کودکان کوچک‌تر به‌ندرت متوجه مفهوم مسئولیت پذیری در کارها و انجام به‌موقع آن‌ها هستند. مثلا زنگ مدرسه ۲۰ دقیقه دیگر می‌خورد و کودک هنوز از رختخواب بیرون نیامده است، با وجود اینکه سه بار از خواب بیدارش کرده‌اید. اغلب والدین نمی‌دانند چگونه، بدون ایجاد ناراحتی یا آسیب روانی، کودکی مستقل تربیت کنند. روند تمایل به استقلال در کودکان مدتی طول می‌کشد، زیرا احساس نیاز به استقلال از درون افراد نشئت می‌گیرد. والدین می‌توانند با ارائه چند نکته کودک را در مسیر مستقل شدن قرار دهند و سپس به او اجازه دهند باقی مسیر را به روش خودش کشف کند.
چرا کودکان باید مستقل بودن را بیاموزند؟
کودکان امروز کوچک و کم‌سن‌اند، اما در آینده‌ای نزدیک، به بزرگسالانی بالغ تبدیل می‌شوند. یادگیری مهارت‌های زندگی در سال‌های اولیه زندگی می‌تواند آن‌ها را برای مسئولیت‌های دوران بزرگسالی آماده کند.
بیشتر بخوانید: از روش های تربیت فرزند شجاع چه می دانید؟
کودکان برای درک مفاهیم حق انتخاب و تصمیم‌گیری به زمان نیاز دارند. اگر والدین شرایط را به گونه‌ای فراهم کنند که کودک از همان سال‌های اول زندگی با مفهوم حق انتخاب و انتخاب کردن آشنا شود، می‌تواند به شناخت بهتری از خودش برسد. همچنین، متوجه می‌شود که چه چیزی باعث خوشحالی‌اش و چه چیزی باعث ناراحتی‌اش می‌شود. زندگی همیشه شادی و لذت نیست، بلکه لحظاتی هم هست که کودک در انجام وظایف مورد انتظار با شکست روبرو می‌شود، اما اگر مستقل باشد، اشتباهاتش را شناسایی می‌کند، از شما کمک می‌خواهد و برای عملکرد بهتر، از راهنمایی‌های شما استفاده می‌کند. عزت نفس فرد از همان دوران کودکی رشد پیدا می‌کند و اگر کودک به خودش و تصمیماتش ایمان داشته باشد، این عزت نفس قوی‌تر می‌شود. مستقل بودن به این روند کمک می‌کند و سبب می‌شود کودک از ابتدا احساس خودارزشی کند. این موضوع نشان می‌دهد که تربیت کودک مستقل می‌تواند باعث ایجاد و افزایش عزت نفس در کودک شود.
کتاب‌ها حاوی اطلاعات‌اند، اما دانش تنها با رفتار و عمل نمایان می‌شود. بین هشدار درباره وجود خطر و مواجهه واقعی کودک با خطر تفاوت بسیاری وجود دارد. مستقل بودن به او اجازه می‌دهد به صورت خودجوش شروع به یادگیری کند و به عنوان شخصی مستقل، از محیط اطراف خود آگاه باشد.
نحوه تربیت کودک مستقل
روش‌های بسیاری برای تربیت کودک مستقل وجود دارد، بدون اینکه بار زیادی بر دوش کودک باشد و بتواند از دوران کودکی خود لذت ببرد.
۱. مسئولیت‌هایی به کودک بسپارید که از عهده انجامشان برآید
نیازی نیست کودک امور مالی خانه را به دست بگیرد یا تصمیمات بزرگ اتخاذ کند. استقلال باید از خود کودک شروع شود و اینجاست که شما می‌توانید به او کمک کنید. اگر برای رفتن به گردش برنامه‌ریزی می‌کنید و به کمک کودک نیاز دارید، می‌توانید وظایف سادهای مانند تهیه فهرستی از وسایل مورد نیاز یا جمع کردن وسایلش را به او محول کنید.
بیشتر بخوانید: آموزش مسئولیت پذیری به کودکان از چه طریقی ممکن است؟
۲. از مداخله در هر کاری خودداری کنید
بسیاری از والدین راهنمایی کردن را با مداخله و دخالت غیرضروری در انجام کارهای کودک اشتباه می‌گیرند و مدام، وقتی کودک کار اشتباهی انجام می‌دهد یا برای انجام کاری بیشتر از حد نیاز زمان صرف می‌کند، وارد عمل می‌شوند. در سال‌های اول زندگی، می‌توانید با ارائه دستورالعمل‌های ساده یا پیشنهاداتی کودک را راهنمایی کنید تا با روش‌های ساده انجام کارها آشنا شود. همان‌طور که کودک بزرگ می‌شود، بگذارید وقتی به کمک نیاز دارد به شما مراجعه کند، به‌جای اینکه در انجام کارهایش مداخله غیرضروری داشته باشید.
