هر هورمونی در بدن هدف خاصی دارد. معمولاً وقتی این هورمون‌ها کاهش می‌یابند یا از بین می‌روند یا به‌طورکلی دچار مشکل می‌شوند، همان زمانی است که مشکلات بدن شروع می‌شود. هر زن تغییرات هورمونی زیادی را تجربه می‌کند، اما وقتی نوبت به بارداری می‌رسد، این تغییر بزرگ‌تر می‌شود. هورمون کوچکی به نام پرولاکتین یکی از هورمون‌هایی است که نقش بسیار مهمی در باروری و لقاح دارد. اگر سطح هورمون پرولاکتین شما غیرطبیعی باشد، برای باردار شدن دچار مشکل خواهید شد.
هورمون پرولاکتین چیست؟
پرولاکتین که منشأ آن غده هیپوفیز است هورمونی است که به تولید شیر مادر در دوران بارداری و بعدازآن کمک می‌کند. درحالی‌که هم مردان و هم زنان در خون خود پرولاکتین دارند، چرا اثرات پرولاکتین در بدن مردان مشخص نیست؟ پرولاکتین در زنان نقش مهمی در باروری، قاعدگی و میل جنسی دارد.
سطوح نرمال پرولاکتین برای باردار شدن چقدر است؟
میانگین سطح پرولاکتین در زنانی که باردار نیستند 2 تا 29 نانوگرم در میلی‌لیتر است. زنانی که سطح پرولاکتین آن‌ها در این محدوده قرار دارد شانس بیشتری برای باردار شدن دارند.
آیا می‌توانید با سطوح پایین پرولاکتین باردار شوید؟
اگر غده هیپوفیزتان به‌درستی کار نکند، سطح پرولاکتین شما پایین خواهد بود. این موقعیت با عنوان کم‌کاری غده هیپوفیز شناخته می‌شود. بااین‌حال، مشکل در نظر گرفته نمی‌شود، زیرا باردار شدن حتی با سطوح پایین پرولاکتین هم امکان‌پذیر است.
آیا می‌توانید با سطوح بالای پرولاکتین باردار شوید؟
سطوح بالای پرولاکتین (معروف به هایپرپرولاکتمی) باردار شدن را بسیار دشوار می‌کند. این امر می‌تواند عامل ناباروری در برخی از افراد باشد.
هیپرپرولاکتمی درنتیجه بارداری طبیعی و موفق به وجود می‌آید. همان‌طور که بدن زن شروع به تولید شیر بیشتر برای تغذیه فرزندش می‌کند، سطح پرولاکتین او ممکن است افزایش یابد. بااین‌حال، داشتن سطوح بالای پرولاکتین در هر زمان دیگری خوب نیست.
علائم بالا بودن سطح هورمون پرولاکتین
اگر موارد زیر را دارید، توصیه می‌شود سطح پرولاکتین خود را بررسی کنید:
- تولید شیر وقتی باردار نیستید یا به‌تازگی باردار نشده‌اید،
- میل جنسی کم،
- ناتوانی جنسی،
- ناباروری،
- قطع دوره قاعدگی یا سیکل قاعدگی نامنظم،
- ناتوانی در تخمک‌گذاری،
- مشکلات بینایی،
- سردرد.
دلایل افزایش سطح هورمون پرولاکتین
موارد زیادی وجود دارد که می‌تواند باعث افزایش سطح پرولاکتین شود. برخی از این موارد عبارت‌اند از:
- مصرف داروهایی که در دسته داروهای ضد تشنج، ضد فشار خون و مواد مخدر قرار می‌گیرند،
- کمبود خواب،
- استرس شدید،
- تمرین‌های ورزشی سنگین،
- وجود تومور در غده هیپوفیز،
- سندروم تخمدان پلی کیستیک (PCOS).
پرولاکتین بالا چگونه تشخیص داده می‌شود؟
آزمایش خونی وجود دارد که تعیین می‌کند علائم گفته‌شده درنتیجه سطح بالای پرولاکین است یا در اثر پرولاکتینوما (وجود تومور).
اولین چیزی که پزشکتان درصورت تجربه هرگونه ناباروری یا بی‌نظمی در چرخه قاعدگی باید بداند این است که آیا دارویی مصرف می‌کنید یا نه؟ عملکرد تیروئیدتان و به‌طورکلی هرچیزی که ممکن است باعث افزایش سطح پرولاکتین شود آزمایش خواهد شد. همچنین می‌توان از ام‌آرآی و سی‌تی‌اسکن هم برای تشخیص مشکل استفاده کرد.
درمان پزشکی برای سطح بالای هورمون پرولاکتین
داروهایی مانند بروموکریپتین، که با نام‌های Parlodel یا Cycloset هم شناخته می‌شوند، معمولاً برای درمان سطوح بالای پرولاکتین تجویز می‌شوند، زیرا به مغز در تولید دوپامین کمک می‌کنند. این داروها همچنین می‌توانند تومورهای پرولاکتینوما را درصورت وجود کوچک کنند و از بین ببرند. کابرگولین (Cabergoline) داروی جدیدتری برای پرولاکتینوماست که عوارض جانبی کمتری خواهد داشت. اگر متوجه شدید که به سایر داروها حساسیت دارید، این دارو ممکن است بهترین عملکرد را داشته باشد.
