هر کودک با شخصیت منحصربه‌فرد خود به دنیا می‌آید، اما محیطی که در آن رشد می‌کند نقش مهمی در شکل‌گیری شخصیت او دارد. والدین، معلمان و کسانی که وظیفه مراقبت از کودک را به عهده دارند می‌توانند در رشد ویژگی‌های مثبت در شخصیت کودک تاثیر بسیاری داشته باشند. رفتار شما و محیطی که برای رشد کودک می‌سازید نقشی اصلی و کلیدی در نحوه پرورش شخصیت کودک خواهد داشت. در این مقاله کودکت، به بررسی راهکار‌هایی پرداخته شده است که با در نظر گرفتن آن، شرایط را برای رشد و پرورش مثبت و تاثیرگذار کودک فراهم کنید.
پرورش شخصیت کودک چیست؟
شخصیت کودک جنبه‌های مختلفی دارد که شامل اعتماد به نفس، شجاعت، عزت نفس و نحوه برخورد و ارتباط با دیگران می‌شود. از ۳ تا ۶ سالگی، به‌خوبی مشاهده می‌کنید شخصیت کودک در حال رشد است. در این محدوده سنی، می‌توانید برای پرورش شخصیت مثبت در کودک ارزش‌ها و رفتار‌های درست را به او بیاموزید. وقتی کودک شروع به یادگیری و الگوبرداری از رفتار بزرگ‌تر‌ها می‌کند، والدین تبدیل به تنها عامل مؤثر در رشد شخصیت کودک می‌شوند.
راه های موثر در رشد شخصیت کودک چیست؟
بسیاری از والدین گمان می‌کنند نصیحت کردن و حرف زدن مداوم درباره باید‌ها و نباید‌ها بهترین راه برای تاثیر‌گذاری بر شخصیت کودک است، در حالی که کودک ارزش‌های اخلاقی را از گفته‌های پدر و مادر یاد نمی‌گیرد، او این ارزش‌ها را از رفتار والدین می‌آموزد. بهترین روش برای تربیت کودک این است که، با رفتار‌های روزمره ساده و کوچک، ویژگی‌های مثبت شخصیتی را در وجود او شکل دهید. در ادامه، با برخی از این روش‌ها آشنا می‌شوید.
برچسب نزنید
کلمه‌ها قدرت تاثیر‌گذاری زیادی دارند. وقتی به عنوان پدر و مادر به دلیل رفتار خاص کودک به او برچسب می‌زنید، ناخودآگاه این باور را در کودک ایجاد می‌کنید که به‌راستی همان‌گونه است که شما می‌گویید. برچسب زدن مانع تلاش کودک برای اصلاح و بهبود رفتارش می‌شود و عزت نفس او را کاهش می‌دهد. همچنین، احتمال دارد کودک از این نوع رفتار -برچسب زدن- الگوبرداری کند و در برخورد با دیگران، از این شیوه استفاده کند. مراقب کلماتی که درباره کودک به کار می‌برید باشید، به‌ویژه وقتی قصد اصلاح اشتباهات او را دارید.
شنونده خوبی باشید
کودکان همواره نیازمند توجه والدین خود هستند. آن‌ها، به مرور زمان و با افزایش سنشان، مستقل‌تر می‌شوند. کودکان نوپا و پیش‌دبستانی برای ابراز وجود نیاز به حرف زدن دارند، به‌ویژه در دوره‌ای که مهارت‌های زبانی آن‌ها در حال رشد است. به عنوان پدر و مادر، صبورانه به حرف‌های کودک گوش دهید تا او از بودن کنار شما احساس اطمینان خاطر و امنیت داشته باشد. این کار موجب می‌شود کودک نیز شنونده خوبی باشد و اعتماد به نفسش افزایش یابد.
