یکی از موضوعات مهم در روانشناسی کودک رابطه دوگانه کودکان است که گاهی اذیت‌کننده به نظر می‌رسد. شما، در نقش پدر یا مادر، گاهی پیش آمده که دور از منزل بوده‌اید و همسرتان مسئولیت نگه‌داری از کودک را به عهده گرفته است. به منزل برگشته‌اید و همسرتان، در جواب این سؤال که بچه‌ها چطور بودند، جواب داده است که همه چیز خوب بود. و این یعنی فرزندتان غذایش را کامل خورده، سر رنگ بشقاب قشقرق به پا نکرده، به‌راحتی بعد از نهار خوابیده و بعد از خواب هم بدون گریه لیوانی شیر خورده است! این در حالی است که شما هر روز با این کارها مشکل دارید و مدام باید در این‌باره با کودک بحث کنید.
شما، در نقش مادر یا پدر، اگر زمان بیشتری با کودک سپری می‌کنید، مطمئنا لحظات جذاب و زیبای بیشتری خواهید داشت. اما گاهی اوقات کودک با شما وارد بحث‌هایی عجیب و بی‌معنی می‌شود که با همسرتان نخواهد شد. باید بدانید این کاملا مربوط به سن کودک است.
متخصصان بر این باورند که رابطه دوگانه کودکان در این سن طبیعی است. معمولا کودکان نوپا در خانواده یک فرد را انتخاب می‌کنند و تمام بدرفتاری‌های ممکن را وقتی انجام می‌دهند با او هستند. این فرد کسی است که بیشترین زمان را با کودک می‌گذارند و رفتار کودک با بقیه اعضای خانواده عادی و خوب است. حال چگونه این رفتار را کنترل کنید؟
رابطه دوگانه کودکان و درک رفتار غلط
نوزاد شیرین‌ترین و شادترین لحظات خود را با کسی می‌گذارند که تربیت‌کننده اصلی اوست و در بیشتر موارد، این شخص مادر است. اما چرا، با رسیدن به سنین نوپایی، تغییر می‌کند و رفتار بدی نسبت به مادرش نشان می‌دهد؟ پاسخ سؤال این است: کودک با هر کسی که احساس راحتی بیشتری داشته باشد، احساسات و هیجانات منفی خود را ابراز می‌کند. به این ترتیب، بدرفتاری کودک به علت دوست نداشتن شما یا بیش از حد با شما بودن نیست، بلکه این واکنش به دلیل احساس امنیت او در کنار شماست.
بیشتر بخوانید: درک احساسات کودکان؛ از احساس شرم تا غرور
این رفتار دوگانه کودکان دلیل دیگری نیز دارد؛ رشد سریع مغز. حافظه کودک در حال رشد است و به همین علت، خواسته‌های خود را بیشتر به یاد می‌آورد. همچنین، کودکان یاد می‌گیرند در رابطه با دیگران چگونه باشند و تا چه حد می‌توانند مرزهای ارتباطی را گسترش دهند. بهترین راه برای پیدا کردن این مرزها نیز آزمودن است.
با این اوصاف، پدر یا مادری که بیشترین زمان را با کودک سپری می‌کند احتمالا بیشتر و شدیدتر رفتار بد کودک را تجربه و مشاهده خواهد کرد.
حفظ اقتدار بدون ناراحتی
اگر کودک در حال درک مرزها و آزمودن آن‌هاست، به این معنا نیست که در مقابل رفتار او سر خم کنید. وقتی کودک بر خواسته خود پافشاری می‌کند یا از گفته شما سرپیچی می‌کند، ممکن است برای جلوگیری از قشقرق تسلیم خواسته‌هایش شوید. اما کودکان نیازمند قانون و تعیین حد و مرزند و بهترین کاری که در مقابل قشقرق و سرپیچی کودک می‌توانید انجام دهید پایبندی و اجرای قوانین و حد و مرزهاست.
