اختلال تغذیه در کودکان موضوع بسیار شایع و نگران‌کننده‌ای است. کودکان در هر رده سنی ممکن است دچار این نوع اختلال شوند. افزایش آمار اختلال تغذیه در کودکان نگران‌کننده است، چرا که بر رشد و سلامتی کودکان تاثیر مستقیمی خواهد داشت. علاوه بر این، در کودکان خردسال، این وضعیت می‌تواند به‌راحتی غیرقابل کنترل شود و این موضوع ممکن است آسیبی دائمی به رشد کودک بزند یا حتی خطر مرگ را در پی داشته باشد. خوشبختانه، درمان‌های زیادی برای بهبود اختلال تغذیه در کودکان وجود دارد. در این مقاله کودکت، بیشتر با این روش‌های درمانی آشنا شوید.
اختلال تغذیه شامل چه مواردی می شود؟
اختلال تغذیه می‌تواند ناشی از مشکلات ذهنی و عاطفی، مانند پرخوری عصبی (bulimia) و بی‌اشتهایی عصبی (anorexia)، باشد که خودش را در قالب مشکلات رفتاری و عادت‌های غذایی نشان می‌دهد. موضوع مهم این است که اختلال تغذیه در کودکان با بدغذایی و سخت‌گیری نسبت به غذا، که در بسیاری از کودکان دیده می‌شود، اشتباه گرفته نشود. کودکی که نگرش ناسالمی نسبت به غذا داشته باشد و این نگرش سلامتی او را در معرض آسیب قرار دهد ممکن است اختلال تغذیه داشته باشد.
انواع اختلال تغذیه در کودکان چیست؟
انواع اختلال تغذیه رایج در کودکان عبارت‌اند از:
۱. اختلال بی اشتهایی عصبی
بی‌اشتهایی عصبی شرایطی است که در آن کودک، به دلیل ترس غیرمنطقی و شدید از افزایش وزن بیش از حد، غذای کافی نمی‌خورد. در اختلال بی‌اشتهایی عصبی، کودک، حتی در شرایطی که بسیار لاغر است، تصور می‌کند بسیار چاق است. او ممکن است به رژیم‌های غذایی بسیار سخت و ورزش شدید روی بیاورد یا خود را مجبور کند، بعد از غذا خوردن، استفراغ کند.
۲. اختلال پرخوری عصبی
پرخوری عصبی نوعی اختلال است که در آن کودک بیش از اندازه پرخوری می‌کند. پس از آن، دچار عذاب وجدان می‌شود و ممکن است به منظور جلوگیری از افزایش وزن، استفراغ کند یا داروهای ملین مصرف کند.
۳. اختلال پرخوری عیاشی
اختلال پرخوری عیاشی در کودکان شامل غذا خوردن بسیار زیاد و بدون کنترل است. در این اختلال، کودک مقادیر زیادی مواد غذایی را در مدت زمان کوتاهی مصرف می‌کند تا جایی که به اصطلاح احساس ترکیدگی از سیری داشته باشد. افرادی که اختلال پرخوری عیاشی دارند اقدامی برای جلوگیری از افزایش وزن نمی‌کنند و در نهایت، ممکن است دچار اضافه وزن و چاقی مفرط شوند.
۴. اختلال هرزه خواری یا پیکا
کودکانی که اختلال هرزه‌خواری یا پیکا دارند میل به خوردن و جویدن موادی دارند که نه تنها هیچ ارزش غذایی ندارند، بلکه خوراکی نیز نیستند. رنگ، خاک رس، کاغذ، خاک و یخ نمونه‌هایی از این مواد هستند. آنها از خوردن مواد غیرخوراکی و بافت مواد لذت می‌برند. این اختلال اغلب مکانیزمی برای مقابله با مسائل روانی محسوب می‌شود.
