کودک شما ممکن است در هر سنی دچار استرس شود و تحت فشار قرار گیرد. این اتفاق ممکن است بر سلامت روان او تاثیر بگذارد. واقعیت این است که کودکان نیز، درست مانند بزرگسالان، در معرض ابتلا به اختلال‌های روانی متعددی هستند، گرچه علائم این اختلالات ممکن است در آن‌ها متفاوت باشد. به همین دلیل، دانستن علائمی که باید به دنبالشان بگردید و شناسایی زودهنگام آن‌ها تفاوت‌های چشمگیری در نحوه مقابله شما و خانواده‌تان با این شرایط ایجاد خواهد کرد. در این مقاله کودکت، به بررسی شایع‌ترین اختلالات روانی در کودکان پرداخته می‌شود.
اختلال روانی به چه وضعیتی گفته می شود؟
سلامت روان کودک، در توانایی او در بهره‌برداری از تمام پتانسیل خود، به منظور طی کردن رشد صحیح اجتماعی و شناختی، بسیار ضروری است. بیماری‌ها یا اختلالات روانی در نحوه تفکر، احساس و رفتار کودک تغییر ایجاد می‌کنند. این تغییر ممکن است به پریشانی منجر شود و مشکلاتی در تعامل با خانواده و دوستان و مشکلاتی در عملکرد فرد در جامعه و فضای کاری‌اش به وجود آورد.
انواع مختلف اختلالات روانی در کودکان چیست؟
پیش از آنکه به انواع اختلالات روانی محتمل در کودکان پرداخته شود، لازم است بدانید امروزه، درمان بیشتر بیماری‌های روانی با ترکیبی از روش‌های دارودرمانی و روان‌درمانی امکان‌پذیر است. در ادامه، با چند مورد از شایع‌ترین اختلالات روانی در کودکان آشنا خواهید شد:
اختلالات اضطراب
فرزند شما ممکن است به دلایل متعددی از قبیل فشار همسالان، بار ناشی از تحصیل و نحوه عملکرد در مدرسه مضطرب شود. اما اگر این اضطراب مزمن شود یا در کارهای روزمره کودک اختلال ایجاد کند، شاید زمان آن رسیده که نام اختلال اضطراب را بر آن بگذارید. اختلال وسواس فکری ـ عملی یا OCD، فوبیای اجتماعی و اختلال استرسی پس از آسیب روانی یا PTSD از بیماری‌هایی هستند که در زمره اختلالات اضطراب جای می‌گیرند.
اختلال کم توجهی ـ بیش فعالی یا ADHD
اگر فرزند شما در تمرکز کردن دچار مشکل است و رفتارهای بیش فعالی یا تکانشی از خود نشان می‌دهد که گاهی به خشونت هم می‌رسند، ممکن است به اختلال کم توجهی بیش فعالی (ADHD) مبتلا باشد. از آنجا که برخی کودکان مبتلا به این بیماری هیچ علامتی از خود نشان نمی‌دهند، انجام آزمایش‌های حرفه‌ای تنها راه رسیدن به تشخیص قطعی محسوب می‌شود.
اختلالات دفع
بعضی کودکان علائم اختلال دفع را بروز می‌دهند که بر رفتارهای مرتبط با دستشویی رفتن و دفع ادرار یا مدفوع اثر می‌گذارد. وجود چنین علائمی در کودکان بالای پنج سال نیاز به بررسی دارد.
اختلال طیف اوتیسم (ASD)
اختلال اوتیسم که پیش‌تر به نام اختلال رشدی فراگیر نیز شناخته می‌شد، غالبا در کودکان زیر سه سال رخ می‌دهد. بیماران مبتلا به اختلال اوتیسم، در برقراری ارتباط و تعامل مؤثر با دیگران، دچار مشکل هستند.
اختلالات خوردن
اجتناب از خوردن غذا برای کم کردن وزن و زیاده‌روی در خوردن غذا در واکنش به موقعیت‌های ناراحت و پریشان‌کننده دو مورد از رایج‌ترین اختلالات خوردن هستند که ممکن است در هر سنی بروز کند.
