ اگر شما نیز با چنین جملات و موقعیت‌هایی آشنا هستید، این مقاله کودکت می‌تواند به شما کمک کند.
واکنش ها و جملات منفی شما ناشی از ترس است
کودک می‌تواند با رفتار و کلامش والدین را تا آستانه دیوانگی پیش ببرد، اما جملات و واکنش‌های منفی کمکی به رشد و یادگیری او نمی‌کند. برعکس، باعث می‌شود کودک احساس ناامنی کند و چنین بپندارد که کسی دوستش ندارد. ریشه واکنش منفی در ترس است و ترس کودک احساس امنیت و عشق را از بین می‌برد.
شاید از اینکه واکنش و جملات منفی شما ریشه در ترس‌هایتان دارد تعجب کرده باشید، چرا که معمولا بعد از گفتن این جملات، احساس پشیمانی و عذاب وجدان می‌کنید. اما مطمئن باشید این رفتارها و واکنش‌ها از ترس نشئت گرفته است؛ ترس از اینکه شاید کودک درست تربیت نشده باشد، ترس از اینکه شاید این رفتار بد برای همیشه در او باقی بماند، ترس از اینکه شاید او به اندازه کافی خوب نباشد. با سرزنش کردن کودک، در اصل خودتان را سرزنش می‌کنید. مهم نیست از چه جملاتی برای سرزنش کردن استفاده می‌کنید، مهم این است که این کار درستی نیست؛ نه نتیجه مثبتی دارد نه به شما کمک می‌کند در لحظه عکس‌العمل درست و مناسبی نشان دهید.
به او حق کودکی دهید
وقتی خواستید شروع به سرزنش کردن کنید، نفس عمیقی بکشید و به خودتان بگویید علت رفتارهای کودکانه‌اش این است که او واقعا یک کودک است. سپس دوباره شروع کنید، این بار خواسته خود را با درک متقابل کودک و تشویق بیان کنید. رفتار و اعمال کودک مهم نیست، بلکه مهم واکنشی است که شما نشان می‌دهید؛ والدین همیشه برای عکس‌العمل‌هایشان حق انتخاب دارند. البته هیچ پدر و مادری بدون اشتباه نیست و این توقع دور از واقعیت است که والدین همیشه و در هر شرایطی کودک را درک کنند. اما والدین می‌توانند، با کنترل هیجان‌های خود، بخش بزرگی از ناراحتی‌ها و جنجال‌های کودک را برطرف کنند.
سرزنش کردن اثربخش نیست
انتقاد و سرزنش کردن تاثیری در تغییر رفتار کودک ندارد. او هم مثل بقیه افراد وقتی رشد و تغییر می‌کند که عشق، پذیرش، قدردانی و احترام دریافت کند. این کار باعث می‌شود کودک حالت تدافعی پیدا نکند و با شما همکاری کند. بنابراین، اگر می‌خواهید کودک بهترینِ خودش باشد، کارهای خوب و مناسب او را ببینید حتی اگر فکر می‌کنید انجام آن کارها وظیفه یا متناسب با سنش است. در ادامه، خواهید دید چگونه باید این کار را انجام دهید.
- از کودک قدردانی کنید، حتی اگر کارها را کامل و عالی انجام ندهد. برای مثال بگویید: «ممنون که بعد از فقط یک یادآوری، اسباب بازی‌ها رو جمع کردی! من واقعا از این کارت قدردانی می‌کنم»؛
- کلی‌گویی نکنید، به‌جای اینکه به طور کلی بگویید چه دختر یا پسر خوبی است، دقیقا به رفتار خوب او اشاره کنید و از آن قدردانی کنید. برای مثال بگویید: «من شجاعتت رو تحسین می‌کنم که رفتی و از دوستت عذرخواهی کردی»؛
- کودک را همانگونه که هست بپذیرید، به‌جای اینکه تلاش کنید او را به فرد بهتری تبدیل کنید، او را با تمام خصوصیاتی که دارد بپذیرید. برای مثال، اگر به اجرای نمایش کلاسی او رفتید، به‌جای اینکه بگویید: «دفعه دیگه با صدای بلندتر بازی کن»، بگویید: «من عاشق نقشت توی نمایش شدم». فکر می‌کنید او می‌توانست اجرای بهتری داشته باشد؟ این وظیفه معلم یا مربی است که به او چنین مهارت‌هایی را یاد دهد، وظیفه شما عشق‌ورزی بدون قید و شرط است؛
- نگاه مثبت داشته باشید، همه خصوصیات و رفتارهایی که از نظر والدین آزاردهنده یا نامناسب است حتما جنبه مثبتی هم دارد. سعی کنید جنبه مثبت هر رفتار را هم ببینید. برای مثال، اگر کودک پر سر و صدا و پر جنب و جوش است، بگویید: «از اینکه این همه انرژی داری واقعا خوشحالم».
تصور کنید کودک در تمام روز فقط این جملات را بشنود: «از اینکه صبح‌ها اینقدر با نشاط و سرزنده‌ای خوشحالم، این رفتارت باعث می‌شه من صبح‌ها با خوشحالی از خواب بیدار شم»، «من دیشب متوجه رفتار خوبت با خواهرت شدم»، «از اینکه بدون یادآوری مسواک زدی خیلی خوشحالم»، «من می‌فهمم چقدر برای انجام دادن تکالیفت تلاش می‌کنی»، «من می‌فهمم ناامید شدی، ولی از اینکه به تلاشت ادامه می‌دی خوشحالم»، «به‌زودی موفق می‌شی»، «اوه! این دفعه توی دیکته عملکرد بهتری داشتی، اون همه تلاش بالاخره جواب داد»، «عاشق اینم که توی بازی، حواست به همبازی‌هات هست و اسباب‌بازی‌هات رو به اون‌ها هم می‌دی»، «عاشق اینم که تا میای خونه تکلیف‌هایت رو می‌نویسی»، «چقد خوب بلدی محبتت رو نشون بدی»، «از اینکه اینقدر خوب تونستی عصبانیتت رو کنترل کنی ممنونم، این نشون می‌ده که واقعا بزرگ و فهمیده شدی»، «من خیلی خوش‌شانسم که مامان تو هستم».
آیا این جملات باعث نمی‌شوند کودک تلاش کند بهترین خودش باشد؟ هر چه توجه دریافت کند، روزی شکوفا خواهد شد. هر بار که از کودک قدردانی می‌کنید و به او عشق می‌دهید، این پیام را به او می‌دهید که لطفا این رفتار یا کار را بیشتر انجام بده؛ رفتار و کارهای خوب کودک بر این اساس رشد خواهد کرد.
