از طوفان گرفته تا سیل و زلزله، همۀ افراد به‌نوعی در معرض بلایای طبیعی قرار دارند. اغلب حوادث جدی و مرگبار در تیتر خبرها و رسانه‌ها منتشر می‌شوند. چه خانواده‌هایی که به طور مستقیم دچار این حوادث ناگوار می‌شوند و چه آنهایی که فقط خبر این حوادث را می‌شنوند با این مشکل مواجه‌اند که با تاثیر روانی بلایای طبیعی بر کودکان چه کنند. چطور در مورد بلایای طبیعی با آنها صحبت کنند و به پرسش آنها درباره این حوادث پاسخ دهند. در این مقاله از کودکت به بهترین راه مواجهه با این حوادث و پرهیز از آسیب ناشی از تاثیر روانی بلایای طبیعی بر کودکان پرداخته می‌شود.
صحبت کردن و کاهش آسیب ناشی از تاثیر روانی بلایای طبیعی بر کودکان
برای صحبت کردن با کودک درباره بلایای طبیعی باید به چند نکته توجه کنید، از جمله اینکه کودکان، در سنین مختلف و با مراحل رشد متفاوت، درک متفاوتی از حوادث دارند و در گفتن جزئیات باید به این موضوع توجه کنید. در ادامه به نکاتی درباره چگونگی گفتگو به منظور کاهش تاثیر روانی بلایای طبیعی بر کودکان اشاره می‌شود.
حفظ آرامش
کودکان به عکس‌العمل شما نسبت به حوادث نگاه می‌کنند و اگر بترسید یا نگران شوید آنها هم بسیار نگران خواهند شد. متخصصان معتقدند که اضطراب کاملا مسری است و هنگامی که والدین بترسند یا نگران شوند این اضطراب به کودک نیز منتقل می‌شود.
در زمان وقوع بلایای طبیعی، ابتدا والدین باید آرامش خود را حفظ کنند. برای این کار می‌توانند با همسر یا دوستان صحبت کنند، سپس به کودک اطمینان خاطر دهند. این کار به والدین کمک می‌کند تا کنترل بیشتری بر مکالمه خود داشته باشند تا بتوانند در زمان وقوع حادثه ایمنی خود و کودک را حفظ کنند.
بهتر است والدین در حضور کودکان کم‌سن مراقب صحبت‌هایشان باشند. کودکان کم‌سن گوش‌های تیزی دارند و اگر والدین درباره آسیب‌های حوادث طبیعی صحبت کنند، آنها این حرف‌ها را می‌شنوند و نگران می‌شوند.
اخبار و تاثیر روانی بلایای طبیعی بر کودکان
همچنین کودکان به شدت تحت تاثیر اخبار و رسانه‌ها قرار می‌گیرند بنابراین هوشمندانه است اگر آنها را از رسانه‌ها دور کنید.
معمولا در شرایط وقوع حوادث و بلایای طبیعی بزرگترها تمایل دارند دائما در جریان اخبار رسانه‌ها قرار بگیرند. اما این موضوع برای بچه‌های کوچکتر واقعا کمک کننده نخواهد بود چرا که آنها معمولا نمی‌توانند جزییات را به خوبی درک کنند، تنها با دیدن تصاویر به ترس و نگرانی آنها افزوده می‌شود.
خاموش کردن تلویزیون می‌تواند تا حدی از شدت نگرانی بچه‌ها کم کند. بچه‌های بزرگتر و نوجوان معمولا از طریق شبکه‌های اجتماعی اخبار حوادث را دنبال می‌کنند، اما پرفسور برسین پیشنهاد می‌کند والدین معمولا در کنار نوجوانان اخبار را پیگیری کنند در این صورت می‌توانند با آنها در مورد حادثه صحبت کنند و به آنها احساس امنیت بدهند.
درک نگرانی‌های کودک
فکر نکنید که می‌دانید فرزندتان به چه چیزی فکر می‌کند. معمولا والدین تمایل دارند بیش از حد مسائل را توضیح دهند، ابتدا سعی کنید بفهمید سؤال اصلی و احساس کودکتان نسبت به حادثه چیست.
کودکان ممکن است درباره نگرانی‌هایشان صادق نباشند یا نتوانند آنها را به‌درستی بیان کنند. بنابراین والدین باید سؤالاتی با پایان باز بپرسند، مثلا: چه احساسی داری؟ چی دیدی؟ چی شنیدی؟ نگران چی هستی؟
کودکان نیاز به احساس امنیت دارند، ممکن است بخواهید احساسات آنها را به ترسیدن از اتفاقی خاص ربط دهید، اما بدون سؤال کردن از آنها نمی‌توانید ترسشان را شناسایی کنید. ممکن است کودک نگران مسائل کوچکی باشد که حتی شما به آنها فکر هم نکرده‌اید، مثلا بپرسند آیا سگ ما سالم است؟ ماهی قرمز چطور؟ آیا می‌توانیم ماهی را با خودمان ببریم؟ گاهی اوقات کودکان ترس خود را دقیق بیان نمی‌کنند، اما ممکن است درباره اعضای خانواده نگران باشند.
