هر کودکی خلق و خو و روش‌های منحصربه فردی برای برقراری ارتباط با مردم و شرایط اطرافش دارد. برخی کودکان به راحتی نمی‌توانند در اجتماع حضور یابند یا خود واقعی‌شان را در اجتماع نشان دهند و همین باعث می‌شود متحمل فشار زیادی شوند. حتی گاهی اوقات اجبار از سوی والدین وضعیت را بدتر می‌کند و خجالت در کودکان را تبدیل به سایر ناهنجاری‌های روانی می‌کند. در ادامه موضوع خجالت در کودکان را بررسی می‌کنیم و راهکارهایی برای رهایی از آن ارائه می‌کنیم.
بیشتر بخوانید: نشانه‌های کودک خجالتی چیست و چگونه باید با خجالت در کودکان مقابله کرد؟
چه میزان از خجالت در کودکان بیش ازحد است؟
به‌صورت کلی، خجالتی بودن کودک نباید شما یا او را نگران کند. کودکان خجالتی به حرف‌ها بهتر گوش می‌کنند و برای رفتار بد در مدرسه بازخواست نمی‌شوند. با این حال اگر خجالتی بودن باعث ناراحتی و غمگین شدن کودک شود می‌توان گفت که میزان آن از حد خود تجاوز کرده است. اگر فرزندتان از رفتن دائم به مدرسه، شرکت در مجالس تولد، انجام فعالیت‌های گروهی و دیگر رخدادهایی که افراد زیادی را شامل می‌شود سرباز می‌زند، بهتر است با یک متخصص در این رابطه مشورت کنید.
بیشتر بخوانید: روانشناسی کودک خود را بهتر درک کنیم
دلایل خجالت در کودکان
در ادامه چند دلیل احتمالی از مشکلات کودک خجالتی آورده شده است که کودک شما نیز ممکن است با آنها سروکار داشته باشد. این دلایل اغلب به‌صورت ترکیبی عمل می‌کنند پس در بررسی آنها نهایت دقت را به کار ببرید.
شخصیت
کودکی که به لحاظ احساسی حساس است به احتمال زیاد رفتارهای خجالتی بودن را در نوجوانی و بزرگ‌سالی نیز بروز می‌دهد.
ژنتیک
ساختار ژنتیکی کودک می‌تواند روی این جنبه از شخصیت او تأثیرگذار باشد.
نداشتن تعامل اجتماعی
اگر کودکان در ابتدای سال‌های زندگی‌شان از اجتماع دور باشند، ممکن است مهارت‌های اجتماعی لازم را به دست نیاورند.
ترس از شکست
زمانی که درخواست برای انجام اعمالی که از حد توان کودک خارج است بیشتر شود، ترس از شکست در آنها خود را به‌صورت خجالتی بودن نشان خواهد داد.
انتقاد
زمانی که والدین، خواهر و برادرها یا دوستان نزدیک کودک در سال‌های اولیه زندگی او را مورد انتقاد و تمسخر قرار می‌دهند یا او را دست می‌اندازند، این امر می‌تواند به خجالتی بودن منتهی شود.
خانواده
مراقبت بیش از حد از سوی والدین می‌تواند در صورت قرار گرفتن در شرایط جدید یا ناآشنا، به ترس و خجالت منجر شود.
یادگیری رفتار
برای مثال والدین خجالتی اغلب به‌صورت ناخواسته این خصلت خود را به کودکانشان منتقل می‌کنند. والدین اولین الگوی کودکان هستند که رفتارهای اجتماعی آنها به توسط کودکان تقلید می‌شود.
چه زمانی خجالتی بودن در کودک مشکل‌ساز می‌شود؟
زمانی که والدین به خجالتی بودن کودک خود پی می‌برند، به‌احتمال زیاد با این سوال مواجه می‌شوند که آیا این امر طبیعی است یا باید نگران شد. چسبیدن کودک به والدینش در هنگام ملاقات فردی جدید یا موقعیت‌های ناآشنا ممکن است طبیعی باشد. بااین‌حال ادامه این رفتار و موقتی نبودن آن می‌تواند مشکل‌ساز شود. بالا رفتن تعامل کودک با هم‌سالانش موجب خروج از این حالت می‌شود. بااین‌حال تنها بازی کردن کودک زمانی که در یک گروه قرار دارد می‌تواند شما را نگران کند. برای اطمینان بیشتر با آموزگار کودک خود صحبت کرده و ببینید که او با کودکان همسالش نیز رفتار خجالتی دارد یا خیر!
بیشتر بخوانید: روش های کاربردی برای جلوگیری از لوس کردن کودکان
عوارض خجالت در کودکان
کیفیت زندگی کودکی که به‌صورت دائمی خجالتی است می‌تواند بسیار تحت تأثیر این امر قرار بگیرد. این امر شامل موارد زیر است:
- عدم مشارکت در فعالیت‌های دوران کودکی نظیر ورزش، رقص، موسیقی، تئاتر و … که سرگرم‌کننده و لذت‌بخش هستند.