اما چگونه به قوانین و حد و مرزها پایبند باشید؟ برای شروع، بهتر است مرز خواسته‌ها را مشخص کنید. قبل از اینکه کودک شروع به چانه‌زنی یا قشقرق کند، از اخطارهای یک‌دقیقه‌ای استفاده کنید؛ یعنی او را برای تغییر مرحله‌به‌مرحله آماده کنید. مثلا اگر وقت خواب کودک نزدیک است و او مشغول بازی است، به او یادآوری کنید که مرحله بعدی کدام است، به او بگویید: «الان می‌تونی دو تا برج دیگه بسازی، بعدش می‌ریم مسواک می‌زنیم و قصه شب می‌خونیم» وقتی کودک دو برج را ساخت، بازی را متوقف می‌کنید و طبق برنامه پیش می‌روید. اگر کودک برای چند دقیقه بازی بیشتر شروع به چانه‌زنی کرد، کوتاه نیایید چون یاد می‌گیرد که شما سر حرف خود باقی نمی‌مانید و او می‌تواند کارها را طبق میل خود پیش ببرد.
بیشتر بخوانید: الگوی تعلق والدینی و تاثیر آن روی کودکان بزرگتر چیست؟
روش هوشمندانه بعدی این است که به کودک حق انتخاب بدهید. به این ترتیب، کودک حس می‌کند کنترل بیشتری دارد. تصور کنید قرار است به پارک بروید و کودک برای آماده شدن مقاومت می‌کند. می‌توانید این سؤال را بپرسید: «دوست داری اول کفش‌هات رو بپوشی یا کاپشنت رو؟» باید انتخاب‌ها را کم نگه دارید تا کودک سردرگم نشود. می‌توانید الگوی رفتاری او شوید، مثلا اول ژاکتتان را بپوشید و بعد کفش‌هایتان تا او از شما یاد بگیرد.
قبول واقعیت
حتما مواقعی پیش می‌آید که علی‌رغم اینکه به کودک اخطار و حق انتخاب می‌دهید، او همچنان از همکاری سر باز می‌زند. ممکن است کاسه صبرتان لبریز شود، مخصوصا وقتی کودک با همسرتان راحت‌تر کنار می‌آید، این قضیه اذیت‌کننده‌تر خواهد شد. در این وضعیت، باید خونسردی خود را حفظ کنید.
عصبانیت چیزی را حل نمی‌کند، حتی احتمالا شرایط را بدتر نیز می‌کند و کودک تمایل کمتری برای همکاری پیدا می‌کند. وقتی کودک شما همکاری نمی‌کند، به‌جای بالا بردن صدایتان، سعی کنید دوستانه و آرام با او صحبت کنید. اگر او اسباب‌بازی‌ها را جمع نمی‌کند، می‌توانید از او کمک بخواهید و بگویید: «با کمک هم وسایل رو جمع کنیم». در چنین شرایطی، کودک متوجه می‌شود که به کمکش نیاز دارید و احتمالا با تمایل بیشتری این کار را انجام می‌دهد.
در آخر، در روزهای سخت حتما زمان‌هایی را هم به خودتان اختصاص دهید. می‌توانید کتاب خوبی بخوانید یا سریال خوبی تماشا کنید. می‌توانید برخی وظایف مربوط به بچه‌داری را به همسرتان بسپارید و خودتان کمی استراحت کنید.
بیشتر بخوانید: برای افزایش صمیمیت و ارتباط بهتر با کودک چکار کنیم؟
حقیقت این است که نگه‌داری و تربیت کودک با چنین برخوردی بسیار سخت است و گاهی باید به خودتان استراحت بدهید. اگر شما هم نظر یا تجربه‌ای درباره رابطه دوگانه کودک خود دارید، حتما در وب‌سایت یا شبکه‌های اجتماعی کودکت، با ما و والدین دیگر در میان بگذارید.