۳. انتخاب های محدودی در اختیار کودک قرار دهید
اگر در رستوران از کودک بپرسید چه غذایی می‌خورد، احتمالا باعث سردرگمی و بلاتکلیفی او می‌شوید، چون فهرست غذا بسیار متنوع است. به‌جای این سؤال کلی، تعدادی غذا را انتخاب کنید و از کودک بخواهید از بین این گزینه‌ها غذای دلخواهش را انتخاب کند. گزینه‌های محدود به کودک کمک می‌کند راحت‌تر انتخاب کند و برای انتخاب گزینه‌های جدیدتر یا شرایط پیچیده‌تر، آماده شود.
۴. گاهی اوقات اجازه دهید خودش تصمیم بگیرد
ممکن است ترجیح دهید کودک اول تکالیفش را بنویسد و بعد سراغ بازی برود، اما ممکن است او ترجیح دهد اول بازی کند و بعد به انجام تکالیفش بپردازد. هرازگاهی به کودک آزادی‌های کوچکی مثل انتخاب لباس یا انتخاب عصرانه بدهید و تا وقتی کودک به قول خود برای انجام وظایفش پایبند بود، برای انتخاب‌هایش ارزش قائل باشید و مداخله‌ای نکنید.
بیشتر بخوانید: کودک وظیفه شناس و شاد چه ویژگی های تربیتی شایسته ای دارد؟
۵. با او همدلی کنید
کودک به‌تازگی طعم استقلال را چشیده است و احتمالا این شرایط جدید برایش آسان نیست. هرگز او را سرزنش یا تحقیر نکنید، حتی در مواردی که از پس انجام کار کاملا سادهای برنیامده است. هوای او را داشته باشید و در صورتی که کمک خواست، بدون قضاوت به او کمک کنید.
۶. شکست های کودک را بزرگ نکنید
به طور قطع، کودکان در انجام بعضی کارها ناموفق خواهند بود، اشتباهاتی مرتکب خواهند شد و ممکن است حتی با وجود هشدارهای شما، این اشتباهات را تکرار کنند. هرگز بر شکست‌های کودک تمرکز نکنید و بگذارید بداند چه کارهایی را بهتر می‌تواند انجام دهد. کودک را به چشم فردی ناموفق نبینید، زیرا این کار ممکن است به‌شدت بر عزت نفس کودک تاثیر بگذارد.
۷. به او بیاموزید که مشکلاتش را به طور مستقل حل کند
بگذارید کودک بداند برخی از مشکلاتش را باید خودش به طور مستقل حل کند، مشکلاتی مثل مشکلات مربوط به مدرسه یا مسائلی که با خواهر و برادرها یا دوستانش دارد و شما نمی‌توانید در این موارد به او کمک کنید. در صورت نیاز، می‌توانید با ارائه دیدگاهتان به کودک کمک کنید.
۸. ایجاد برنامه روتین مناسب
اگر کودک نتواند به ترتیب و توالی کارها فکر کند، در تصمیم گرفتن دچار مشکل می‌شود. اما می‌توان این موضوع را با ایجاد روتین ثابت مدیریت کرد. به محض اینکه کودک متوجه شود باید چه کاری را در چه روزی و چه ساعتی انجام دهد، به‌تدریج می‌تواند این برنامه روزمره را به طور مستقل دنبال کند.
بیشتر بخوانید: تشویق کودکان نوپا به انجام کارهای روزانه چقدر اهمیت دارد؟
۹. مذاکره کردن را به کودک بیاموزید
بسیاری از کودکان دنیا را محل بردن و باختن می‌بینند. بنابراین، بهتر است کودک را با توافق و مذاکره آشنا کنید تا در شرایط مختلف، بهترین انتخاب‌ها را داشته باشد. برای مثال، می‌تواند یا محل گردش را انتخاب کند یا ناهار گردش را، ولی نمی‌تواند هر دو را با هم انتخاب کند. این موضوع به او برای الویت‌بندی انتخاب‌هایش نیز کمک خواهد کرد.
۱۰. تشویق کردن کودک را فراموش نکنید
وقتی کودک تمام کارهایی را که قول داده بود به‌درستی و به صورت مستقل انجام می‌دهد، در گفتن اینکه چقدر به وجودش افتخار می‌کنید تردید نکنید. بازخورد مثبت به کودک در شکل‌گیری شخصیت او نقش به‌سزایی دارد.
بیشتر بخوانید: رعایت نظم در کودکان را پرورش بدهید
بین استقلال و انجام خودکار کارها تفاوت وجود دارد. اما به محض اینکه کودک به شرایط جدید در مدرسه عادت کرد، می‌توانید با ملایمت از کودک بخواهید کارهایش را به صورت خودکار و بدون کمک شما انجام دهد. این کار می‌تواند به‌مرور باعث ایجاد استقلال در کودک شود.
