تبخال در بزرگسالان می‌تواند دردناک باشد و به‌صورت نهفته شیوع پیدا کند. اما بروز تبخال در کودکان ممکن است همراه با بروز شرایط وخیم و گاهی حتی کشنده باشد. در جولای ۲۰۱۷، نوزادی در منطقه Iowa از شخصی که کمی بعد از تولدش به دیدنش آمده بود ویروس تبخال دهانی گرفت. نتیجه تست عفونت تبخال والدین نوزاد منفی بود. پس صاحب‌نظران نتیجه گرفتند که احتمالاً شخصی که دچار تاول‌های تبخال بوده یا اخیراً سابقه تبخال داشته نوزاد را بوسیده است. درنتیجه، این کار ویروس تبخال دهانی را به نوزاد منتقل کرده است. این عفونت تبخال دهانی تبدیل به مننژیت ویروسی شد و درنهایت نوزاد را از بین برد.
طبق داده‌های گزارش‌شده از مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها، از بین ۶ نفر آمریکایی در سنین ۱۴ تا ۴۹ سال، یک نفر مبتلا به تبخال تناسلی می‌شود. تبخال تناسلی معمولاً توسط ویروس تبخال نوع ۲ (HSV-2) که از خانواده ویروس‌های تبخال است ایجاد می‌شود. اما بیشتر از نیمی از آمریکایی‌های بزرگسال در دوره‌هایی از زندگی‌شان مبتلا به ویروس تبخال نوع ۱ (HSV-1) شده‌اند. نوعی تبخال که معمولاً دهان را با تاول‌های دردناکی درگیر می‌کند.
ویروس تبخال دهانی همچنین می‌تواند ازطریق روابط دهانی سبب بروز تاول‌های تبخال شود. هر دو نوع این ویروس‌ها می‌توانند سبب ایجاد عفونت‌های جدی در نوزادان شوند. تبخال در کودکان برخلاف بزرگسالان همیشه هم بی‌خطر نیست.
تبخال در کودکان در کمتر از ۱ درصد از تولدها رخ می‌دهد. احتمال به وجود آمدن مننژیت ازطریق ویروس تبخال دهانی به‌طرز چشمگیری نادر است. بیماری تبخال در کودکان همواره مایه نگرانی است. در این مقاله، با مجموعه‌ای از اطلاعات پزشکی درباره بیماری تبخال در دوران بارداری آشنا می‌شوید. همچنین توصیه‌هایی برای والدین با هدف ایمن نگه داشتن کودکانشان ارائه می‌شود.
بروز تبخال در کودکان
طبق مطالعه‌ای که در ژانویه ۲۰۱۷ در مرکز پزشکی The Lancet Global Health انجام شد، ۸۵ درصد نوزادان مبتلا به تبخال این بیماری را از مادرشان هنگام زایمان می‌گیرند. بیماری تبخال میان زنان تقریباً شایع است. اما چون نشانه‌های خفیف بیماری را دارند یا کلاً نشانه‌ای از این بیماری در بدنشان دیده نمی‌شود، متوجه آن نمی‌شوند.
ویروس تبخال می‌تواند تا مدت‌های طولانی و قبل از ایجاد جراحات تاول‌گونه نهفته بماند. البته ویروس تبخال معمولاً در مواقعی که بدن دچار تنش‌های فیزیکی یا عاطفی است خود را نشان می‌دهد. تبخال می‌تواند وقتی هیچ نشانه‌ای از وجودش در بدن دیده نمی‌شود شیوع پیدا کند. زیرا ویروس این بیماری به‌صورت تناوبی تکثیر می‌شود. یعنی ویروس فعال است اما ممکن است تاول‌های مشخصی روی بدن ایجاد نکند.
ویروس تبخال دهانی در کودکان معمولاً ازطریق تماس نواحی غشایی بدن نوزاد مانند چشم‌ها یا دهان با تاول‌های شخص آلوده منتقل می‌شود. این اتفاق زمانی می‌افتد که شخص مبتلا به تاول‌های تبخال نوزاد را ببوسد. حتی در مواقع نادر اگر شخصی به تاول تبخال دست بزند و بعد نوزاد را لمس کند این ویروس منتقل می‌شود.
بیشتر بخوانید: علائم، راه‌های پیشگیری و درمان بیماری اوریون
علائم بیماری تبخال در کودکان چیست و چه خطراتی برای آن‌ها دارد؟
علائم بیماری تبخال در کودکان می‌تواند مبهم باشد مانند دشواری در تنفس، خونریزی آسان یا تغذیه ضعیف. این علائم می‌توانند در انواع بیماری‌های کودکان مشاهده شوند. تاول‌ها در صورت ظاهر شدن می‌توانند در هر قسمتی از بدن کودک رشد کنند. در نوزادانی که هنگام تولدشان مبتلا به تبخال می‌شوند معمولاً تاول‌ها در قسمت‌های ترک‌خورده بدن نوزاد مانند بالای پیشانی یا بند ناف او خواهند بود.
