تحلیل رفتار کاربردی چیست؟ آیا تا به حال آن را شنیده‌اید؟ اختلالات طیف اوتیسم (ASD) یا به زبان ساده تر اوتیسم یک اصطلاح عمومی برای گروهی از اختلالات پیچیده در توسعه مغز است. این اختلالات شامل مشکل در تعاملات اجتماعی، مشکل در ارتباطات کلامی و غیر کلامی و رفتارهای تکراری است که با شدت‌های مختلف درجه بندی میشود.
همچنین اختلالات طیف اوتیسم می‌تواند با مسائل مربوط به سلامت فیزیکی مانند اختلالات خواب هم مرتبط باشد. از ماه می سال ۲۰۱۳ همه‌ی اختلالات مربوط به اوتیسم تحت یک چتر تشخیصی اختلالات طیف اوتیسم قرار گرفت که شامل اختلالاتی مانند اختلال افسردگی کودکی و سندروم آسپرگر (Asperger syndrome) است که قبلا از اختلالات مربوط به اوتیسم جدا شده بودند.
چه چیزی باعث اوتیسم میشود؟
محققان و متخصصان عقیده دارند هیچ علت ثابت شده‌ای برای به وجود آمدن اوتیسم وجود ندارد یا حداقل هنوز پیدا نشده است. اگرچه به نظر می‌رسد اوتیسم به نظر می‌رسد به واسطه اختلال در رشد اولیه مغز به وجود می‌آید. همچنین با وجود اینکه اوتیسم ممکن است از بدو تولد وجود داشته باشد اما اکثر علائم و نشانه‌های اوتیسم بین ۲ تا ۳ سالگی بروز پیدا می‌کند.
مقاله مرتبط: زندگی روزانه یک کودک اوتیستیک چگونه است؟
طی چند سال گذشته محققان و دانشمندان چندین جهش ژنتیکی را شناسایی کرده‌اند که با اوتیسم مرتبط هستند و وجود تعداد کمی از این جهش‌های ژنتیکی برای ایجاد اوتیسم در فرد کافی است. با این حال، اغلب موارد اختلالات اوتیسم مرتبط با ترکیبی از ژن‌های به وجود آورنده اوتیسم و عوامل محیطی است که بر پیشرفت اولیه مغز تاثیر می گذارند.
تحلیل رفتار کاربردی چیست؟
تحلیل رفتار کاربردی (ABA) فرآیند به کار بردن سیستماتیک مداخلات مبتنی بر اصول تجزیه و تحلیل رفتار و تئوری یادگیری است و به منظور بهبود رفتارهای اجتماعی در افراد مبتلا به اوتیسم استفاده میشود.
تحلیل رفتار کاربردی بر طیف وسیعی از اصول تمرکز می‌کند که توضیح می‌دهد یادگیری چگونه اتفاق می‌افتد. این اصول شامل عواملی مانند رفتارهای تقویت مثبت است. تقویت مثبت زمانی اتفاق می‌افتد که یک رفتار مطلوب با دادن پاداش پاسخ داده میشود و به این ترتیب امکان تکرار رفتار در آینده بیشتر میشود.
این تکنیک‌ها در موقعیت‌های مختلف مانند کلاس درس یا زمان شام در کنار خانواده می‌تواند مورد استفاده قرار گیرد و شامل تعامل یک به یک بین تحلیلگر رفتار، سرپرست و کودک میشود. این حوزه از تحلیل رفتار کاربردی طیف وسیعی از تکنیک‌ها برای افزایش رفتارهای مطلوب و کاهش رفتارهایی که می‌تواند باعث آسیب شود را در فرآیند یادگیری توسعه داده است که به نوبه خود باعث تغییر مثبت و معنی دار در رفتار میشود.
رفتار درمانی (Behavior therapy) به عنوان یک روش درمانی موثر و مطمئن برای افراد مبتلا به اوتیسم شناخته میشود. بسیاری از مراکز درمانی و اتحادیه‌های پزشکی تحلیل رفتار کاربردی را به عنوان یک روش تایید شده پذیرفته‌اند. افزایش قابل ملاحظه رفتار درمانی نشان می‌دهد این روش توانسته به افراد مبتلا به اوتیسم در داشتن یک زندگی سالم و شاد کمک کند.