۵. اختلال نشخوار
اختلال نشخوار اختلالی است که در آن کودک بارها غذای هضم‌نشده را به دهان برمی‌گرداند و مجددا آن را می‌جود یا به بیرون تف می‌کند. سندرم نشخوار معمولا رفتاری ناخودآگاه و ناآگاهانه است.
۶. اختلال اجتناب
اختلال اجتناب در مصرف مواد غذایی شامل خوردن مواد غذایی انتخابی و خاص است. این انتخاب براساس بو، طعم، ظاهر، بافت و مارک مواد غذایی است.
چه عواملی باعث بروز اختلال تغذیه در کودکان می شود؟
علت بروز اختلال تغذیه در کودکان مشخص نیست. با این حال، بیشتر اوقات، اختلال تغذیه با مشکلات احساسی و عاطفی در ارتباط است. کودک ممکن است در مدیریت مسائل مختلف اجتماعی و عاطفی مانند قلدری، تمسخر یا استرس دچار مشکل شود که نتیجه آن اختلال تغذیه باشد. تغییرات رفتاری و عادات غذایی، که در کودک رخ می‌دهد، ممکن است ناشی از احساسات وی در مدیریت جنبه‌های متفاوت زندگی باشد. کودکانی که اعتماد به نفس پایین یا اضطراب دارند، کودکانی که دچار سوءمصرف مواد مخدر یا داروی خاصی هستند بیشتر در خطر ابتلا به اختلال تغذیه‌ای قرار دارند.
علاوه بر این، اثرات مختلف رسانه‌های اجتماعی بر کودکان تاثیرپذیر، گرایش به افراد مشهور و فرهنگ عامه ممکن است باعث گرایش به رژیم غذایی اشتباه و درک نادرستی از موادی بشود که در ظاهر خوب هستند. فرهنگ عامه (که به آن فرهنگ توده‌ای نیز گفته می‌شود) فرهنگی است که توسط اعضای یک جامعه به عنوان مجموعه‌ای از شیوه‌ها، اعتقادات و اشیاء غالب یا حاکم در یک جامعه در مقطع زمانی مشخص شناخته می‌شود.
علائم و نشانه های اختلال غذایی در کودکان چیست؟
برخی از علائم و نشانه‌های اختلال غذایی در کودکان عبارت‌اند از:
۱. کاهش وزن
از دست دادن سریع وزن کودک نشانه وجود یک مشکل است. ممکن است کودک سعی کند، با پوشیدن لباس‌های گشاد، سعی در پنهان کردن کاهش وزن خود داشته باشد.
۲. منزوی شدن
کودک ممکن است تمایلی به مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی نداشته باشد و خود را کنار بکشد.
۳. افراط در ورزش
ممکن است کودک، علی‌رغم لاغر بودن، به ورزش کردن افراطی و بیش از حد بپردازد.
۴. عادات غذایی عجیب
کودک ممکن است به عادت‌های عجیب غذایی مانند اجتناب از غذا خوردن، چک کردن افراطی کالری غذاها، غذا خوردن پنهانی و خوردن مواد غذایی خاص، آن هم به میزان کم، روی بیاورد.
۵. رژیم غذایی سخت
کودک ممکن است، علی‌رغم لاغر بودن، به رژیم‌های غذایی سخت و غیرمجاز رجوع کند.
۶. نگرانی از فرم و ظاهر بدن
کودک ممکن است، به دلیل فرم اندامش، خودش را سرزنش کند.
۷. احتکار یا پنهان کردن غذا
در مواردی که کودک شروع به خرید و نگه‌داری مقدار زیادی غذا می‌کند، امکان دارد اقدام به مخفی کردن غذا و سپس پرخوری کند.
۸. تغییر شخصیت
کودک ممکن است مرتبا رفتار احساسی مانند عصبانیت، تحریک‌پذیری، ناراحتی و اضطراب را بدون هیچ دلیلی به نمایش بگذارد یا رفتارهای بیش‌فعالی مانند تکان دادن پا و مشکل در نشستن را از خود نشان دهد.
