کودک در چه موقعیت‌هایی حقیقت را پنهان می‌کند؟ دروغگویی در کودکان چه علت‌هایی دارد و چطور می‌توان جلوی آن را گرفت؟ آیا اصلا می‌توان نام دروغگویی بر این رفتار گذاشت؟ وقتی برای اولین بار مچ کودک را هنگام دروغگویی می‌گیرید، طبیعی است که احساس ناامیدی کنید و فکر کنید فرزندتان به شما خیانت کرده است. با اینکه دروغ گفتن رفتاری نامناسب محسوب می‌شود، اما دروغگویی بخشی طبیعی از فرایند رشد کودک است. علاوه بر این، گفتن دروغ‌های مصلحتی برای رعایت ادب می‌تواند مهارت اجتماعی بسیار مهمی در کودکان باشد.
با این حال، اگر متوجه شده‌اید که فرزندتان غالبا به شما دروغ می‌گوید یا این رفتار برایش به عادت تبدیل شده است، لازم نیست عصبانی شوید یا احساس ناامیدی کنید، بلکه، با روش‌های مثبت، او را به راستگویی ترغیب کنید.
دروغگویی در کودکان چه علت‌هایی دارد؟
کودکان با معیارهای اخلاقی، که تعیین‌کننده رفتارهای خوب و بد هستند، متولد نمی‌شوند. بلکه اخلاقیات به‌تدریج از طریق تعاملات اجتماعی و آزمون و خطا آموخته می‌شوند. از آنجا که شناخت و درک کودکان از جهان نیز بخشی از فرایند رشد است، ممکن است آن‌ها، در سنین مختلف و به دلایل گوناگون، حقیقت را پنهان کنند یا دروغ بگویند. در این مقاله کودکت، به بررسی مهم‌ترین و شایع‌ترین دلایل دروغگویی در کودکان پرداخته می‌شود.
بیشتر بخوانید: نه گفتن کودکان ، دلیل اینکه کودکی به همه چیز جواب منفی می دهد چیست؟
کودکان گاهی برای به دردسر نیفتادن، دروغ می‌گویند
یکی از شایع‌ترین علت‌های دروغگویی در کودکان اجتناب از تنبیه شدن است. اگر کودک بفهمد شکستن قوانین والدین یا انجام ندادن وظایف عواقبی در پی دارد، احتمال دارد، برای پیشگیری از آن عواقب یا تنبیه شدن، دروغ بگوید.
کودکان گاهی برای همراه شدن با دوستان خود دروغ می گویند
ممکن است کودکان، صرفا برای آنکه احساس کنند بیشتر با دوستان خود جور شده‌اند و می‌توانند کارهایی شبیه آن‌ها انجام دهند، دروغ بگویند. بنابراین، گاهی، علت دروغگویی تحت تاثیر قرار دادن دوستان است.
کودکان گاهی برای رسیدن به چیزهای دلخواه دروغ می گویند
اگر به کودک بگویید بعد از انجام کارها وسیله مورد علاقه‌اش را به او می‌دهید، ممکن است دروغ بگوید تا زودتر به آن چیز برسد. حتی ممکن است برای فرار از انجام کارهایی که به آن‌ها علاقه ندارد هم دروغ بگوید.
کودکان گاهی به دلیل وجود محدودیت های زیاد دروغ می گویند
یکی از علت‌های دروغگویی کودکان فشار زیادی است که والدین به آن‌ها وارد می‌کنند. اگر در محیط زندگی کودک محدودیت‌های زیادی وجود داشته باشد یا از او خواسته شود درباره جزئیات همه کارهایی که کرده است حرف بزند، ممکن است این احساس را داشته باشد که گیر افتاده است. در چنین موقعیتی، احتمالا کودک دروغ می‌گوید تا استقلالش را به دست بیاورد و بتواند از چیزهای طبیعی و عادی لذت ببرد.
کودکان گاهی برای ناراحت نکردن دیگران دروغ می گویند
بعضی کودکان به‌مرور یاد می‌گیرند، برای مؤدب بودن و ناراحت نکردن دیگران، دروغ‌های مصلحتی بگویند. برای مثال، کودک کادویی دریافت می‌کند که اصلا دوست ندارد، اما باید تظاهر کند از گرفتن آن کادو بسیار خوشحال است. بیشتر کودکان، پس از درخواست والدین یا برای مراعات حال دیگران، این دروغ‌های مصلحتی را می‌گویند.
کودکان گاهی برای جلب توجه دیگران دروغ می گویند
ممکن است کودک، برای جلب توجه، داستان‌های غیرحقیقی تعریف کند. کودکانی که تخیلی قوی دارند نیز، برای جذاب‌تر کردن داستان‌هایشان، دروغ می‌گویند.