صبور و مهربان باشید
بسیاری از والدین انتظار دارند کودکشان در هر کاری که انجام می‌دهد بهترین و بدون نقص باشد. وقتی کودک نمی‌تواند خودش را با توقعات والدین وفق دهد، پدر و مادر احساس دلسردی می‌کنند و کودک را متهم می‌کنند که به قدر کافی شایسته و خوب نیست. هر کودکی توانایی و استعداد خاص خود را دارد و شما، به عنوان پدر و مادر، باید استعداد‌ها و توانایی‌های منحصربه‌فرد او را تشویق کنید و در عین حال، کمک کنید کودک آن‌ها را کشف کند. شما می‌توانید با مهربانی به کودک کمک کنید تا نقاط ضعفش را اصلاح کند، بدون اینکه به اعتماد به نفسش خللی وارد کنید.
مقایسه نکنید
مقایسه کودک با دیگران موجب آسیب جدی به شخصیت او می‌شود. مقایسه همیشگی کودک با همسالانش این پیام را به او منتقل می‌کند که به قدر کافی خوب نیست. این موضوع باعث می‌شود کودک درباره هویت و شخصیت خود دچار سردرگمی شود و به تقلید رفتار دیگران بپردازد. بدون شک، اولین و مهم‌ترین قدم برای ایجاد اعتماد به نفس در کودک، که بهترین نتایج را در پی دارد، احترام به شخصیت اوست.
الگو باشید
حقیقت مهم درباره کودکان این است: آن‌ها با شنیدن یاد نمی‌گیرند، با دیدن آنچه شما انجام می‌دهید می‌آموزند. بنابراین، رفتار و عملکرد شما می‌تواند تاثیر ماندگاری بر شخصیت کودک بگذارد. برای آموزش عملی رفتار‌های درست به کودک، از کارهای کوچک مثل مرتب کردن کتاب‌ها در کتابخانه و رفتار محترمانه با مهمان شروع کنید، اجازه دهید کودک رفتار‌های درست شما را ببیند و از آن‌ها الگوبرداری کند. اگر کودک بین رفتار و گفتار شما دوگانگی و تناقض مشاهده کند، به‌سرعت متوجه این موضوع خواهد شد. بنابراین، خیلی مهم است خودتان به آنچه می‌گویید عمل کنید.
اجازه بازی به کودک بدهید
امروزه کودکان، به دلایل بسیاری، کمتر از نسل‌های قبل بازی می‌کنند، در حالی که هیچ چیز مانند ورزش و بازی کردن نمی‌تواند ارزش‌هایی مثل شراکت، دلسوزی، روحیه کار گروهی و انعطاف‌پذیری را به آن‌ها بیاموزد. بازی و ورزش از جمله فعالیت‌ها‌ی مفید برای رشد و پرورش شخصیت کودک هستند. نکته تاسف‌بار اینکه امروزه بسیاری از والدین مانع بازی‌کردن کودک و فعالیت او در رشته‌های ورزشی می‌شوند. بازی کردن و فعالیت ورزشی، از نظر ذهنی و جسمی، برای کودک مفید و سودمند است و باعث ایجاد نشاط در کودک و کم شدن اضطراب ناشی از تحصیل در او می‌شود.
بازی های کامپیوتری را محدود کنید
بازی‌های کامپیوتری، موبایل و تبلت از مشکلات جدید والدین امروزی‌اند. براساس مطالعات انجام‌شده، استفاده بیش از حد از صفحات نمایشگر کامپیوتر و گوشی موبایل بر رشد ذهنی و اجتماعی کودک تاثیر منفی می‌گذارد. این بازی‌ها اعتیاد‌آورند و ارتباطات اجتماعی کودک را کاهش می‌دهند. زمان بیشتری برای بازی و گردش و تفریح با کودک اختصاص دهید تا کودک تمایل کمتری به بازی‌های رایانه‌ای داشته باشد و زندگی واقعی را تجربه کند. به کودک بیاموزید برای دنیای واقعی و اطرافیانش ارزش و اهمیت بیشتری قائل شود تا دنیای مجازی.
