نوزاد تازه متولد شده خود را به خانه آورده‌اید و همه کارهایتان را که ماه‌ها برایش برنامه‌ریزی کرده بودید انجام داده‌اید. در نگاه اول گرم نگهداشتن و تغذیه درست نوزاد است که برای شما اهمیت دارد. اما باید بدانید که مراقبت از پوست نوزاد به همان اندازه با اهمیت است.
پوست نوزاد درست به اندازه سیستم ایمنی او ضعیف و آسیب‌پذیر است. وجود مواد شیمیایی، رایحه‌ها و رنگ‌ها در لباس‌ها، شوینده‌ها و محصولات مخصوص نوزادان می‌تواند عامل بروز ناراحتی پوستی نوزاد، خشکی پوست، سایش و ایجاد راش‌های پوستی در او شوند. هر چند کارهای زیادی است که می‌توان برای محافظت و مراقبت از پوست نوزاد در برابر این مشکلات پوستی انجام داد.
در مقابل در نظر داشته باشید که لمس پوست نوزاد توسط شما اثر آرام‌بخش و تقویتی روی او دارد و باید خاطرنشان کرد که این عمل در رشد و پرورش نوزاد نیز اهمیتی حیاتی دارد.
مراقبت از پوست نوزاد به شکل طبیعی
نوزاد با یک پوست چروکیده و یک پوشش حفاظتی به نام ورنیکس (vernix) متولد می‌شود که این پوشش سفیدرنگ خمیری شکل به طور طبیعی در طول هفته نخست تولد از پوست او جدا می‌شود. نیازی نیست این پوشش را با کشیدن، سابیدن و مالیدن از پوست کودک پاک کنید یا برای درمانش از لوسیون یا پماد استفاده کرد. اگر نوزاد بعد از زمان مقرر زایمان متولد شد رویه جدا شدن ورنیکس از پوستش احتمالا هنگامی که او هنوز در داخل رحم است به اتمام می‌رسد.
در ادامه مطلب نکاتی آورده شده است که به شما برای مراقبت از پوست نوزاد در برابر ایجاد حساسیت‌ها و راش‌های پوستی کمک خواهد کرد:
از استحمام مداوم نوزاد خودداری کنید
بیش از حد حمام کردن کودک یعنی بیشتر از ۳ بار در هفته در ۱ سال اول زندگی او سبب زدوده شدن روغن طبیعی‌ای می‌شود که نقش محافظت کننده از پوست نوزاد دارد. این عمل منجر به آسیب‌پذیر شدن و خشکی مزمن پوست بدن نوزاد می‌شود. همچنین احتمال ایجاد و تشدید بیماری اگزما (eczema) در نوزاد وجود خواهد داشت.
به جز مواردی که آب دهان نوزاد جاری می‌شود و تعویض پوشک، معمولا نوزادان به ندرت کثیف و حمام لازم می‌شوند. نوزادان بر خلاف بزرگ‌ترها از ساعت ۸ صبح تا ۴ بعدازظهر کار نمی‌کنند و بعد از کار هم به باشگاه نمی‌روند! در ماه نخست تولد هفته‌ای ۲ یا ۳ بار استحمام با اسفنج نرم نوزاد شما را به خوبی پاکیزه نگه خواهد داشت. در این میان می‌توانید دهان نوزاد و محل پوشک شدن او را با کمی آب یا محلول تمیزکننده پاک کنید.
هفته ای ۱ بار استحمام با اسفنج نرم (یا حتی کمتر از ۱ بار) بهترین حالت مراقبت از پوست نوزاد به‌ویژه نوزادانی با رنگدانه‌های پوستی تیره‌تر است. این نوزادان معمولا پوست خشک‌تری دارند و خطر ابتلایشان به مشکلات پوستی نظیر اگزما بالاتر است.
بیشتر بخوانید: مراقبت از پوست کودک را چه موقع و چگونه پیگیری می کنید؟
در ماه‌های اولیه تولد نوزاد از محصولات مخصوص نوزادان که عطردار هستند استفاده نکنید. مواد رایحه‌دار موجود در این محصولات می‌تواند سبب بروز ناراحتی در پوست لطیف نوزاد شود.
لباس‌های نوزاد را خوب بشویید
تنها از مواد شوینده ملایم مخصوص شستشوی لباس‌های نوزاد که فاقد عطر و رنگ‌های مصنوعی هستند استفاده کنید. لباس‌ها، رویه لحاف و تشک و پتوهای نوزاد را جدا از لباس‌های سایر اعضای خانواده بشویید.
خشکی پوست نوزاد یا اگزما
اکثر مشکلات پوستی نوزادان نظیر اگزما یا راش‌های پوستی ناشی از پوشک کردن در طول ماه نخست و دوم پس از تولد نوزاد به وجود نمی‌آیند. اگزما معمولا به صورت راش‌های قرمزی که می‌خارند اکثرا روی صورت و پوست سر، روی آرنج‌ها و پشت زانوها ظاهر می‌شود.
چند نکته در رابطه با مراقبت از پوست نوزاد در برابر خشکی و ناراحتی و بیماری اگزما:
- نوزاد را هفته‌ای ۱ بار استحمام کنید.
- استفاده از محصولات عطرآگین مخصوص نوزادان را محدود کنید. اگر پوست نوزاد خشک است برای مراقبت از پوست نوزاد تنها کافی است از مقداری پماد یا لوسیون مرطوب کننده روی نواحی خشک پوست استفاده کنید.
- اطمینان حاصل کنید که نوزاد تنها لباس‌های نرم و لطیف به تن می‌کند که ترجیحا بهتر است از جنس پنبه باشد.