ویروس تبخال دهانی و تناسلی می‌توانند با ایجاد علائم شدید و کشنده جان نوزادان را به خطر بیندازند. ازجمله این علائم در کودکان می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- صدمات کشنده به اعضای حیاتی بدن ازجمله کبد، شش‌ها و قلب،
- ایجاد عفونت‌های ویروسی خطرناکی مانند مننژیت ویروسی،
- به وجود آمدن تناوبی تاول‌های دردناک روی پوست، چشم‌ها، ناحیه تناسلی یا دهان،
- کوری،
- ناشنوایی،
- حمله صرع.
راهکارهایی برای پیشگیری
اگر در دوران بارداری متوجه بروز تاول یا جوش‌های ریز دردناک در ناحیه تناسلی‌تان شدید به پزشک اطلاع دهید. این علائم می‌توانند نشانه بیماری کاملاً ساده و جزئی مانند عفونت ناشی از گره خوردن فولیکول (follicle) مو باشد. اما می‌تواند مسئله‌ای جدی‌تر مانند عفونت تبخال باشد. با اطلاع از این مسئله، می‌توان تا حد امکان به سالم ماندن شما و نوزادتان در دوران بارداری و هنگام زایمان کمک کرد.
وقتی مادر مبتلا به عفونت تبخال شده یا اولین نشانه‌های تبخال در اواخر بارداری ظاهر شده‌اند، نوزادان بیشتر از همیشه در معرض خطر ابتلا به این عفونت قرار می‌گیرند. زیرا در اواخر بارداری بدن مادر زمان کافی در اختیار ندارد که بتواند پادتن‌های ضروری محافظت‌کننده را تولید کند. همچنین نمی‌تواند آن‌ها را با بدن نوزاد سهیم شود. به همین دلیل تبخال در کودکان باید به‌طور جدی بررسی شود.
ممکن است متوجه شوید همسرتان مبتلا به تبخال تناسلی است و شما هم تا‌به‌حال مبتلا به این بیماری نشده‌اید. توصیه پزشکان این است که در چند هفته پایانی بارداری از برقراری روابط زناشویی پرهیز کنید. استفاده از وسایل محافظتی هنگام روابط زناشویی می‌تواند خطر انتقال ویروس را کاهش دهد. اما این روش‌ها صددردرصد هم مؤثر نیستند. منطقی نیست که در اواخر بارداری و نزدیک به زایمانتان خود را در خطر ابتلا به این بیماری قرار دهید.
متخصصان چگونه از نوزادان در برابر تبخال محافظت می‌کنند؟
اگر زنی باردار را برای زایمان طبیعی یا القای مصنوعی زایمان به بخش مخصوص وضع حمل بیاورند، مجموعه‌ای از معاینات همه‌جانبه از ناحیه دهانه رحم او انجام می‌شود. به‌این‌ترتیب به احتمال وجود تاول‌های تبخال در این قسمت پی برده می‌شود. معاینه سپکولومی (speculum) هم از گردنه رحمی به عمل می‌آید. طی این معاینه تاول‌های تبخال در صورت وجود مشخص می‌شوند.
اگر موارد مشکوکی مشاهده شد، عمل سزارین روی مادر انجام می‌شود. به‌این‌ترتیب کودک در حال تولد با هیچ تاول تبخالی تماس نخواهد داشت. تماس با تاول‌های فعال تبخال عامل اصلی بروز خطر ابتلا به تبخال در کودکان است. ممکن است زن باردار سابقه ابتلا به ویروس تبخال را قبل از بارداری داشته باشد، اما هنگام زایمان هیچ اثری از تاول‌های تبخال در او دیده نشود. باید به او اطمینان داد که خطر انتقال تبخال به نوزادش هنگام زایمان کمتر از ۱ درصد است.
نزدیک به زمان زایمان، برای کاهش خطر ابتلای مجدد زنان بارداری که سابقه تبخال دارند، داروهای ضد ویروس مانند آسیکلوویر (acyclovir) یا والترکس (Valtrex) تجویز می‌شود. شروع مصرف این داروها از حدود ۳۶ هفتگی بارداری است. این داروها از تکثیر ویروس در ناحیه تناسلی هنگام زایمان پیشگیری می‌کنند. کاهش تکثیر ویروس‌ها به‌منزله کاهش خطر وجود تاول‌های فعال تبخال هنگام زایمان است. امکان دارد بتوان از این طریق از انجام سزارین اجتناب کرد.
