کمرویی در کودکان حالتی است که در آن کودک بیش از اندازه به خود توجه می‌کند و همواره ارزیابی‌های منفی از خود به عمل می‌آورد، تا حدی که باعث ایجاد ناراحتی و پیشگیری از بروز احساساتش در موقعیت‌های مختلف فردی و اجتماعی می‌شود.
کمرویی به اختلال از دست دادن فرصت‌ها معروف است. برای بسیاری از کودکان، کمرویی مشکلی فلج‌کننده است. چرا که باعث می‌شود کودکان از آزادی گفتار و بیان، که اهمیت فراوانی در شکل‌گیری شخصیت و روابط اجتماعی‌شان دارد، محروم شوند. براساس بررسی‌های انجام شده، کمرویی در کودکان به مراتب بیشتر از بزرگسالان است و چنانچه به موقع تشخیص داده و درمان نشود، ممکن است آثار نامطلوبی به همراه داشته باشد و رشد شناختی، عاطفی- روانی و اجتماعی فرد را به طور جدی متاثر کند. برای آشنایی بیشتر با خصوصیات کودک خجالتی و دلایل بروز این عارضه در کودکان، با این مقاله کودکت همراه باشید.
دلایل بروز خجالت و کمرویی در کودکان
۱. حمایتگری افراطی خانواده: برای کودک، به ویژه اگر خیلی کوچک باشد، خیلی مهم است که والدین از او حمایت کنند و پشتیبانش باشند. عشق والدین و رابطه عمیق آن‌ها به کودک احساس امنیت می‌دهد و جالب است که همین رابطه احساسی به او امکان می‌دهد تا بتواند شخصیتش را خارج از چارچوب خانواده بپروراند. اما اگر رابطه کودک و والدینش جنبه هم‌جوشی و وابستگی پیدا کند و خفقان‌آور شود، کودک در زندگی چندان احساس امنیت و آرامش نخواهد کرد. کودکی که در چنین محیطی رشد کند، در آینده برای پیدا کردن هویت خود با مشکل مواجه خواهد شد و برای ابراز خود و نیازهایش، بدون حضور والدین، دچار کمرویی و خجالت می‌شود.
۲. میراث خانوادگی: در بسیاری موارد، کودکی که خجالت می‌کشد و کمروست والدینی دارد که آن‌ها نیز خجالتی هستند. چنین والدینی، وقتی فرزند خود را می‌بینند، به یاد کودکی خود می‌افتند و فکر می‌کنند خجالتی بودن شیوه مشروعی برای ارتباط با دنیای بیرون است. البته برخی والدین هم از این موضوع خشنود نیستند. بنابراین، بسیاری اوقات نمی‌توان از موروثی بودن احساس خجالت در یک کودک جلوگیری کرد، اما می‌توان به کمک متخصص، عملکرد کودک را بهبود بخشید.
۳. کمبودهای عاطفی و تربیتی: کمبود محبت یا کیفیت نامناسب رفتارهای محبت‌آمیز از سوی والدین و اطرافیان شخصیت کودک را تا حد زیادی با واهمه مواجه می‌کند و ممکن است به بروز رفتارهای ضد اجتماعی از جمله خجالتی بودن یا کمرویی منجر شود.
۴. احساس متفاوت بودن منفی: این احساس در کودک موجب می‌شود نتواند آنطور که باید از ویژگی‌های مثبت شخصیتی خود آگاه شود و هویت خود را به درستی شکل دهد. بنابراین، با کمرویی و کناره‌گیری از اجتماع، خود را آرام نگه می‌دارد.
۵. کودک تیزهوش: به نظر بسیاری از مردم، تیزهوش بودن کودک امتیاز محسوب می‌شود، اما مانند هر ویژگی دیگری، ممکن است باعث بروز نوعی واهمه روانشناختی در کودک شود یا هوش سرشار او باعث حسادت بقیه کودکان شود و کودک نتواند در جمع آن‌ها احساس راحتی کند و خجالت بکشد.