در مورد استفاده از لوسیون‌ها یا پمادهای بدون نسخه برای درمان اگزمای پوستی نوزادتان با پزشک متخصص کودکان مشورت کنید. ممکن است نیاز به استفاده از پمادها و لوسیون‌های تجویز شده توسط پزشک داشته باشید.
بیشتر بخوانید: چند دلیل مهم برای استفاده از پوشک پارچه ای برای نوزادان
مراقبت از پوست نوزاد: راش‌های پوستی ناشی از پوشک کردن نوزاد
در اکثر مواقع راش‌های پوستی ناشی از پوشک کردن نوزاد توسط رطوبت آزاردهنده حاصل از خیس شدن پوشک نوزاد به وجود می‌آیند. این راش‌ها همچنین می‌توانند در اثر عدم خشک کردن صحیح پوست کودک بعد از استحمام ایجاد شوند. گاهی اوقات یک باکتری یا عفونت قارچی سبب بروز راش‌های پوستی ناشی از پوشک کردن می‌شود.
نوزادانی که از داروهای آنتی‌بیوتیک استفاده می‌کنند به طور ویژه‌ای مستعد ابتلا به راش‌های ناشی از عفونت قارچی هستند زیرا این داروها امکان رشد قارچ‌ها را فراهم می‌کنند. در اکثر موارد راش‌های پوستی ناشی از پوشک کردن نیاز به درمان دارویی ندارند. برای درمان این نوع راش های پوستی و همچنین پیشگیری از بروز مشکلات پوستی بیشتر در نوزاد موارد زیر را در نظر داشته باشید:
- به طور مرتب پوشک نوزاد را چک کنید.
- پوشک نوزاد را فورا پس از خیس و کثیف شدن تعویض کنید.
- محل پوشک شده را با ماده شوینده ملایم فاقد عطر و رنگ یا آب خالی بشویید. اگر راش‌های پوستی شدید هستند از یک بطری آب‌پاش برای پاک کردن ناحیه استفاده کنید بدون اینکه آن را با دستمال خشک کنید.
- از پارچه نخی نرم وتمیز به جای پاک‌کننده‌های عطرآگین برای پاک کردن پوست نوزاد استفاده کنید. عطر یا الکل موجود در برخی از پاک‌کننده‌ها می‌تواند ناراحتی و خشکی پوست نوزاد را تشدید کند.
- با ملایمت دستمال را روی بدن نوزاد بگذارید و بردارید. دستمال را روی پوست او نکشید. قبل از بستن پوشک جدید به نوزاد اجازه دهید ناحیه پوشک شونده در معرض هوای آزاد به طور کامل خشک شود.
- یک لایه نازک از وازلین یا یک پماد محافظت کننده مانند Desitin یا پماد حاوی ویتامین A و D روی پوست نوزاد استعمال کنید. این مواد برای مراقبت از پوست نوزاد مناسب هستند.
- اگر از پودر بچه استفاده می‌کنید مراقب باشید که پودر از صورت نوزاد دور باشد. طلق و مواد استفاده شده در این پودرها می‌توانند سبب بروز مشکلات تنفسی در نوزاد شوند.
در صورتی که راش‌های پوستی طی ۲ تا ۳ روز از بین نرفتند حتما به پزشک متخصص کودکان مراجعه کنید. اگر راش‌ها ناشی از اگزما، باکتری یا عفونت قارچی و سایر عوامل بیماری‌زا بودند ممکن است نیاز به درمان دارویی تجویز شده توسط پزشک داشته باشند.
پوست نوزاد با تماس آرام‌بخش شما طراوت پیدا می‌کند
انتقال یک پیام گاه به گاه از طریق تماس پوستی با نوزاد که مبنی بر حمایت و توجه شما به او است اهمیت زیادی دارد و نوعی مراقبت از پوست نوزاد به شمار می‌رود. تماس پوستی با نوزاد درست مثل در آغوش کشیدن و نوازش کردن او روشی برای انتقال عشق و عاطفه شما نسبت به نوزادتان است. در حقیقت تحقیقات نیز نشان داده‌اند که بقای نوزاد و ادامه حیات سالم برای او وابسته به لمس شدنش توسط دیگران است زیرا این لمس وتماس پوستی سبب تحریک ترشح هورمون‌های حیاتی، تقویت سیستم ایمنی بدن و کمک به نوزاد برای مقابله با بیماری‌ها می شود.
همچنین نوزادانی که این پیام‌ها را از طریق تماس پوستی دریافت می‌کنند آرام‌تر هستند، بهتر می‌خوابند و کمتر گریه می‌کنند و این رویای اکثر والدین است.
بیشتر بخوانید: کدام کرم ضد آفتاب برای کودک بهتر است؟
تکنیک خاصی برای رساندن پیام‌های سرشار از عشق و عاطفه شما به نوزاد وجود ندارد. دریک اتاق با درجه حرارت ملایم سطح مفروشی پیدا کنید. صرفا کافی است نوزاد را روی یک پتو یا لحاف نرم بخوابانید. یک روغن مخصوص نوزاد یا لوسیون ملایم تهیه کنید. آن را کف دست خود ریخته و اجازه دهید گرم شود سپس با ملایمت و در عین حال محکم وعمیق روی سینه و شکم نوزاد را با کف دست ماساژ دهید. حین کار در چشمان نوزاد خیره شوید و با او صحبت کنید یا با ملایمت برایش لالایی بخوانید.
اگر سر و صدای اضافی در محیط باشد ممکن است نوزاد آماده دریافت پیام شما نباشد یا ممکن است پیام بیش از حد آمادگی نوزاد محکم و قاطع باشد بنابراین تماستان را با بدن نوزاد ملایم‌تر کنید. توجه داشته باشید زمانی که کنار یکدیگر می‌گذرانید بیشتر از هر چیز دیگری مهم است.