آیا استفاده از تحلیل رفتار کاربردی موثر است؟
تحلیل رفتار کاربردی بر اساس تحقیقات طیف وسیعی از مزایا را ارائه می‌دهد. بسیاری از مطالعات، مزایای بالقوه و شناخته شده تکنیک‌های تحلیل رفتار کاربردی را با برنامه‌های جامع و مداخلات زود هنگام برای کودکان مبتلا به اوتیسم را بررسی کرده‌اند که نشان می‌دهد کودکانی که در این برنامه‌ها شرکت کرده‌اند می‌توانند مهارت‌ها را در موقعیت‌های ساختار یافته یاد بگیرند و تمرین کنند.
برخی از مهم‌ترین مزایای تحلیل رفتار کاربردی عبارتند از:
- مداخلات زودهنگام
- مشارکت والدین و آموزش آن‌ها
- آموزش یک به یک
- رویکرد فردی
- کاهش رفتارهای متداخل
- ارزیابی مستمر
- مهارت‌های زندگی بزرگسالان / مهارت‌های انطباقی زندگی
- بهبود عملکرد آموزشی
مطالعات دیگری هم این نتایج را تایید می‌کند و نشان می‌دهد بسیاری از کودکان مبتلا به اوتیسم زمانی که در برنامه‌های تحلیل رفتار کاربردی شرکت می‌کنند، در یادگیری، استدلال، درک و برقراری ارتباط پیشرفت قابل توجهی دارند.
تحلیل رفتار کاربردی چگونه انجام میشود؟
برنامه تحلیل کاربردی ممکن است شامل یک دوره آموزشی فشرده یک به یک به مدت ۱۰ تا ۴۰ ساعت در هفته باشد. مدت زمان دوره بر اساس نیاز خانواده و کودک و همچنین بسته به تعداد حوزه‌ها و اهدافی که باید مورد توجه قرار بگیرد می‌تواند متفاوت باشد. تحلیلگر رفتار یک برنامه فردی طراحی می‌کند و مداخله‌گران را بر اساس متدهای مورد استفاده هدایت می‌کند. فرآیند آموزش می‌تواند توسط متخصصان، اعضای خانواده یا سایر سرپرستان که توسط مشاور راهنمایی می‌شوند صورت گیرد. آموزش معمولا از خانه‌ی کودک شروع میشود اما می‌تواند در داخل یک انجمن، مدرسه یا مرکز آموزشی هم انجام شود. به مرور زمان که رفتار کودک بهبود پیدا می‌کند آموزش‌ها به سمت والدین و راهنمایی کردن والدین و سرپرستان برای اجرای راهبردهای تمرین و مدیریت تغییر پیدا می‌کند.
مهم است که توجه داشته باشیم تحلیل رفتار کاربردی وابسته به داده‌های کمی است که به پزشکان کمک می‌کند تا بهبود کودک در طول زمان را اندازه‌گیری کنند. داده‌های دقیق جمع آوری و برای شناسایی نیازها، اندازه‌گیری پیشرفت و ایجاد تغییر در برنامه یادگیری مورد استفاده قرار می‌گیرید.
آیا استفاده از تحلیل رفتار کاربردی می‌تواند مضر باشد؟
خیر! تحلیل رفتار کاربردی برای کودکان هیچ زیانی نخواهد داشت. اغلب برنامه‌های تحلیل رفتار کاربردی از روش تقویت مثبت برای کمک به کودک در جهت تقویت و افزایش تکرار رفتارهای مطلوب استفاده می‌کنند که مخالف تنبیه کودک است. در حقیقت بیشتر کودکان از رفتار درمانی لذت می‌برند چرا که از پاداش‌های دریافت شده در جهت تقویت رفتار مثبت خوشحال می‌شوند.
