جفت جنین چیست و چه کارهایی برای جنین انجام می‌دهد؟

همان‌طور که می‌دانید جفت جنین ارگان بسیار مهمی است که در طول دوران بارداری در رحم ایجاد می‌شود. جفت وظیفه دارد اکسیژن و مواد مغذی را برای جنین فراهم آورد و مواد اضافی را از خون او خارج کند. جفت ارگان پهن و دایره‌ای‌شکلی است که به دیواره رحم می‌چسبد. این ارگان به تمامی نیازهای غذایی کودک رسیدگی می‌کند و برای جنین در حال رشد کارهای متعددی انجام می‌دهد. جفت از طریق بند ناف به جنین متصل است. معمولاً جفت به طرفین یا قسمت بالای رحم متصل می‌شود، اما در موارد نادری به قسمت پایین رحم وصل است. به این حالت جفت سرراهی گفته می‌شود. جفت بلافاصله پس از تولد نوزاد از رحم خارج می‌شود.

جفت جنین چه اهمیتی دارد؟

جفت درواقع سیستمی حمایتی برای نوزاد متولدنشده است. مواد مغذی و اکسیژن از طریق جریان خون مادر به جفت می‌رسند. بند ناف متصل به جفت این مواد را به جنین می‌رساند. به همین روش، بند ناف مواد زائد را از بدن کودک به جفت و سپس به جریان خون مادر منتقل می‌کند تا به‌طور کامل دفع شوند. سوای تغذیه جنین، جفت جنین را از هرگونه باکتری یا عفونت ویروسی محافظت می‌کند.

12 کاربرد جفت برای جنین

جفت چه کارهایی انجام می‌دهد؟ واقعیت این است که، از زمان لقاح تا زمان تولد نوزاد، جفت کارهای مهمی برای جنین انجام می‌دهد. در این بخش، با جزئیات این عملکردها آشنا خواهید شد.

• جفت مواد مغذی را از خون مادر به جنین می‌رساند و از این طریق، تمامی مواد مغذی پایه را برای او فراهم می‌کند.
• یکی از وظایف جفت اکسیژن‌رسانی به جنین است.
• جفت مثل سد عمل می‌کند و خون را از هرگونه ماده مضری که ممکن است به سلامت کودک آسیب بزند تصفیه می‌کند.
• پروتئین موجود در خون مادر، قبل از ورود به جریان خون جنین، در جفت هضم می‌شود.
• پیش از تشکیل کبد در بدن نوزاد، جفت در نقش کبد او عمل می‌کند و گلیکوژن، چربی و مواد دیگر را ذخیره می‌کند.
• جفت مانند غده درون‌ریز عمل می‌کند و هورمون‌هایی مانند پروژسترون، استروژن و HCG را ترشح می‌کند.
• مواد زائد نیتروژنی، پیش از ورود به جریان خون مادر، از طریق جفت خارج می‌شوند.
• جفت ذرات مواد غذایی مصرفی مادر را می‌شکند تا بدن جنین این مواد مغذی را آسان‌تر جذب کند.
• برای تولید لاکتوز جفت، مقادیر زیادی هورمون ترشح می‌شود. این موضوع سطح گلوکز موجود در جریان خون مادر را در سطح خوبی قرار می‌دهد و این ماده در سیستم بدن جنین نیز جریان می‌یابد.
• یکی از وظایف حیاتی جفت آن است که کمک می‌کند تا اکسیژن استنشاق‌شده مادر به جنین برسد. به‌علاوه، جفت اجازه نمی‌دهد جنین مایع آمنیوتیک را تنفس کند. استنشاق این مایع ممکن است برای جنین کشنده باشد.
• در ماه‌های آخر بارداری، جفت به قسمت بالای رحم حرکت می‌کند تا باز شدن سرویکس و زایمان کودک با سهولت بیشتری انجام گیرد.
• جفت هورمون‌های متعددی را برای جلوگیری از انقباضات زودهنگام رحم ترشح می‌کند.

