بسیاری از مردم مشکلات تلفظی کودکان را با لکنت اشتباه می‌گیرند. اما از لحاظ تخصصی این دو، دو اختلال مجزا با علل و نشانه‌های متفاوت هستند. مشکلات تلفظی کودکان در واقع همان مشکل در بیان صداهای گفتاری هستند در حالی که کودک مبتلا به لکنت در بیان صداهای گفتاری مشکلی ندارد. در عوض در جریان پیشرونده و روان گفتار مشکل به وجود می‌آید و سلاست گفتار دچار مشکل می‌شود.
کودک در مسیر رشد خود، در حال فراگیری صداهای گفتاری است. اولین صداسازی‌ها از حدود سه ماهگی شروع می‌شوند یعنی هنگامی که کودک شروع به صداسازی و به اصطلاح قان و قون می‌کند. این صداسازی‌ها در شش ماهگی پیشرفته‌تر می‌شوند. لازم به ذکر است همین صداسازی‌ها می‌تواند یک غربالگری برای مشکلات آتی کودک باشد. به عنوان مثال کودکان کم‌شنوا یا ناشنوا این مرحله را متفاوت از کودکانی با شنوایی طبیعی طی می‌کنند. بنابراین لازم است والدین از ماه‌های اول تولد فرزند خود، به دقت رشد گفتاری کودک خود را کنترل نمایند. در این راه کتاب‌هایی که توسط متخصصین گفتاردرمانی نگارش شده‌اند می‌توانند مفید باشند.
تشخیص مشکلات تلفظی کودکان
بیشتر بخوانید: آیا می دانید از چند ماهگی باید در انتظار حرف زدن کودکان باشیم؟
هر کدام از صداهای گفتاری در سن معینی فراگرفته می‌شوند. برخی صداها مانند صداهای «ب» و «ت» زودتر و برخی صداها مانند صداهای «س» و «ر» دیرتر یاد گرفته می‌شوند. بنابراین اگر کودکی در تلفظ صداهای گفتاری مشکل داشته باشد باید حتما و هرچه سریع‌تر توسط یک گفتاردرمانگر ارزیابی گردد تا مشخص شود آیا عدم توانایی کودک در بیان صداهای گفتاری متناسب با سن وی است و طبیعی تلقی می‌شود یا خیر.
ساده‌ترین مشکلات تلفظی کودکان همان سرزبانی صحبت کردن کودکان است. در موارد شدیدتر کودک صدایی را جانشین صدای دیگر می‌کند. به عنوان مثال به جای کلمه «کیف» می گوید «تیف». یا ممکن است کودک کلا صدایی را از کلمه حذف کند. مثلا به جای کلمه «بستنی» بگوید «بتنی».
شیوع این اختلال در سنین پیش از مدرسه بیشتر بوده ولی در سنین مدرسه شیوع اختلال تلفظی کاهش می‌یابد. با این وجود گفتن این جمله از طرف والدین که کودکمان بچه گانه صحبت می‌کند و وقتی بزرگ شد خودش صداها را یاد می‌گیرد صحبتی کاملا اشتباه است. چرا که تاخیر در یادگیری صداها خود زنگ خطری برای مشکلات بعدی کودک است. اول اینکه در بازی با همسالانش، بقیه کودکان متوجه صحبت‌های کودک نخواهند شد و در نتیجه ممکن است از بازی‌ها و ارتباطات اجتماعی طرد شود یا مورد تمسخر قرار گیرد. این موضوع سبب کاهش اعتماد به نفس کودک و عدم رشد مهارت‌های ارتباطی وی خواهد شد.
بیشتر بخوانید: با مراحل رشد زبان در کودک چه قدر آشنا هستید؟
کودکانی که مشکل در تلفظ صداها دارند در برخی مهارت‌های دیگر مانند آگاهی واجی و تمیز شنیداری نیز مشکل دارند. این مهارت‌ها، مهارت‌های پیش نیاز مهارت خواندن و نوشتن هم هستند. بنابراین وقتی این کودکان وارد مدرسه می‌شوند در خواندن و نوشتن نیز مشکلاتی را تجربه می‌کنند. این کودکان ممکن است به عنوان دانش آموز ضعیف قلمداد شوند و والدین به اشتباه با کمک معلم خصوصی یا تمرین‌های زیاد خواندن و نوشتن سعی در رفع مشکل کودکشان داشته باشند. درحالی که مشکل اصلی کودک ریشه در جای دیگری دارد. احتمالا از دوران تحصیل خود دانش آموزانی را به یاد می‌آوریم که به علت نمره نیاوردن در درس دیکته مجبور به گذراندن مجدد پایه تحصیلی خود می‌شدند در حالی که در سایر دروس نمره قبولی را کسب کرده بودند. آن دانش آموزان مثال متاثرکننده‌ای از کودکان مبتلا به اختلال خواندن و نوشتن هستند که به علت عدم تشخیص مشکلشان، مسیر درمان مناسبی برایشان طی نشده بود.
برای مشکل تلفظی کودکان علل مختلفی وجود دارد. گاهی علت ایجاد اختلالات تلفظی، وجود بیماری‌های زمینه‌ای دیگر نظیر اوتیسم، سندرم‌های ژنتیکی مثل سندرم داون، اختلالات عصبی مثل فلج مغزی، مشکلات شنوایی یا عفونت مکرر گوش، مشکلات مانند شکاف کام می‌باشند. اما در بسیاری از موارد کودک بدون داشتن چنین علت‌هایی مشکل در تلفظ صداهای گفتاری دارد.
بیشتر بخوانید: لکنت زبان در کودکان را بهتر بشناسیم
متاسفانه در برخی خانواده‌ها خود والدین باعث تشویق اختلال تلفظی می‌شوند. این موضوع زمانی رخ می‌دهد که کودک کلمه‌ای را اشتباه بیان می‌کند و اطرافیان این اشتباه را جالب و خوشایند می‌دانند و با تقلید کردن از کودک و تشویق او به تکرار کلمه باعث باقی ماندن اختلال می گردند. بنابراین صحبت با لحن بچگانه و کلمات اشتباه با کودکان اشتباه رایجی است که بسیاری از والدین انجام می‌دهند. والدین باید بدانند هنگام صحبت یا شعر خواندن و تعریف داستان برای کودک حتماً کلمات را درست و کامل بیان کنند. چراکه در روند رشد طبیعی، کودک با گوش دادن به الگوهای گفتاری محیط اطراف خود، گفتارش را بازبینی و درصورت وجود خطا آن را اصلاح می‌کند. بنابراین یکی از وظایف والدین در برابر کودک خود فراهم نمودن الگوی گفتاری صحیح و غنی برای کودکشان است.
برای درمان مشکلات تلفظی کودکان راهکارهای درمانی متفاوتی وجود دارد که متخصص گفتار درمانی پس از ارزیابی کودکتان روش درمانی متناسب با مشکل کودک را انتخاب و درمان را آغاز می نماید. نکته مهم در روند درمان این کودکان، صبر و حوصله والدین و همکاری آن‌ها با گفتاردرمانگر است.
در صورت هر گونه تجربه یا دانشی در مورد این موضوع حتما از طریق وبسایت کودکت با ما و والدین دیگر به اشتراک بگذارید.