اثرات مضر اختلال تغذیه در کودکان چیست؟
بچه‌ها برای رشد و سلامتی خود به رژیم غذایی متعادل و مغذی نیاز دارند. اختلال تغذیه در کودکان ممکن است مشکلات بسیاری ایجاد کند. در صورتی که کودک در سن رشد خود به طور صحیح غذا نخورد، رشد او کاهش می‌یابد و این موضوع بر قد نیز تاثیرگذار است. غذای ناکافی ممکن است به ارگان‌های اصلی بدن مانند قلب، مغز و کلیه‌ها نیز آسیب برساند.
کودک با عادات غذایی نامناسب و تغذیه ناکافی ممکن است دچار بیماری‌هایی مانند فشار خون پایین، کاهش ضربان قلب، ضربان قلب نامنظم و نازک شدن استخوان‌ها و موها شود. کمبود مواد مغذی در کودکان موجب عدم تعادل الکترولیت، حساسیت به سرما، سردردهای مکرر، عدم تمرکز و سرگیجه می‌شود.
استفراغ مزمن نیز باعث می‌شود اسیده معده به مینای دندان‌ها آسیب برساند. همچنین، باعث التهاب مری و بزرگ شدن غدد بزاقی در دهان نیز می‌شود. اختلال غذایی، همچنین، ممکن است با داشتن اثرات منفی بر شخصیت کودکان، باعث ایجاد نوسانات مداوم در خلق و خو، تحریک‌پذیری و افسردگی شود. اختلال تغذیه دائم در کودکان ممکن است عوارض جدی و مهلکی در پی داشته باشد.
اختلال تغذیه در کودکان چگونه تشخیص داده می شود؟
تشخیص اختلال تغذیه در کودکان نوپا دشوار است، زیرا نیازهای غذایی، وزن بدن و مسیر رشد برای کودکان مختلف متفاوت است. نکته اصلی برای درمان مؤثر تشخیص زودهنگام علائم اختلال تغذیه در کودکان است. اگر به عنوان والدین درباره اختلال تغذیه در فرزندان خود شک یا نگرانی دارید، باید سریعا به پزشک مراجعه کنید.
پزشک، پس از معاینه و آزمایش سوابق خانوادگی در زمینه اختلال ذهنی و تغذیه‌ای، چاقی یا افسردگی را بررسی می‌کند. همچنین، امکان دارد وضعیت تغذیه‌ای و ذهنی کودک را بیشتر ارزیابی کند و آزمایش‌های فیزیکی مانند بررسی وزن، قد، نبض، فشار خون و تغییرات پوست و مو را انجام دهد. با صلاحدید پزشک، آزمایش‌هایی مانند آزمایش ادرار و آزمایش سلول‌های خونی نیز تجویز می‌شود.
اختلال تغذیه چگونه درمان می شود؟
درمان اختلال تغذیه شامل موارد زیر است:
۱. درمان روانی
درمان روانی عمدتا به درمان مبتنی بر خانواده (FBT) اطلاق می‌شود که معالجه‌ای سرپایی و فشرده است و در آن نیازی نیست کودک در بیمارستان بستری شود.FBT شامل آموزش و ایجاد انگیزه در والدین است تا با انجام اقدامات مثبت، برای تنظیم رفتار و عادات غذایی فرزند خود اقداماتی انجام دهند. هدف اصلی این درمان به دست آوردن عادات غذایی سالم و وزن طبیعی و سالم برای کودک است.
درمان روانی شامل درمان رفتاری شناختی (CBT) نیز هست که بر یافتن و مدیریت مشکلات رفتاری و اختلال تغذیه‌ای کودک، که نتیجه آن پرخوری و پاکسازی بعد از آن است، متمرکز است. CBT شامل فعل و انفعالات خصوصی و شخصیتی کودک می‌شود.