چه فاکتورهایی بر عملکرد جفت اثر می‌گذارند؟

وجود جفت سالم برای سلامت و رشد جنین بسیار حیاتی است. بااینکه در اغلب مواقع جفت کار خود را بدون کوچک‌ترین نقصی انجام می‌دهد، اما فاکتورهایی نیز هستند که ممکن است در عملکرد صحیح این ارگان اختلال ایجاد کنند و مشکل جفت در بارداری را ایجاد کنند.

• سن مادر

خانم‌هایی که بیشتر از چهل سال سن دارند با احتمال بیشتری درگیر مشکلات مربوط به جفت می‌شوند.

• بروز آسیب

هر نوع آسیبی که به ناحیه شکمی خانم باردار وارد شود می‌تواند کشنده باشد و جفت را در معرض آسیب‌های جدی قرار دهد.

• فشار خون بالا

فشار خون بالا می‌تواند برای جفت مضر باشد و سلامت جنین را به خطر بیندازد.

• حاملگی چندقلو

بارداری دوقلو یا چندقلو ریسک بروز مشکلات مرتبط با جفت را بالا می‌برد.

• مشکلات لخته شدن خون

سابقه داشتن بیماری‌هایی که لخته شدن خون را به تأخیر می‌اندازند ممکن است فرد را در معرض مشکلات جفتی قرار دهد.

• پارگی زودرس غشا

کیسه آمنیوتیک لایه محافظی برای جنین فراهم می‌کند. پاره شدن زودهنگام این کیسه ممکن است مشکلاتی را برای جفت ایجاد کند.

• استفاده از مواد خطرناک

استفاده از داروهای خاص یا مواد مخدر جفت را در خطر جدی قرار می‌دهد و باعث بروز آسیب‌های متعدد می‌شود.

• سابقه داشتن مشکلات جفتی

خانم‌هایی که مشکلات مربوط به جفت را در بارداری‌های قبلی خود داشته‌اند در حاملگی‌های بعدی خود هم بیشتر از افراد دیگر در معرض بروز مجدد این مشکلات‌اند.

• سابقه عمل جراحی رحم

خانم‌هایی که قبلاً در ناحیه رحم خود عمل جراحی انجام داده‌اند در معرض خطر بروز مشکلات جفتی قرار دارند.

• دیابت بارداری

خانم‌هایی که در دوران بارداری خود به دیابت مبتلا می‌شوند با احتمال بیشتری دچار مشکلات جفتی خواهند شد.

عوارض جفت در دوران بارداری

برای حفظ سلامت جنین، بسیار مهم است که در دوران بارداری از سلامت جفت مدام مراقبت شود. همان‌طور که گفته شد، در بیشتر مواقع و به‌صورت طبیعی، هیچ مشکلی برای جفت پیش نمی‌آید. اما گاهی اوقات و به دلایل متعددی در بارداری، ممکن است جفت در معرض خطر قرار بگیرد. مشکلات جفتی ممکن است هم مادر و هم کودک را در معرض خطر جدی قرار دهد.

• پایین بودن جفت

جفت معمولاً در طرفین یا قسمت بالای رحم قرار دارد. اما زمانی که این ارگان به‌شکلی غیرمعمول در بخش‌های پایینی رحم باشد یا رحم را پوشش دهد یا کنار آن قرار بگیرد، گفته می‌شود که جفت سرراهی است. طی ماه‌های آخر حاملگی، جفت سرراهی ممکن است باعث بروز عوارض متعددی شود. در حالتی که جفت به‌طور کامل سرراهی باشد، رحم را کاملاً پوشش خواهد داد. اگر چنین مواردی پیش بیاید، کودک را نمی‌توان از طریق زایمان طبیعی به دنیا آورد و نیاز به انجام سزارین خواهد بود. در حالت جفت سرراهی جزئی، شانس زایمان طبیعی هنوز وجود دارد. این وضعیت در خانم‌هایی که سن بالاتری دارند، کسانی که جراحی رحم انجام داده‌اند، خانم‌هایی که قبلاً سزارین داشته‌اند و خانم‌هایی با تجربه سقط جنین شایع‌تر است.