اختلالات خلقی
افسردگی و رنج بردن کودک از دوره‌های عودکننده ناراحتی و اختلال دو قطبی، که در آن کودک میان دو وضعیت به شدت شاد ـ فعال و ناراحت ـ غمگین در نوسان است، از اختلالات شایع در کودکان است که در گروه اختلالات خلقی و کج خلقی دسته‌بندی می‌شود.
اسکیزوفرنی
اسکیزوفرنی یا شیزوفرنی یک اختلال جدی مغزی است و در صورت ابتلا به آن، ادراک و اندیشه‌های کودک آنقدر دست‌خوش تحریف و تغییر می‌شود که بر عملکرد او در جامعه، مدرسه یا محیط‌های دیگر تاثیر می‌گذارد.
اختلالات تیک
در این نوع بیماری، کودک کنش‌ها یا اصوات ناگهانی، غیر ارادی و تکراری از خود بروز می‌دهد که معمولا بی‌معنا هستند. این حرکات که معمولا به نام تیک شناخته می‌شوند ممکن است در هر جای بدن رخ دهند، گرچه مشاهده آن‌ها در پلک چشم‌ها و صورت رایج‌تر است.
دلایل بروز اختلالات روانی در کودکان چیست؟
برای بیشتر اختلالات روانی، نمی‌توان بر علت خاصی تاکید کرد که باعث ایجاد آن‌ها باشد. این باور وجود دارد که ترکیبی از عواملی مانند وراثت، علت‌های بیولوژیکی، اختلالات روان‌شناختی و محیط‌های پر استرس ممکن است به بروز یک اختلال روانی منجر شود.
ژنتیک
اختلالات روانی ممکن است در یک خانواده و از نسلی به نسل دیگر منتقل شود. به همین دلیل، کودکانی که والدین یا پدربزرگ و مادربزرگ‌هایی با سابقه ابتلا به بیماری‌های روانی دارند بیشتر در معرض ابتلا به این اختلالات قرار می‌گیرند.
بیولوژی
بر هم خوردن تعادل مواد شیمیایی موجود در مغز، که به نام انتقال‌دهنده‌های عصبی شناخته می‌شوند، باعث ایجاد اختلالات روانی خاص و همچنین، آسیب به مغز یا نقص‌های زمان تولد می‌شود.
ترومای روانی
کودکی که مورد خشونت‌های کلامی، احساسی، فیزیکی و جنسی یا مورد بی‌توجهی قرار گرفته است ممکن است دچار تروما و در نهایت، اختلالات روانی شود.
استرس و فشار محیطی
حوادث تروماتیک یا استرس‌آور خاصی مانند مرگ والدین یا حضور در تصادفی جدی ممکن است به بروز اختلالات روانی، به‌خصوص در کودکانی که احتمال ابتلای آن‌ها به این بیماری‌ها بالاست، منجر شود.
آیا می توان از بروز اختلالات روانی در کودکان جلوگیری کرد؟
همانطور که گفته شد، عوامل مختلفی کنار هم قرار می‌گیرد تا یک اختلال روانی در کودک به وجود آید و به همین دلیل، نمی‌توان با اطمینان گفت یک بیماری روانی به طور کامل قابل پیشگیری است. با این حال، تشخیص زودهنگام علائم اختلال و پیگیری روند درمانی مناسب به شما کمک می‌کند کنترل اختلال روانی را تا حد زیادی به دست بگیرید و از تاثیرات ناتوان‌کننده آن جلوگیری کنید.
چه تحقیقاتی درباره بیماری‌های روانی صورت گرفته است؟
تاکنون، بیشتر مطالعات انجام شده در زمینه اختلالات روانی به بیماری‌های بزرگسالان اختصاص داشته است. اما به تدریج و در سال‌های اخیر، توجه کارشناسان به اختلالات کودکان جلب شده است. تلاش‌های انجام شده در این زمینه به منظور شناسایی عوامل خطری است که کودک را مستعد ابتلا به بیماری‌های روانی می‌کند. همچنین، تمرکز دیگر این مطالعات بر داروهایی است که برای درمان اختلالات روانی در کودکان استفاده شده است.
