طرد شدن از گروه و مورد سرزنش قرار گرفتن نه تنها برای کودکان بلکه برای افراد بزرگسال هم بسیار رنج‌آور و دردناک است. برای یک کودک عدم آگاهی از نحوه برخورد با طرد شدن و نداشتن مهارت‌های مقابله‌ای، بسیار ناراحت‌کننده است.
برای کودکان شنیدن چنین جملاتی «تو نمی‌توانی با ما بازی کنی»، «ما نمی‌خواهیم که تو کنار ما بنشینی» یا «تو به جشن تولد ما دعوت نشده‌ای» قابل تحمل نیست. البته متاسفانه این‌ها نمونه‌هایی از رفتار‌های قلدرمابانه ارتباطی و اجتماعی در بین بچه‌ها است. خبر خوب این‌جاست که والدین می‌توانند روش‌های مناسبی را به کودکان برای رو به رو شدن با گروه‌ها و پرخاشگری منفعلانه آنها آموزش دهند.
در ادامه بیشتر با مفهوم گروه و نحوه برخورد با طرد شدن کودکان از طرف این دسته از همسالان و دوستان آشنا می‌شویم.
مفهوم گروه
اولین چیز مهمی که والدین باید بدانند، تعریف دقیق گروه است. اگر چه برای کودکان تشکیل گروه‌های دوستانه و پیدا کردن دوست و ارتباط نزدیک و صمیمانه با تعداد خاصی از همسالان خود، فعالیتی طبیعی و سالم است، اما این گروه‌ها نوع متفاوتی از گروه‌های دوستانه است که منش و قوانین خاص خود را دارند. این گروه‌ها:
- معمولا رهبرانی دارند که تصمیم می‌گیرند چه کسی وارد گروه شود و چه کسی حق ورود ندارد
- گروه‌ها معمولا در سنین نوجوانی و در دوره دبیرستان تشکیل میشود، اما از همان سنین دبستان و مهد‌کودک مقدمات تشکیل آن فراهم می‌‌گردد
- کودکانی که عضو گروه‌ها هستند، احتمالا مجبور به انجام کار‌هایی می‌شوند که تمایلی به آن ندارند. مثلا دست انداختن یا پرخاشگری نسبت به فردی که عضو گروه نیست.
بیشتر بخوانید: افکار منفی در کودکان و نوجوانان؛ برخورد والدین باید چگونه باشد؟
والدین و آموزش نحوه برخورد با طرد شدن
- به تمام حرف‌های فرزندتان با دقت گوش کنید. مثلا زمانی که از مدرسه به خانه برمی‌گردد به حرف‌های او خوب گوش کنید و از او بپرسید: « امروز نهار را کنار چه کسی خورده‌ای؟» « امروز با چه کسی بازی کرده‌ای؟» اگر فرزندتان در جواب این پرسش برآشفته و ناراحت شود و بگوید که با هیچکس نهار نخورده یا بازی نکرده است، از او علتش را بپرسید
- با معلم فرزند خود صحبت کنید. معلم به احتمال زیاد گروه‌بندی‌ها در کلاس اطلاع دارد و می‌تواند نظرش را در این مورد با شما در میان بگذارد. همچنین ممکن است به دلیل تجربه‌ای که در برخورد با دسته‌ها و گروه‌های دانش‌آموزان دارد، راه‌حل‌های موثری در اختیارتان قرار دهد
- تصور نکنید که این باند‌ها و عضویت کودک در آنها یک مرحله طبیعی از دوران کودکی است یا باعث قوی‌تر شدن فرزندتان خواهد شد یا در صورت نادیده گرفتن آن، این مسئله حل خواهد شد. قلدری اجتماعی نوعی پرخاشگری محسوب میشود و باید اما و اگر و شاید را کنار بگذارید. تریسی ویلانکورت استاد روانشناس در دانشگاه اتاوا در انتاریو کانادا میگوید این نوع رفتار در نسل‌های گذشته بسیار رایج و معمول بوده است و ممکن است کودکان ما هم طبق آن عمل کنند، اما نباید اجازه دهیم این مشکل، ادامه پیدا کند. تحقیقات نشان داده که اثرات طولانی‌مدت قلدری می‌تواند دهه‌ها به طول انجامد و با بسیاری از مشکلات جسمی، پزشکی و شکست‌های دوره بزرگسالی در ارتباط است
- بچه‌ها را تشویق کنیم تا با دوستان و همسالانشان بیشتر بازی کنند. دکتر ویلانکورت میگوید زمانی که ما احساس طرد‌شدگی داشته باشیم، بیشتر سعی در تطبیق خود با موقعیت طرد‌شده داریم. کودکان را تشویق به دوستی با افراد دیگر کنید و توجه آنها را از ارتباط و معاشرت با افراد ناباب، بردارید.
- اگر کودکتان عضو گروهک‌های کودکانه در مدرسه شده است، با او راجع به این گروه‌ها و ویژگی‌های منفی آن صحبت کنید. ابراز بیش از اندازه قدرت را برای او توضیح دهید و به او بگویید که خودش را جای فردی بگذارد که مورد پرخاشگری و طرد قرار گرفته است.
معلم و آموزش نحوه برخورد با طرد شدن
معلمان نقش مهمی در شگلگیری این گروهک‌ها در کودکی دارند. برای جلوگیری از تشکیل این نوع از گروه‌های قلدری در مدرسه معلمان باید اطمینان حاصل کنند که زمینه را برای ایجاد چنین تشکیلاتی فراهم نکرده‌اند. معلمان می‌توانند گروه‌های فشرده و به شدت به هم وابسته را از هم تفکیک و بچه‌ها را به همکاری با یکدیگر تشویق کنند. معلمان و والدین می‌توانند بچه‌ها را در این زمینه با آموزش مهارت‌هایی مانند همدلی و همکاری به جای رفتار‌های غیر‌انسانی مثل تنگ‌نظری و توهین و تحقیر کردن، راهنمایی کنند.
بیشتر بخوانید: چگونه می‌توانید به کودک خود کمک کنید دوستان جدید پیدا کند؟
با فرزندانتان دوست باشید و پای درد و دل آنها بنشینید و نحوه برخورد با طرد شدن را به آنها بیاموزید. اگر در این زمینه تجربه یا پیشنهادی دارید، می‌توانید از طریق بخش نظرات این مقاله یا سایر شبکه‌های اجتماعی کودکت با سایر والدین در میان بگذارید.
