داشتن نوزاد تازه‌متولدشده هم‌زمان هم مهیج است و هم اعصاب‌خردکن! نوزاد شادی فراوانی به زندگی شما می‌آورد و درعین‌حال با ورود این عضو جدید به نظر می‌رسد که همه هنجارهای گذشته از دست رفته‌اند. روتین‌های روزانه شما فراموش می‌شوند و روز و شبتان یکی می‌شود تا سرانجام شما را به موجود خسته‌ای تبدیل کنند که در خواب راه می‌رود! از سوی دیگر، موجودی زنده به دنیا آورده اید و به این زودی‌ها بدنتان به وضعیت قبلی خودش برنمی‌گردد. بنابراین، با حضور در میان تمامی این رخدادها، اصلاً عجیب نیست که دچار مشکلات خلقی بعد از زایمان و یا حتی افسردگی پس از زایمان شوید.
مشکلات خلقی بعد از زایمان چیست؟
نزدیک 70 تا 80 درصد مادران سندروم بدخلقی پس از زایمان را بعد از به دنیا آوردن فرزندشان تجربه می‌کنند. این مشکل شامل دوره کوتاهی از ناراحتی، اضطراب و تحریک‌پذیری خواهد بود. هر مادر ممکن است، بسته به وضعیت زایمانش، این اختلالات خلقی را 4 تا 5 روز پس از زایمان یا حتی زودتر تجربه کند. به‌هرشکل، در مقایسه با تصویر کلیشه‌ای مادری شاد و درخشان که همه با آن آشنایید، مشکلات خلقی پس از زایمان داستان کاملاً متفاوتی را از تجربه مادر شدن روایت می‌کنند.
آیا همه مادران مشکلات خلقی بعد از زایمان را تجربه می‌کنند؟
نه همه مادران، اما 70 تا 80 آن‌ها با چنین وضعیت دشواری مواجه می‌شوند. داشتن سابقه خانوادگی افسردگی یا درگیری‌های خانوادگی شانس بروز این مشکل را افزایش می‌دهند. زمان پس از زایمان، به‌دلیل تغییرات زیادی که با خود به همراه دارد، می‌تواند سرشار از استرس باشد. توجه داشته باشید که وجود افراد یاری‌گر و سیستم حمایتی در دوره زمانی پس از زایمان به‌شدت در مقابله با این مشکلات خلقی کارآمدند.
دلایل بروز مشکلات خلقی بعد از زایمان کدام هاست؟
تغییرات فیزیکی، تغییرات هورمونی و فاکتورهای احساسی از دلایل بروز مشکلات خلقی به شمار می‌آیند. در طول بارداری، هورمون‌های استروژن و پروژسترون در بالاترین حد خود قرار دارند و افت شدید این هورمون‌ها بعد از زایمان باعث بروز چنین مشکلات خلقی می‌شوند. از سوی دیگر، فاکتورهای احساسی مانند خواسته تبدیل شدن به مادری بی‌نقص و کامل و احساس بی‌کفایتی بر روان هر تازه‌مادری تأثیر می‌گذارند. عوامل دیگر مانند بروز آسیب در طول بارداری، مشکلات شیردهی، کمبود خواب و سابقه خانوادگی وجود افسردگی نیز بر بروز کج‌خلقی‌های پس از زایمان اثرگذارند.
مشکلات خلقی پس از زایمان چه علائم و نشانه‌هایی دارند؟
-
احساساتی بودن، گریان و آسیب‌پذیر بودن:
حال شما ممکن است طوری باشد که به‌خاطر هر چیز بی‌اهمیتی گریه کنید. بنابراین بهتر است همیشه چند دستمال کاغذی نزدیک خود داشته باشید! درباره افکارتان با همسرتان یا یکی از دوستانتان صحبت کنید. گفت‌وگو با دیگران به شما کمک می‌کند بفهمید اتفاقات به آن بغرنجی هم که فکر می‌کنید نیستند.
-
بی‌صبری، تحریک‌پذیری، بی‌قراری، اضطراب:
این علائم در واقع تکمیل‌کننده یکدیگرند. بنابراین اگر متوجه شدید که به‌شکلی غیرمنطقی حساس شده‌اید یا به‌راحتی از دست همسرتان یا فرزندان دیگرتان عصبانی می‌شوید، این امکان را در نظر بگیرید که دچار اختلالات خلقی پس از زایمان شده باشید. بهترین راه برای مقابله با این وضعیت آن است که آرام بمانید و به میلیون‌ها کاری که باید انجام دهید فکر نکنید. فقط بر خود و فرزندتان متمرکز شوید. همه اشخاص و کارهای دیگر می‌توانند صبر کنند.
-
بی‌حالی، بی‌خوابی، تمرکز ضعیف:
می‌توان بی‌خوابی‌های شبانه را مقصر اصلی این علائم دانست. اگر برایتان امکان دارد، هر زمانی که نوزاد خوابید، شما هم بخوابید.
بدخلقی پس از زایمان چقدر طول می‌کشند؟
بدخلقی‌های پس از زایمان معمولاً بلافاصله پس از به دنیا آمدن کودک عارض می‌شوند و تا چند هفته طول می‌کشند. توجه داشته باشید که این اختلالات خلقی خفیف‌ترین شکل از افسردگی پس از زایمان‌اند که مدت‌زمان بیشتری طول می‌کشند و به مراقبت پزشکی نیاز دارند.