توجه به نشانه‌های غیرکلامی
ممکن است کودکان احساساتشان را به‌روشنی بیان نکنند، به‌ویژه اگر خیلی کوچک یا دچار اختلالات رشد باشند. علائمی مانند خشم، بدخوابی، شب‌ادراری، ترس از تاریکی، اضطراب، کج‌خلقی، بدغذایی و مانند این‌ها نشانه‌های غیرکلامی‌اند که والدین باید به آنها توجه کنند. گاهی اوقات کودکان هیجانات خود را به وسیله نقاشی کردن یا بازی با اسباب‌بازی بروز می‌دهند.
اگر بعد از وقوع بلایای طبیعی و حوادثی نظیر سیل و زلزله کودکان این علائم را نشان دادند باید با آنها صحبت کنید و ترس کودکان را درک کنید و سپس آن را برطرف سازید. در صورت نیاز از کمک مشاور استفاده کنید.
برنامه آماده سازی و مقابله با تاثیر روانی بلایای طبیعی بر کودکان
یکی از بهترین راه‌ها برای کاهش اضطراب و نگرانی ناشی از تاثیر روانی بلایای طبیعی بر کودکان تمرکز روی چیزهایی است که می‌توانید آنها را کنترل و مدیریت کنید. مانند آمادگی برای اتفاقات غیرمنتظره. بسیار مهم است که برنامه‌ای صریح و روشن برای آماده‌سازی خود داشته باشید. مشخص کنید در لحظه چه کاری قرار است انجام دهید. بهتر است جزئیات برنامه آماده‌سازی را با توجه به سن کودک برای او توضیح دهید.
گاهی اوقات بچه‌هایی که در خارج از محدوده وقوع حادثه قرار دارند ممکن است از والدین بپرسند آیا امکان دارد این حادثه در محل زندگی آنها هم اتفاق بیفتد؟ به طور خلاصه می‌توانید به کودک بگویید بله. این حادثه یا مشابه آن ممکن است در محل زندگی شما هم رخ دهد. یا اینکه قبلا رخ داده است، اما شما آمادگی کافی دارید. در این موارد بسیار مهم است که مراحل و جزئیات برنامه‌های خود را توضیح دهید.
حوادثی مانند زلزله، سیل، طوفان و مانند آن معمولا خیلی سریع اتفاق می‌افتد. شما وقت زیادی برای آماده‌سازی ندارید. اما اقداماتی هست که می‌توانید در آن موقعیت انجام دهید. بهتر است کودک خود را نیز در جریان آنها قرار دهید. همچنین کارهایی را باید پیش از وقوع بلایای طبیعی انجام دهید. برای مثال، می‌توانید به کودکان آموزش دهید هنگام وقوع زلزله کجا پناه بگیرند. یا اینکه می‌توانید شماره‌های ضروری را به آنها آموزش دهید تا در صورت بروز مشکل با آن شماره‌ها تماس بگیرند.
مشارکت دادن
بچه‌های بزرگتر و نوجوانان می‌توانند در فرایند آماده‌سازی برای مقابله با بلایای طبیعی مشارکت کنند. می‌توانید درباره این حوادث و تاثیر روانی بلایای طبیعی بر کودکان با آنها صحبت کنید. از این موقعیت به عنوان فرصتی برای کمک به آنها استفاده کنید. وقتی آنها را در فرایند آماده‌سازی و مقابله مشارکت می‌دهید، احساس مؤثر بودن می‌کنند. ضمن آرامش دادن به آنها، می‌توانید از کمک کودک در کاهش خسارت‌های احتمالی هم استفاده کنید. نکته مهم اینجاست که باید در فرایند آمادگی و مقابله با حوادث سن و میزان درک کودک را در نظر بگیرید. کودکان هرچقدر که بیشتر احساس کنند در فرایند آمادگی و جبران خسارات نقش دارند می‌توانند، در شرایط خارج از کنترل، کنترل بیشتری روی رفتارها و اعمالشان داشته باشند.
اگر شما هم در این زمینه دانش یا تجربه‌ای دارید، حتما در وب‌سایت کودکت با سایر والدین به اشتراک بگذارید تا در این‌گونه شرایط بهتر بتوان از کودکان مراقبت کرد.