• اختلال در عملکرد جفت

کار اصلی جفت فراهم کردن مواد غذایی کافی برای جنین است. نارسایی جفت زمانی اتفاق می‌افتد که جفت قادر نیست این وظیفه مهم را انجام دهد. این وضعیت کودک متولدنشده را در معرض خطرات جدی از قبیل کمبود اکسیژن در زمان تولد، زایمان زودرس و مرگ قرار می‌دهد. گرچه این حالت برای زندگی مادر تهدیدکننده نیست، اما درصورتی‌که فشار خون یا دیابت داشته باشد، ممکن است بسیار خطرناک باشد.

• کنده شدن یا جدا شدن جفت

جدا شدن جفت به حالتی گفته می‌شود که جفت در حین بارداری از رحم کنده شود. رگ‌های خونی جداشده باعث خونریزی واژن، درد شکمی و انقباضات می‌شوند. این اتفاق بر رشد جنین اثر می‌گذارد و باعث زایمان زودرس یا حتی مرده‌زایی می‌شود. خانم‌هایی که از فشار خون بالا و دیابت، مشکلات رحمی و آسیب‌های شکمی رنج می‌برند و سابقه جدا شدن جفت دارند و همچنین افرادی که سیگار می‌کشند و مواد مخدر مصرف می‌کنند بیشتر در خطر بروز این مورد قرار دارند.

• فشار خون بالا

فشار خون بالا ممکن است باعث بروز مشکلاتی در جفت شود. به‌دلیل فشار خون بالا، جریان خون به جفت دچار اختلال می‌شود و این موضوع باعث می‌شود مواد مغذی و اکسیژن کمتری به جنین برسد. نتیجه این اتفاق کاهش رشد، زایمان زودرس یا کم بودن وزن زمان تولد خواهد بود.

• جفت آکرتا

در این مورد، جفت به‌صورت بسیار عمیق به دیواره رحم می‌چسبد. این وضعیت ممکن است به زایمان زودرس منجر شود. این نوع جفت به‌سختی از دیواره رحم جدا می‌شود و برداشتن آن با جراحی یا دست ممکن است باعث خونریزی بسیار زیاد شود و حیات مادر را تهدید کند.

• انفارکتوس جفت

انفارکتوس یا بافت‌های مرده‌ای که در جفت موجودند ممکن است در جریان خونی که به جنین می‌رسد اختلال ایجاد کنند. بااینکه در اغلب مواقع انفارکتوس خفیف هیچ تهدیدی برای مادر یا جنین در پی ندارد، اما حالت شدید این مورد باعث بروز آسیب در جنین و عوارض دیگر می‌شود.

• باقی ماندن جفت

جفت معمولاً پس از تولد نوزاد از بدن خارج می‌شود. اما گاهی اوقات بخش یا بخش‌هایی از جفت درون رحم باقی می‌ماند و باعث بروز عوارض جدی می‌شود. برای حل این مسئله، اگر روش‌های طبیعی کارساز نباشند، برای خارج کردن قسمت‌های باقی‌مانده، عمل جراحی انجام می‌شود.

بخشیدن جان تازه به این جهان کار شگفت‌انگیزی است. در این مسیر، هر زنی سفری منحصربه‌فرد و تجربه‌هایی متفاوت خواهد داشت. از لحظه لقاح کودک تا زمانی که به این جهان پا می‌گذارد، مادر باید مراقب سلامت او و تمامی مسائل مربوط به او باشد. اگر هم‌اکنون در این مسیر هستید، تمامی تلاشتان را صرف مراقبت از خودتان کنید و هرگونه مشکل یا چالشی را با پزشکتان در میان بگذارید.