در موارد دیگر، رادیوتراپی ممکن است به‌عنوان راهی برای کمک به سطوح بالای پرولاکتین یا پرولاکتینوما پیشنهاد شود.
کاهش سطح پرولاکتین برای بارداری طبیعی
درحالی‌که چندین روش پزشکی برای کاهش سطح پرولاکتین در بدن وجود دارد، اما هرکدام از این روش‌ها مزایا و معایبی دارند. برخی از زنان متوجه می‌شوند که یک دارو برای آن‌ها مؤثر است، درحالی‌که برخی دیگر این‌طور نیستند. علاوه‌براین، هنگامی که خانمی دارو را قطع می‌کند، سطح پرولاکتین او ممکن است دوباره بالا رود. به همین دلیل است که روش‌های طبیعی برای درمان سطح پرولاکتین ترجیح داده می‌شوند. در ادامه به چند مرحله برای کاهش پرولاکتین اشاره شده است:
-
پاکسازی برای باروری
چه به‌تازگی تصمیم به بچه‌دار شدن گرفته باشید و چه سال‌ها برای آن تلاش کرده باشید، پاکسازی باروری یکی از راه‌حل‌های آن است. این کار تمام سموم بدن را که باعث مشکلات ناباروری می‌شود از بین می‌برد. رفع علائم مشکل را به‌طور کامل حل نمی‌کند، اما با سم‌زدایی بدن گامی به‌سوی از بین بردن علت اصلی مشکلات برداشته‌اید.
-
ویتامین‌ها و مکمل‌ها
مصرف برخی از ویتامین‌ها و مکمل‌هایی که سطح پرولاکتین را کاهش می‌دهند، مانند SAM-e (S-adenosylmethionine)، ویتامین B6 و ویتامین E برایتان مفید است. ویتامین B6 با متابولیسم و تولید انتقال‌دهنده‌های عصبی مانند دوپامین مرتبط است، ویتامین E از افزایش سطح پرولاکتین جلوگیری می‌کند و SAM-e برای تقویت مفاصل، خلق‌وخو و عملکرد مغز و سم‌زدایی کبد به کار می‌آید.
-
دمنوش‌های گیاهی
نوشیدن دمنوش‌هایی با ترکیباتی مانند گل صدتومانی، نعناع فلفلی، گیاه پنج‌انگشت، مریم گلی و مانند این‌ها بسیار مفید است، زیرا این گیاهان ترکیباتی دارند که صدها سال است برای درمان اختلالات زنانه استفاده می‌شوند، زیرا همگی به تنظیم چرخه قاعدگی کمک می‌کنند.
-
ماساژ
چند تکنیک ماساژ را بیاموزید که خودتان یا همسرتان بتوانید انجام دهید. این تکنیک‌ها به افزایش سلامت دستگاه تناسلی‌تان کمک می‌کند، زیرا این کار به کاهش هورمون‌های استرس سرعت می‌دهد، به رحم برای از بین بردن خون راکد قدیمی و بافت اسکار کمک می‌کند، تعادل هورمونی و گردش خون را بهبود می‌بخشد و رحم را سالم نگه می‌دارد.
-
سبک زندگی
مثل همیشه، سبک زندگی شما نقش مهمی در کمک به عملکرد خوب بدنتان دارد. عادت‌هایی مانند سیگار کشیدن، مصرف الکل و ورزش نکردن کافی تغییراتی در هورمون‌هایتان ایجاد می‌کنند و طوری تعادل آن‌ها را به هم می‌زنند که به بروز مشکلاتی هنگام تلاش برای بارداری می‌انجامد. گنجاندن رژیم غذایی سالم در زندگی حیاتی است، زیرا باعث بهبود سلامت همه اندام‌های شما به‌ویژه کبد می‌شود. رژیم غذایی سالم همچنین به کنترل تمام هورمون‌ها ازجمله پرولاکتین کمک می‌کند.
امروزه بسیاری از زوج‌ها به‌دلیل بالا بودن سطح هورمون پرولاکتین در باروری مشکل دارند. بزرگ‌ترین عامل افزایش پرولاکتین سبک زندگی مدرن است. کار بیش از حد، ورزش نکردن و عادات غذایی بسیار ناسالم به امری عادی تبدیل شده است، زیرا مردم بیش از حد مشغول کارند. حتی کاهشی جزئی در سطح پرولاکتین هم می‌تواند شانس بسیاری از زوج‌ها برای بچه‌دار شدن را بهبود بخشد.
اگر متوجه شدید که هریک از علائم گفته‌شده را دارید، بهتر است به پزشک مراجعه کنید تا ببینید آیا سطح پرولاکتین شما باعث ایجاد مشکل می‌شود یا نه و در‌این‌صورت بلافاصله شروع به رفع آن کنید. انتخاب درمان طبیعی گزینه بهتری خواهد بود، زیرا راه‌حلی دائمی در مقابل درمان موقتی است.
