فرزندپروری در خانواده موفق معمولاً دارای این ویژگی‌هاست:
- صمیمیت، مراقبت و توجه مثبت،
- ارتباط صحیح و کارآمد،
- محیط خانوادگی قابل پیش‌بینی،
- ارتباط با افرادی غیر از خانواده.
فرزندپروری در خانواده‌های موفق محیطی امن و ایمن را برای فرزندان ایجاد می‌کند تا خودشان باشند و به خودشناسی برسند. ازآنجا‌که فرزندان خانواده‌های موفق احساس امنیت و دوست داشته شدن می‌کنند، اعتماد به نفس کافی برای کشف دنیای اطراف، آزمودن چیزهای جدید و آموختن دارند. آن‌ها می‌توانند با چالش‌ها و پسرفت‌هایشان بهتر کنار بیایند، زیرا می‌دانند همواره از حمایت خانواده برخوردارند.
صمیمیت، مراقبت و توجه مثبت در خانواده موفق
صمیمیت، مراقبت و مهربانی با فرزندانتان به شما کمک می‌کند که روابط عمیقی با یکدیگر ایجاد کنید. همچنین توجه مثبت در شکل‌گیری روابط عمیق درون خانواده اهمیت دارد. از این طریق علاقه و دوست داشتن خود را به فرزندانتان نشان می‌دهید. توجه مثبت افراد خانواده را به یکدیگر پیوند می‌دهد. همچنین به فرزندان یادآور می‌شود که، هر زمان به کمکتان نیاز داشته باشند، در دسترس خواهید بود.
پیشنهادهایی برای ایجاد روابط صمیمانه، مراقبت و توجه مثبت
در این بخش پیشنهادهایی برای ایجاد روابط صمیمانه، مراقبت و توجه مثبت در خانواده مطرح می‌شود:
- به کودکان بگویید چقدر دوستشان دارید و در پی فرصت‌هایی باشید که به آن‌ها احساس ارزشمندی بدهید.
- هنگامی که با کودک صحبت می‌کنید، لبخند بزنید و در چشمانش نگاه کنید.
- هر زمان می‌توانید او را در آغوش بگیرید و ببوسید.
- به‌دنبال فرصت‌هایی باشید که آن‌ها را تشویق و تمجید کنید. برای مثال: «پسرم، از اینکه امروز صبح ظرف‌ها را از ماشین ظرفشویی درآوردی ممنونم. کمک بزرگی کردی.»
- برای هم وقت بگذارید و کارهایی را انجام دهید که همه از آن لذت می‌برند.
کودکان خانواده‌های صمیمی، مراقب و مهربان بهتر با کودکان دیگر و معلمان کنار می‌آیند و کمتر با دیگران ناسازگاری دارند. همچنین، توجه و علاقه کافی به کودک موجب می‌شود احساس خاص بودن کند. این حس می‌تواند به آن‌ها در کنار آمدن با فرازونشیب‌های زندگی کمک کند.
ارتباطات عمیق در خانواده موفق
خانواده‌های موفق، در شرایط خوب و بد، با یکدیگر به‌خوبی ارتباط برقرار می‌کنند. این کار به آن‌ها اجازه می‌دهد در ایام خوشی جشن بگیرند و در ایام سختی درمورد مشکلات با هم گفت‌وگو کنند. با این کار فضای امنی برای فرزندان ایجاد می‌شود تا بتوانند هیجان و احساسات خود مانند خجالت، پریشانی یا شرمساری را با خانواده به اشتراک بگذارند. همچنین موجب تقویت روابط اعضای خانواده با یکدیگر می‌شود.
در ادامه پیشنهاداتی برای داشتن روابط خوب مطرح می‌شود:
- اعضای خانواده را تشویق کنید تا با یکدیگر صحبت کنند و به یکدیگر گوش کنند. بنابراین هرکسی فرصت ابراز احساسات خود را خواهد داشت.
- تاآنجاکه ممکن است وعده‌های غذایی را باهم پشت میز غذا و با تلویزیون خاموش میل کنید. این زمانی است که می‌توانید درمورد اتفاقاتی صحبت کنید که در زندگی‌تان می‌افتد.
- به فرزندانتان کلمات مناسب برای ابراز افکار و هیجاناتشان آموزش دهید تا بدانند چگونه خواسته‌ها و نیازهایشان را بیان کنند.
- به همه حرف‌هایشان گوش کنید و واکنش مناسب نشان دهید. نه فقط درمورد چیزها یا اخبار خوب، بلکه درمورد خشم، خجالت، ناراحتی یا ترس. همیشه مجبور نیستید مشکلات را حل کنید یا پند و اندرز دهید.
- بیاموزید در هنگام بروز مشکلات چگونه گفت‌وگو کنید تا هریک از شما به بخشی از آنچه می‌خواهد دست یابد.
- بر ارتباطات غیرکلامی‌تان تمرکز کنید. می‌توانید از ارتباطات غیرکلامی مثبت مانند لبخند زدن، ارتباط چشمی و ابراز علاقه فیزیکی برای تحکیم روابط استفاده کنید.
کودکان از نحوه ارتباط شما با آن‌ها و دیگران ویژگی‌های یک ارتباط خوب را یاد می‌گیرند. ازجمله اینکه چگونه کشمکش‌ها را مدیریت می‌کنید یا مشکلات با دیگران را حل می‌کنید. وقتی با خونسردی و با رعایت احترام مشکلات را حل‌وفصل می‌کنید، درواقع در حال پرورش مهارت‌های ارتباطی در کودک هستید.
