نوزاد تازه متولدشده با شکل سر ناهموار منظره‌ای غیرمعمول نیست. اگرچه این وضعیت تهدیدکننده زندگی نیست، اما والدین اغلب نگران آن‌اند و تمایل دارند در اولین فرصت اقدامات اصلاحی را انجام دهند. خوشبختانه، با کمی حوصله و برخی توصیه‌های خوب، می‌توانید مطمئن شوید که شکل سر نوزاد شما بی‌نقص است.
چرا شکل سر نوزاد ناهموار به نظر می‌رسد؟
استخوان‌های داخل جمجمه نوزاد نرم‌اند. بنابراین طبیعی است که هنگام عبور از کانال زایمان، هنگام زایمان طبیعی، به سر فشار وارد شود و به‌راحتی فشرده شود. بااین‌حال، هنگام زایمان مقداری فشار به فرم سر نوزاد وارد می‌شود که می‌تواند منجر به باریک یا مخروطی‌شکل شدن سر شود. مدتی طول می‌کشد تا لکه‌های نرم داخل سر پر شوند. این امر به‌تدریج و با نزدیک شدن استخوان‌ها و جوش خوردن به یکدیگر اتفاق می‌افتد.
نارس بودن نیز یکی دیگر از دلایل ناهموار بودن سر نوزاد است. اگر نوزاد نارس باشد، سرش نرم است و استخوان‌هایش به‌طور کامل شکل نگرفته‌اند. هنگام بیرون آمدن از کانال زایمان، احتمال معیوب شدن شکل سر وجود دارد. کم بودن مایع آمنیوتیک در رحم مادر یکی دیگر از دلایل معیوب بودن فرم سر نوزاد است، زیرا ضربه‌گیر و حامی کمتری وجود دارد. اگر دوقلو یا سه‌قلو باردارید، نوزادان فضای کمتری برای حرکت دارند، زیرا باید رحم مادر را با دیگری به اشتراک بگذارند. این امر نیز می‌تواند منجر به شکل صاف یا عجیب سر شود.
چه مدت طول می‌کشد تا شکل سر نوزاد به‌طور کامل رشد کند؟
سر نوزاد متولدشده شما دارای دو نقطه نرم است، یکی در بالا و دیگری در پشت. ملاج (fontanelle)، که در پشت سر نوزاد قرار دارد، در مدت حدود 6 هفته بسته می‌شود. لکه نرم بالای سر بیشتر در معرض لمس شدن قرار دارد و می‌تواند همچون فرورفتگی کوچکی در پوست دیده شود. این لکه نیز معمولاً بین 9 تا 18 ماهگی بسته می‌شود.
آیا شکل عجیب سر جای نگرانی دارد؟
شکل عجیب‌وغریب سر نوزادتان نگران‌کننده نیست. اما به نظر می‌رسد مسئله زیبایی باشد، به‌ویژه وقتی کودک بزرگ می‌شود. این مسئله به‌عنوان قالب‌گیری موقعیتی شناخته می‌شود و هنگام مشاهده از کناره‌ها یا بالا قابل‌توجه است. خوشبختانه، سر صاف هیچ‌گونه آسیب مغزی ایجاد نمی‌کند و رشد جسمی و ذهنی نوزاد را اصلاً تغییر نمی‌دهد. شما در جایگاه والدین باید آگاه باشید، اما نباید بی‌مورد نگران باشید، زیرا این نگرانی لذت و هیجان پدر و مادر شدن را از بین می‌برد. با بزرگ شدن نوزاد، کنترل سر و گردن او بهتر می‌شود و می‌تواند فشار وارد شده روی جمجمه را به‌طور یکنواخت توزیع کند.
راهکارهایی برای درمان شکل ناهموار سر نوزاد
والدین مضطرب می‌توانند امیدوار باشند که شکل ناهموار سر نوزادشان دائمی نیست و می‌تواند با درمان‌های ساده به‌شکل دایره‌ای طبیعی تبدیل شود. وقتی نوزادتان در حال خواب، بازی یا غذا خوردن است، با تغییر موقعیت قرارگیری سرش، می‌توان نواحی صاف (تخت) سر را تغییرشکل داد. راهکارهای ساده زیر می‌تواند برای درمان شکل ناهموار سر نوزاد مفید باشد:
- اگر نوزادتان در تخت یا گهواره می‌خوابد، با تغییر جهت منظم او مطمئن شوید که به مدت طولانی در یک جهت نمی‌خوابد. با تغییر جهت قرارگیری‌اش، مطمئن می‌شوید که به مدت طولانی در یک موقعیت باقی نمی‌ماند.