اختلالات خلقی پس از زایمان و افسردگی پس از زایمان
پس از گذشتن از مراحل بسیار دشوار بارداری و زایمان، کاملاً طبیعی است که به اختلالات خلقی دچار شوید. اما اگر علائم این عارضه با گذشت چند هفته برطرف نشد، ممکن است به افسردگی پس از زایمان مبتلا شده باشید.
نشانه‌های افسردگی پس از زایمان به علائم اختلالات خلقی بسیار شبیه اما شدیدترند. این علائم شامل دوری از همسر، مشکل در برقراری ارتباط با نوزاد، اضطراب مختل‌کننده خواب و احساس گناه و وجود افکار مربوط به خودکشی است. عوامل متعددی مانند تغییرات هورمونی، تغییرات فیزیکی، عوض شدن متابولیسم بدن و بروز استرس بروز افسردگی را در پی دارند. برای مقابله با افسردگی پس از زایمان، حتماً از مشاور یا پزشک کمک بگیرید.
روان‌پریشی پس از زایمان اختلالی جدی است که با از دست دادن ارتباط با واقعیت مشخص می‌شود. ازجمله خطرات مرتبط با این اختلال می‌توان به خودکشی و کودک‌کشی اشاره کرد. به همین دلیل، برای ایمن ماندن مادر و نوزاد، بستری شدن فرد مبتلا ضروری است. علائم روان‌پریشی پس از زایمان شامل توهمات، هذیان، اضطراب بسیار شدید، افکار یا اعمال مرتبط با خودکشی، سردرگمی یا سرگردانی شدید، نوسانات خلقی سریع، رفتارهای عجیب‌وغریب و افکار مربوط به آسیب زدن به نوزاد است.
چگونه با اختلالات خلقی پس از زایمان مقابله کنید؟
-
زمانی را برای خودتان در نظر بگیرید:
روتین‌های گیج‌کننده پس از تولد نوزاد ممکن است شما را مغشوش کنند. از این موضوع اطمینان حاصل کنید که آن‌قدر که باید به خودتان زمان اختصاص می‌دهید. کارهای خانه را آسان بگیرید و در صورت امکان از افراد دیگر برای انجام آن‌ها کمک بخواهید. به‌طورکلی سعی کنید آرام بمانید و هر زمانی که نوزادتان خواب بود خودتان هم بخوابید.
-
صحبت کنید:
به اشتراک گذاشتن احساساتتان با فردی صمیمی و نزدیک بسیار مهم است و به شما کمک می‌کند تا از این بحران راحت‌تر عبور کنید. اگر خلقتان پایین است، احساس گناه نداشته باشید. زمانی که اطرافیانتان بدانند که شما چه احساسی دارید، می‌توانند از شما پشتیبانی کنند و یاری‌تان دهند.
-
خوب بخورید:
غذاهای سالمی را در رژیم خود بگنجانید و فراموش نکنید که در شلوغی‌ها و تقلاهای پس از تولد نوزاد شما هم باید غذا بخورید. احتمالاً می‌خواهید خیلی زود به وزن پیش از زایمانتان برگردید، این خیلی خوب است. اما بهتر است که در چند ماه نخست، برای کنترل گرسنگی، به خودتان سخت نگیرید. از خوراکی‌های مغذی بهره‌مند شوید و نیازهای بدنتان را ارضا کنید.
-
پیاده‌روی کنید:
خارج شدن از خانه می‌تواند مزایای بسیار زیادی برای شما داشته باشد. بااین‌حال، پس از زایمان، حتی فکر اینکه لباس بپوشید و همراه با نوزادتان برای پیاده‌روی از خانه بیرون بروید می‌تواند دلهره‌آور باشد. اما از یاد نبرید که هوای تازه و تغییر فضا می‌تواند حال‌وهوای شما را به‌کلی عوض کند.
-
کمک بگیرید:
برای انجام کارهای خانه و کارهای مربوط به نوزادتان، تا جای ممکن از یاری دیگران بهره‌مند شوید. از کمک خواستن خجالت نکشید، چراکه شما شایسته این لطفید. این درخواست به شما کمک می‌کند آرام شوید و کمی بخوابید.
-
به خودتان سخت نگیرید:
ممکن است خودتان را مادری تصور کرده باشید که همیشه شاد و سرزنده است، اما شاید بدنتان برای این تصمیمات آماده نباشد. آرام بمانید و به خودتان اطمینان دهید که بهترین کاری که از دستتان برمی‌آید انجام داده‌اید.
چه زمانی باید نگران حال خود شوید؟
گرفتار شدن به اختلالات خلقی پس از زایمان کاملاً طبیعی است و جای هیچ نگرانی نیست. بااین‌حال، اگر علائم شما بیش از چند هفته طول کشید، این احتمال را بدهید که به افسردگی پس از زایمان مبتلا شده باشید. همچنین، اگر افکار مربوط به خودکشی یا آسیب زدن به نوزادتان در ذهن شما پدید آمد، بلافاصله از پزشک کمک بگیرید.