- خجالتی بودن در طولانی‌مدت می‌تواند منجر به فرصت‌های کمتر برای تمرین مهارت‌های اجتماعی و رشد یک شخصیت مستقل شود.
- کاهش اعتمادبه‌نفس و بروز احساساتی نظیر بی‌اهمیت بودن و جدا افتادگی
- سطوح بالاتر اضطراب
- لرزیدن، سرخ کردن و تکان خوردن، جلوه‌های فیزیکی خجالت در کودکان است که می‌تواند آنها را بیشتر آزار دهد.
راهکارهایی برای رفع خجالت در کودکان
شما ممکن است به‌عنوان پدر و مادری نگران سوال کنید که چگونه می‌توان به کودکی خجالتی در غلبه بر این شرایط کمک کرد. در ابتدا، می‌بایست در ک کنید که خجالتی بودن یک خصوصیت شخصیتی است و تقصیر کودکتان نیست. قبول کردن این امر قدم اول برای کمک کردن به کودکتان است. در ادامه راهکارهایی به والدین برای کمک به رشد اعتماد به نفس کودکشان آورده شده است.
در رابطه با این مشکل بحث کنید
کودکان در برخورد با مشکلاتی نظیر دعواهای دائمی والدین، طلاق یا سو استفاده جنسی ممکن است منفعل و خجالتی بشوند. تا حد ممکن آنها را از چنین موقعیت‌هایی دور کنید. اگر کودکتان در معرض هر آسیب روحی قرار گرفت با افراد متخصص در این رابطه مشورت کنید. با آموزگار او در رابطه با رفتارش در مدرسه سوال کنید زیرا این کار بینش مناسبی به شما ارائه می‌کند. استراتژی‌هایی را با او به اشتراک بگذارید که در طی سال‌های زندگی خود برای مقابله با خجالتی بودن به کار گرفته‌اید. این استراتژی‌ها را با کودک خود تمرین کرده و اعتماد به نفس او را بهبود بخشید.
ارتباط با دیگران را تشویق کنید
شما می‌توانید از کودک خود بخواهید که با کودکان همسال خود تعامل داشته باشد و به راحتی و آشکارا با آنها صحبت کند. در آخر هفته یک بازی مهیج ترتیب دهید و همسایه‌ها، بچه‌های مدرسه و فامیل‌های همسال کودکتان را دعوت کنید و به این ترتیب رفتار او را کنترل کنید. تشویق به کودکان در ابزار آشکار احساسات یکی از راه‌های مؤثر برای تشویق تعاملات با دیگران است.
همدلی کنید
با کودک خود همدردی نکنید زیرا این امر می‌تواند رفتار خجالت در کودکان را تشویق کند و او ممکن است بیش از پیش احساس خجالتی بودن بکند. البته نباید در این باره او را قضاوت کرد و بهتر است به‌طور دائم تکرار کنید که او یک انسان خوب است و نباید درباره خودش احساس بدی داشته باشد.
انگیزه بدهید و تشویق کنید
بسیاری از والدین نمی‌دانند که چگونه به خجالت در کودکان غلبه کنند اما این امر مهارت خاصی را نیاز ندارد. کودکتان را تشویق کنید که با انجام کارهایی که دوست دارد و بدون نگرانی درباره دیگران شخصیتش را بسازد. به نقاط قوت و مهارت‌های او اشاره‌کنید و در رشد او به‌عنوان فردی مستقل کمک کنید.
از برچسب زدن خودداری کنید
زمانی که شما در دورهمی خاصی هستید به او برچسب خجالتی نزنید زیرا این امر اعتماد به نفس او را در هم خواهد شکست. به او بگویید که در سازگاری و مدیریت موقعیتی خاص در جشن یا رخدادی بسیار خوب عمل کرده است. زمانی که رفتار مثبتی در کودک خود می‌بینید آن را تقویت کنید زیرا این امر اعتماد به نفس او را افزایش می‌دهد و او این کار را در هرزمانی که در گروه یا دورهمی بزرگی باشد تکرار می‌کند.
بیشتر بخوانید: کنترل حرف های خجالت آور در کودکان
یک کودک خجالتی با صرف زمان و تلاش می‌تواند بیاموزد که تعامل با مردم می‌تواند تجربه‌ای لذت‌بخش باشد. البته ممکن است خجالت در کودکان به‌صورت کامل از خلق و خوی او پاک نشود اما والدین می‌توانند در ارائه حمایت عاطفی و اعتماد به نفس به کودک بسیار مؤثر باشند.
اگر شما هم تجربه یا دانشی در مورد خجالتی بودن کودکان دارید حتما از طریق وبسایت کودکت یا شبکه اجتماعی کودکت با ما و والدین دیگر به اشتراگ بگذارید تا بتوانیم با کمک همدیگر راه بهتری برای حل این موضوع پیدا کنیم.