- اگر متوجه شدید نوزادتان به مدت طولانی روی یک سمت متمرکز شده است، اسباب‌بازی یا جغجغه‌ای را در سمت دیگر نگه دارید. اگر دوست دارد به لامپ یا پنکه نگاه کند، تخت یا گهواره‌اش را به سمت مخالف حرکت دهید. به این صورت سرش را در آن جهت می‌چرخاند و دیگر یک طرف سر صاف نمی‌ماند.
- وقتی نوزاد در طول روز مقابل چشمان شما می‌خوابد، او را تشویق کنید تاجایی‌که ممکن است روی پهلوهایش بخوابد. به‌این‌ترتیب می‌توانید بر موقعیتش نظارت داشته باشید و او نیز می‌تواند در زاویه متفاوتی استراحت کند. تحت نظر داشتن نوزاد در این حالت بسیار مهم است، زیرا خوابیدن به پهلو می‌تواند مانع تنفسش شود که بسیار خطرناک است.
- با قوی‌تر شدن عضلات گردن نوزاد، به او اجازه دهید مدتی، یک یا دو دقیقه، روی شکمش بخوابد. با بزرگ‌تر شدن او، این زمان را افزایش دهید. همچنین می‌توانید وقتی روی شکمش خوابیده است با او بازی یا صحبت کنید. این کار باید حتماً تحت نظارت شما انجام شود. این زمان را به حداقل 30 دقیقه و چند بار در روز افزایش دهید.
- هنگام شیردهی یا شیر دادن با شیشه، سمت مورد علاقه‌ای خواهید داشت که ترجیح می‌دهید نوزاد را در آن سمت نگه دارید. حتماً جهت سرش را مرتب تغییر دهید، بنابراین قسمت تخت به مدت طولانی تحت فشار قرار نمی‌گیرد.
آیا استفاده از بالش‌های مخصوص مفید است؟
بسیاری از مادران از بالش مخصوص شکل سر که مانند نعل اسب است برای تغییر حالت تخت سر نوزادشان استفاده می‌کنند. بااین‌حال، استفاده از این بالش برای نوزادان کوچک‌تر از 12 ماه توصیه نمی‌شود، زیرا خطر خفگی را به دنبال دارد. درحقیقت، بالش‌ها، اسباب‌بازی‌های نرم و ملافه‌های گشاد باید از تختخواب نوزاد دور نگه داشته شوند، زیرا می‌توانند مانع نفس کشیدنش شوند.
چه زمانی نوزادتان به کلاه نیاز دارد؟
اگر ناهمواری فرم سر نوزاد، با وجود انجام تمام روش‌های اصلاحی گفته‌شده، بهبود پیدا نکرد، با متخصص اطفال برای راه‌حل‌های جایگزین صحبت کنید. پزشک ممکن است برای اصلاح فرم سر نوزاد استفاده از کلاه را توصیه کند. خصوصاً اگر نوزادتان بیش از 6 تا 8 ماه سن دارد.
این کلاه در فراهم کردن فضای مناسب برای رشد سر نوزاد در مناطق تخت و محدود کردن رشد سایر مناطق مفید است. این کلاه باید در تمام طول روز پوشیده شود و فقط زمان حمام برداشته شود. بااینکه این روش مؤثر است، اما باید با پشتکار انجام شود. زیرا تنظیمات کلاه باید مکرر و با رشد نوزاد ادامه یابد.
چگونه می‌توان از ناهموار شدن شکل سر نوزاد جلوگیری کرد؟
برای جلوگیری از تخت شدن سر نوزادتان، نکته اصلی این است که در طول روز او را در جهت‌های مختلف نگه دارید و بخوابانید. تا زمانی که پزشک توصیه نکرده باشد، نوزاد را همواره به پشتش بخوابانید. بااین‌حال، بهتر است موقعیت سر کودک را از بالای تخت به پایین تخت تغییر دهید. کودکتان به‌طور طبیعی رو به در اتاق یا پنجره قرار می‌گیرد. بنابراین این کار کمکش می‌کند سرش را به نسبت مساوی به هر دو جهت بچرخاند. این کار باعث می‌شود سر نوزاد در یک جهت نماند و احتمال بدشکلی کاهش می‌یابد.
اگرچه شکل عجیب سر نوزادتان می‌تواند اندکی نگران‌کننده باشد، اما والدین نباید بیش از حد نگران باشند. شکل سر نوزاد شما به‌زودی گردتر درمی‌شود و هرگونه ناهمواری جزئی با رویش موهای سر ناپدید می‌شود.