بعد از زایمان پزشکتان ممکن است انجام تست‌های بیشتر روی نوزاد را توصیه کند. اگر ازنظر پزشکی نوزاد در معرض خطر فزاینده ابتلا به عفونت تبخال باشد، فورا خون نوزاد آزمایش می‌شود. به‌این‌ترتیب احتمال وجود عفونت ویروسی مشخص می‌شود. ممکن است حتی قبل از آماده شدن گزارش نتایج تست خون، درمان نوزاد با استفاده از داروهای ضدویروس شروع شود. اگر نتایج تست مثبت باشد، در این صورت دارودرمانی نوزاد ادامه خواهد یافت.
بیشتر بخوانید: چگونه سیستم ایمنی بدن نوزاد را تقویت کنیم
توصیه به کسانی که به‌تازگی صاحب فرزند شده‌اند
مصرانه از سایر افراد بخواهید اگر قصد بغل کردن یا لمس نوزادتان را دارند ابتدا دستانشان را به‌دقت بشویند. این یکی از ساده‌ترین روش‌هایی است که والدین می‌توانند برای پیشگیری از بروز انواع تبخال در کودکان انجام دهند. همچنین می‌توانند از ابتلای نوزاد به سایر ویروس‌ها و باکتری‌های بیماری‌زا پیشگیری کنند.
اجازه ندهید کسی که مبتلا به تاول‌های تبخال است یا در هفته‌های قبل چنین تاول‌هایی داشته نوزادتان را بغل کند یا ببوسد.
اگر امکان دارد، تا چند ماه پس از تولد نوزاد از بردن او به مکان‌های عمومی شلوغ پرهیز کنید. عفونت تبخال ممکن است ازطریق تماس تصادفی افراد غریبه با نوزاد بروز پیدا کند. حتی ممکن است سایر عفونت‌ها ازطریق میکروب‌های تنفسی به نوزاد منتقل شوند.
وقتی افراد به بیماری تبخال مبتلا می‌شوند بعد از بهبودی دیگر به این بیماری مبتلا نخواهند شد. هرچند علائم بیماری در بدن دیده نشود. تعداد چشمگیری از بزرگسالان مبتلا به تبخال تناسلی‌اند. حتی اکثر افراد نیز در مواقعی از زندگی دچار تبخال دهانی می‌شوند. پس نباید هرگز آثار مخرب ویروس‌های تبخال در کودکان را دست‌کم گرفت. در مقام والدین یا پرستار کودک، باید هر آنچه در توان دارید برای محافظت از نوزادان در برابر ابتلا به بیماری تبخال انجام دهید.
چه زمانی به متخصص اطفال مراجعه کنید
- طی اولین دوره ابتلای فرزندتان به تبخال: به‌خصوص اگر فرزندتان به‌طور مشخص در مقابله با آلودگی‌ها یا بیماری‌های پوستی مانند اگزما دچار مشکل شده بود.
- اگر فرزندتان جوش‌های تاول‌مانند یا تب داشت: این می‌تواند نشانه‌هایی از عفونت خطرناک HSV در نوزادان باشد.
- اگر التهاب‌ها یا جوش‌هایی نزدیک چشم کودکتان به وجود آمد: HSV متداول‌ترین عامل بروز عفونت قرنیه است.
- اگر کودکتان، طی ابتلا به تبخال، همزمان علائم سردرد، تشنج یا تب داشت: این می‌تواند نشانه ابتلای مغزی دراثر ویروس مانند مننژیت باشد.
- اگر التهاب‌ها به‌خودی‌خود پس از گذشت هفت تا ده روز برطرف نشدند: متخصص اطفال ممکن است ابتلای ثانویه باکتریایی را مردود اعلام کند.
- اگر پوست اطراف تبخال قرمز، متورم، ملتهب و داغ شد: این ممکن است نشانه آلودگی باکتریایی ثانویه باشد. آلودگی که وارد جریان خون می‌شود می‌تواند برای کودکانی که دراثر ابتلا به برخی بیماری‌های به‌خصوص سیستم ایمنی بدن آن‌ها تضعیف شده است خطرناک باشد.
- اگر فرزندتان مدام به تبخال مبتلا شد: کودکانی که بیش از پنج یا شش بار در سال مبتلا می‌شوند شاید از داروهای ضدویروسی نتیجه مطلوبی بگیرند.
اگر شما هم تجربه یا دانشی درباره تبخال در کودکان دارید، حتماً در وب‌سایت کودکت با والدین دیگر به اشتراک بگذارید.