قوانین را مشخص کنید
به طور روشن و واضح، درباره قوانین، وظایف و مسئولیت‌های کودک در خانواده با او صحبت کنید. گاهی والدین به‌درستی حد و حدود و قوانین و توقعاتی را که از کودک دارند برایش توضیح نمی‌دهند و وقتی کودک خلاف توقعات آن‌ها رفتار می‌کند، به او برچسب بدرفتاری می‌زنند. وقتی قوانین خانه روشن و دقیق باشد، کودک یاد می‌گیرد، به مرور زمان و به‌آهستگی، رفتار خود را با آن‌ها وفق دهد. ممکن است روند تطبیق کودک با قوانین و پایبندی به آن‌ها زمان ببرد، اما در نهایت، این کار برای او تبدیل به عادت رفتاری خواهد شد.
به کودک استقلال دهید
والدین اغلب برای انجام همه کارها به کودک کمک می‌کنند، تا حدی که این موضوع سبب وابستگی کودک به آن‌ها و مانع رشد شخصی یا تقویت حس استقلال‌طلبی در کودک می‌شود. همان‌طور که مراقبت و تربیت کودک اهمیت دارد، مهم است که به کودک یاد دهید، به مرور زمان، بعضی کارهای ساده مربوط به خودش را انجام دهد، مهارت‌های خودیاری را در او تقویت کنید و شرایطی را فراهم کنید که مسئولیت انجام کارهای شخصی خود را بپذیرد. کودک را تشویق کنید تا با نظارت شما کارهایی مثل آماده‌سازی وسایل مدرسه، مسواک زدن، انجام تکالیف درسی و مرتب کردن اتاقش را انجام دهد. این کار نه تنها مهارت‌های اساسی زندگی را به کودک می‌آموزد، بلکه حس مسئولیت‌پذیری را نیز در او تقویت می‌کند.
مهربان باشید
بدرفتاری و تنبیه بدنی کودک برای اشتباهاتش تاثیر مثبتی بر رفتار کودک ندارد. بهترین روش برای ایجاد تغییرات مورد نظر شما در رفتار کودک این است که با مهربانی و صبورانه عواقب اشتباهات کودک را برایش توضیح دهید. وقتی سر کودک فریاد می‌زنید یا با او بدرفتاری می‌کنید، کودک احساس ترس می‌کند و متوجه عواقب اشتباهاتش نخواهد شد. برای کودک توضیح دهید رفتار اشتباهش چه نتیجه‌ای دارد یا گاهی اجازه دهید نتیجه رفتار اشتباهش را تجربه کند تا متوجه رابطه علت و معلولی رفتار اشتباه و نتیجه آن شود.
چه باورهای غلطی درباره پرورش شخصیت کودک وجود دارد؟
اغلب درباره کلمه شخصیت برداشت‌های اشتباهی وجود دارد. یکی از باورهای اشتباه این است که شخصیت محدود به ظواهر در نظر گرفته می‌شود. برخی والدین تاکید زیادی بر لباس، آراستگی و سلامت کودک دارند، بدون توجه به این حقیقت که ویژگی‌های ظاهری تنها یک جنبه از شخصیت کودک را تشکیل می‌دهند. نگرش کودک نسبت به زندگی، آگاهی، مهارت‌های اجتماعی و مهارت‌های ارتباطی، بیش از هر چیزی، به ساخت شخصیت نرمال و متعادل کودک کمک می‌کند.
به یاد داشته باشید، پرورش شخصیت کودک فرایندی طولانی و زمان‌بر است که گاهی ممکن است با شکست همراه باشد. تلاشی مستمر برای ایجاد ارزش‌ها، رفتار و نگرش‌های مثبت که در درازمدت منتهی به نتیجه خواهد شد و شما از داشتن کودکی با شخصیت مثبت و کامل احساس خشنودی خواهید کرد.
در پایان از شما تقاضا می‌کنیم سوالات و تجربیات خود را در زمینه پرورش کودک از طریق قسمت نظرات یا در اینستاگرام کودکت با ما در میان بگذارید، تا والدین دیگر هم از تجربیات شما بهره ببرند.