۶. تفاوت‌های اجتماعی: برخی از کودکان، به علت برخی عوامل اجتماعی، قادر نیستند شخصیت خود را شکوفا کنند. اختلافات طبقاتی موجود در جامعه موجب می‌شود احساس کمبود کنند و چون می‌بینند شیوه زندگی متفاوتی دارند و از بسیاری امکانات و تفریحات پرهزینه محروم‌اند، به طور معمول احساس واهمه و خجالت از بودن در کنار دیگران دارند.
موقعیت هایی که افراد کمرو از آن ها اجتناب می کنند
- کار کردن هنگام نظاره دیگران: افراد کمرو معمولا از موقعیت‌هایی که افراد دیگر آن‌ها را مشاهده می‌کنند، می‌ترسند. ترس از نگاه دیگران هنگام کار کردن آن‌ها را ناتوان می‌کند. برخی از این افراد ممکن است هنگام انجام کارهای ساده‌ای مثل خلاصه‌برداری، نوشتن روی تخته سیاه، دوختن، بافتن یا حتی بستن دکمه لباس -هنگامی که کسی نگاهشان می‌کند- مضطرب شوند.
- غذا خوردن در جمع: گاهی ترس از خوردن و نوشیدن در حضور دیگران به دلیل این است که شخص می‌ترسد وقتی چنگال یا فنجان را به دهان می‌برد، دست‌هایش دچار لرزش شود و غذا روی لباسش بریزد.
- خرید کردن: افراد کمرو نگران این هستند که حین خرید کسی به آن‌ها نگاه کند یا مجبور شوند با فروشنده صحبت کنند. این افراد به راحتی مجبور می‌شوند کالایی را بخرند که تمایلی به خرید آن ندارند. زیرا نه گفتن برای آن‌ها به علت جریحه‌دار شدن احساسات فروشنده دشوار است. چرا که تصور می‌کنند دیگران نیز همانند خودشان به مخالفت حساس هستند.
- تعامل با افراد صاحب قدرت: افراد کمرو فکر می‌کنند افراد صاحب قدرت دارای کلیه مهارت های اجتماعی هستند و از این هراس دارند که در معرض ارزیابی آن‌ها قرار گیرند.
- مکالمات تلفنی: افراد کمرو در مهارت‌های تلفنی به خود اطمینان ندارند و تصور می‌کنند در ارتباط و تماس تلفنی با دیگران بی‌کفایت هستند. ترس آن‌ها از این است که در خلال مکالمه، پاسخ ناجوری بدهند یا با صدای لرزان و لکنت زبان حرف بزنند، به همین علت، معمولا از پاسخ دادن به تماس‌های تلفنی اجنتاب می‌کنند.
- صحبت کردن در جمع: افراد کمرو معمولا سعی می‌کنند در جمع ساکت باشند و هیچ صحبتی نکنند. اگر جمع غریبه باشد، میزان ترس آن‌ها بیشتر است، معمولا در بحث‌های جمعی شرکت نمی‌کنند و سعی می‌کنند در کلاس درس، از چشم معلم دور باشند.
برای مقابله با کمرویی در کودکان چکار کنیم
کمرویی یک مشکل فردی بی سر و صداست، چنانکه می‌توان آن را بیماری اجتماعی نامید و طبق تحقیقات انجام شده، سال‌های آینده به علت افزایش انزوا، رقابت و تنهایی افراد، این مشکل افزایش خواهد یافت و چنانچه هر چه زودتر و در سنین کودکی، این گرفتاری رفتاری رفع نشود، افراد زندانی کمرویی خویش خواهند شد.
باید کمرویی را شناخت تا بتوان محیطی حمایتگر ایجاد کرد که در آن، کودک خجالتی بتواند با احساس امنیت از زندان فردی خود خارج شود و آزادی گفتار، رفتار و زندگی اجتماعی خود را به دست آورد. برای دستیابی به این هدف، مراجعه به متخصصان و به کارگیری روش‌های درمانی مناسب بسیار ضروری است و لازم است به طور تخصصی و ریشه‌ای به بررسی علل بروز و درمان آن پرداخت و در تغییر باورهایی که کمرویی را تقویت می‌کنند او را یاری کرد.
اگر در زمینه خجالت و کمرویی کودکان سوال یا تجربه‌ای دارید حتما از طریق قسمت نظرات زیر همین مطلب یا در شبکه‌های اجتماعی کودکت با ما و سایر خوانندگان در میان بگذارید.