محیط‌هایی برای فرزندپروری در خانواده موفق
محیط‌های خانوادگی قابل پیش‌بینی و سازمان‌یافته به کودکان کمک می‌کند که احساس امنیت، ایمنی و محافظت شدن کنند. در چنین محیطی، بچه‌ها برنامه روزانه خود را می‌دانند، همچنین می‌دانند آن‌ها از دیگران و دیگران از آن‌ها چه انتظاری دارند.
قابل پیش‌بینی بودن در زندگی خانوادگی، خصوصاً وقتی فرزندان دچار چالش‌ها، تغییرات رشد یا بلاتکلیفی هستند، بسیار خوب است. برای مثال، چنانچه کودک در حال عادت به مدرسه جدیدش است، روال عصرگاهی خانواده می‌تواند بسیار آرامش‌دهنده باشد.
در ادامه پیشنهاداتی برای ایجاد محیط خانوادگی ایمن و قابل پیش‌بینی مطرح می‌شود:
- برنامه روزمره خانوادگی خود را به‌گونه‌ای تنظیم کنید تا همه بدانند چه انتظاری داشته باشند. چه‌کسی، چه زمانی، به چه ترتیبی و چند وقت یک بار چه کاری را باید انجام دهد. داشتن برنامه روزمره خانوادگی می‌تواند کمک کند تا برای فعالیت‌های خانوادگی لذت‌بخش یا برای وقت گذاشتن با هریک از فرزندانتان فرصت داشته باشید.
- بر ارزش‌های خانوادگی تأکید کنید. برای مثال عشق، احترام، مقبولیت، حمایت از یکدیگر و مانند این‌ها. قوانین و قواعد خانوادگی روش‌های خوبی‌اند برای اطمینان از اینکه همه می‌دانند چه‌چیزی برای خانواده شما اهمیت دارد.
برنامه‌های روزمره می‌تواند به فرزندان با نیازهای ویژه کمک کند، خصوصاً آن‌ها که درک تغییرات و کنار آمدن با آن‌ها برایشان دشوار است.
ارتباط با دیگران و با خانواده‌های دیگر
برقراری ارتباط با سایر افرادی که به بچه‌ها اهمیت می‌دهند برای آن‌ها مهم است. ارتباط ارزشمند شامل ارتباط با سایر اعضای فامیل، دوستان، همسایه‌ها و جامعه می‌شود.
ارتباطات به فرزندانتان کمک می‌کند تا به شناختی نسبی درمورد خودشان برسند. همچنین به آن‌ها کمک می‌کند احساس قوی‌تری نسبت به جایگاه خود در خانواده، به‌عنوان نوه یا دختر/پسر عمو و دایی و نیز در جامعه پیدا کنند.
وقتی شرایط دشوار است، سایر بزرگسالان خانواده می‌توانند حامی خانواده باشند. برای مثال، اگر مرگی در خانواده رخ دهد یا می‌تواند اتفاقی شادی‌آور باشد مثلاً وقتی تولدی را جشن می‌گیرید.
داوطلب بودن یا شرکت در فعالیت‌های منظم در اجتماع می‌تواند به کودک کمک کند تا احساس هویت کنند. برای مثال همکاری با یک گروه محلی حفاظت از محیط زیست.
نکاتی برای ارتباط خانواده موفق با دیگران
در ادامه پیشنهاداتی برای ارتباط خانواده با دیگران مطرح می‌شود:
- کودک را به دیدار پدربزرگ و مادربزرگ، خاله/عمه، عمو/دایی و فرزندانشان ترغیب کنید. اگر دور از آن‌ها زندگی می‌کنند، با آن‌ها تلفنی تماس بگیرند، برایشان نامه یا ایمیل بنویسند یا تماس تصویری برقرار کنند.
- کودک را به عضویت در انجمن گروه‌های محلی یا باشگاه‌های ورزشی درآورید. این کار فرصتی ایجاد می‌کند تا با افراد جدید آشنا شوند و اعضای گروهی را که باهم کار می‌کنند ببینند.
- از پدربزرگ و مادربزرگ، عمه/خاله، فرزندان آن‌ها یا دوستان خانوادگی‌تان دعوت کنید در رویدادهای مدرسه یا ورزشی که برای فرزندتان مهم است شرکت کنند. برای مثال، مراسم اهدای جوایز یا اجرای نمایش.
ارتباط با دوستان، خانواده و اجتماع برای والدین نیز مهم است. وجود شبکه حمایتی از بزرگسالان معتمد می‌تواند کمک بزرگی باشد. مثلاً در مواقعی که احتیاج دارید کسی کودک را از مدرسه به خانه بیاورد. برقراری ارتباط می‌تواند حمایت عاطفی را هم همراه داشته باشد. برای مثال، وقتی احساس شکست می‌کنید یا نیاز به راهنمایی دارید.
از خودتان مراقبت کنید
وقتی تمام توجهتان معطوف به مراقبت از خانواده‌تان است، ممکن است مراقبت از خودتان را فراموش کنید یا فرصتی برای آن نداشته باشید. اما وقتی زمانی را برای مراقبت از خود صرف می‌کنید، انرژی جسمی و روانی بیشتری برای فرزندپروری در خانواده موفق خود را خواهید داشت.
کارهایی که می‌توانید برای مراقبت از خودتان انجام دهید شامل چنین مواردی‌اند: استراحت کافی، انجام فعالیت‌های فیزیکی، خوردن غذاهای سالم و اختصاص دادن زمانی برای خودتان یا ارتباط با شریک زندگی‌تان.