۲. درمان دارویی
اختلال تغذیه‌ای در اوایل کودکی ممکن است باعث بروز چند مشکل در سلامت کودک شود. این مشکلات عبارت‌اند از: تراکم استخوان پایین، روند رشد آهسته، فشار خون غیرطبیعی و مشکلات قلبی. کودکی که به اختلال غذایی مبتلا شده است، برای انجام آزامایش‌های مرتبط و معاینه، باید مرتب به پزشک مراجعه کند. در صورت بروز افسردگی شدید، پزشک برخی از داروهای ضد افسردگی را برای کودک تجویز می‌کند. کودکی که مشکلات شدیدی در زمینه سلامتی خود داشته باشد باید در بیمارستان و تحت نظر پزشک به صورت وریدی تزریق شود.
۳. مشاور تغذیه ای
تیم متخصص پزشکی، که مدیریت درمان کودک شما را به عهده دارد، در صورت لزوم، شما را به پزشک متخصص تغذیه رجوع می‌دهد. پزشک متخصص تغذیه ممکن است رژیم غذایی مناسبی برای رشد کودک را تجویز کند.
چگونه می توان از ابتلای کودک به اختلال تغذیه ای جلوگیری کرد؟
در ادامه، به نکات مفیدی اشاره شده است که می‌تواند در جلوگیری از ابتلا به اختلال غذایی کودکان، به شما کمک کند:
- سعی کنید در خانه نگرش مثبتی نسبت به انواع غذاها و مواد مغذی ایجاد کنید.
- از زدن برچسب‌هایی مانند بد و چاق‌کننده به غذاها خودداری کنید، زیرا باعث می‌شود کودکان، هنگام خوردن آنها، دچار احساس شرمندگی و گناه شوند.
- از صحبت کردن درباره رژیم غذایی، خوردن برخی غذاهای خاص و ظاهر بدن در خانه اجتناب کنید تا مبادا، تاثیر نامطلوبی بر ذهن فرزندانتان بگذارد.
- هرگز از غذا به عنوان ابزاری برای تنبیه، پاداش یا رشوه استفاده نکنید.
- حتما با تمام اعضای خانواده کنار هم غذا بخورید. تمام اعضای خانواده حداقل یک وعده در روز را کنار هم صرف کنند. وعده‌های غذایی خانوادگی برای کودکان ساختار مناسبی فراهم می‌کند و به آنها در درک اهمیت غذا خوردن کمک می‌کند.
- سعی کنید، با ایجاد فضای امن در خانواده و ترغیب کودک به بیان احساساتش، از سرکوب شدن احساسات، که موجب مشکلاتی در غذا خوردن می‌شود، جلوگیری کنید.
- از احساسات، رفتار، ظاهر بدن، عملکرد و رتبه یا نمره او انتقاد یا قضاوت نکنید. به جای آن، سعی کنید اعتماد به نفس و عزت نفس او را با پذیرش بالای خود تقویت کنید.
- به فرزندان خود بیاموزید انواع الگوها و فرم‌های بدن را بپذیرند و خودشان را، به دلیل ظاهر اندام بدن، سرزنش نکنند.
- مقایسه کردن کودک خود با سایر کودکان اصلا ایده خوبی نیست، زیرا باعث ایجاد احساسات منفی در فرزندتان می‌شود.
- به منظور رشد ذهنی و جسمی کودک، او را برای انجام فعالیت‌های ورزشی تشویق کنید.
تشخیص ابتلا به اختلال غذایی در کودک برای والدین بسیار ناراحت‌کننده است. اما با استفاده از کمک‌های پزشک، متخصص تغذیه و در کنار حمایت خانواده می‌توان این مشکل را بهبود داد.
اگر در این زمینه سوال یا نظری دارید می‌توانید از طریق قسمت نظرات زیر همین مطلب یا شبکه‌های اجتماعی کودکت با ما در میان بگذارید.