بیشتر بخوانید: کج خلقی کودکان ؛ دلایل و راهکار های مقابله با آن را بیشتر بشناسید
دروغگویی در کودکان از چه زمانی شروع می‌شود؟
ممکن است کودکان، حوالی ۲ سالگی، شروع به دروغ گفتن کنند. از آنجا که در این سن مهارت‌های کلامی هنوز در حال رشد است و بین واقعیت و تخیل تفاوتی وجود ندارد، کودک اهمیت اخلاقی راستگویی را درک نمی‌کند. البته لازم است به این نکته توجه کنید که گرچه دروغگویی ممکن است در سنین بسیار پایین شروع شود، اما علت آن، با رشد مهارت‌های شناختی و فهم بیشتر از دنیای اطراف، تغییر می‌کند.
- کودکان زیر ۳ سال دروغ می‌گویند تا از تنبیه فرار کنند یا از انجام کارهایی که دوست ندارند خلاص شوند. اگر از آن‌ها درباره یکی از کارهای اشتباهی که انجام داده‌اند بپرسید، ممکن است حقیقت را پنهان کنند یا دروغی آشکار بگویند تا مجازات و تنبیه نشوند. حتی اگر لحن صدای والدین با همیشه متفاوت باشد، ممکن است کودک دروغ بگوید. اگر حالت صدای شما عصبانی باشد، احتمالا کودک، برای اجتناب از خشم شما، دروغ می‌گوید. تنبیه کردن کودک نوپا، به دلیل دروغگویی، حتما هیچ تاثیری ندارد، چون آن‌ها اصلا علت تنبیه شدن را درک نمی‌کنند.
- از ۳ تا ۷ سالگی، کودک بین واقعیت و تخیل تمایزی قائل نیست. دقیقا در همین سال‌هاست که کودک دوست خیالی پیدا می‌کند و دروغ‌هایی سرشار از خلاقیت می‌گوید. حتی اصرار دارد که دنیای تخیلی‌اش کاملا واقعی است.
- کودکان ۸ تا ۱۲ ساله معنی دروغگویی را می‌دانند. آن‌ها غالبا در حال آزمایش مزایا و معایب دروغ گفتن‌اند. در این زمان، باید انتظار دروغ‌هایی را داشته باشید که یا درباره تکالیف مدرسه‌اند یا درباره وظایفی که کودکان مایل به انجام آن‌ها نیستند. در این سن، وجدان کودک از دروغ گفتن ناراحت می‌شود و از این کار احساس گناه می‌کند.
- وقتی کودکان به سن نوجوانی یا پیش از نوجوانی وارد می‌شوند، به دلایل مختلفی مثل فرار از سرزنش یا فشار همسالان (تلاش برای جور شدن با دوستان) دروغ می‌گویند. در این سن، آن‌ها کاملا از پیامدهای دروغ آگاه‌اند و می‌دانند غیر از دروغ انتخاب‌های دیگری نیز دارند.
برخورد صحیح با دروغگویی در کودکان یا چطور به فرزند خود کمک کنیم تا دست از دروغگویی بردارد؟
اگر متوجه شدید که کودک دروغ می‌گوید، بسیار مهم است که با واکنش خود او را نترسانید که دروغ‌های بیشتری بگوید. در ادامه، با روش‌های صحیح برخورد با دروغگویی کودکان آشنا می‌شوید.
آرامش خود را حفظ کنید
اگر وقتی متوجه دروغ کودک شدید، واکنش شدیدی نشان دهید، کودک احتمالا، برای اجتناب از عصبانیت شما، این کار را دوباره تکرار می‌کند. به‌جای عصبانی شدن، با حالتی کاملا آرام و خونسرد، با کودک صحبت کنید. این کار او را به راستگویی تشویق می‌کند و دفعات بعد، بدون ترس، حقیقت را با شما در میان می‌گذارد.
علت دروغ گفتن کودک را دریابید
علت دروغگویی را پیدا کنید. اگر کودک پذیرفت که راست نگفته است، می‌توانید دلیل دروغ گفتن را از او بپرسید. ممکن است علت دروغ گفتن کودک این باشد که از عواقب کارهای اشتباهش می‌ترسد. همچنین، اگر کودک درباره کارهایی که نکرده است دروغ می‌گوید، احتمالا عزت نفس پایینی دارد.
توضیح دهید که دروغ گفتن کار اشتباهی است
اگر کودک ظرفی را شکسته یا اشتباهی مرتکب شده است، به‌آرامی برای او توضیح دهید که اشتباه کردن کاملا طبیعی است و برای همه پیش می‌آید. اما دروغ گفتن درباره اشتباهات درست و پذیرفته نیست و کودک باید مسئولیت اشتباهاتش را به عهده بگیرد. این کار به کودک کمک می‌کند تا بفهمد دفعه بعد لازم نیست برای پوشاندن اشتباهاتش دروغ بگوید.
از پرسیدن سوال‌هایی که منجر به دروغ گفتن می‌شوند، پرهیز کنید
به‌جای اینکه از کودک بپرسید آیا تکالیف مدرسه‌اش را انجام داده است یا نه، بهتر است سؤال کنید کی قرار است آن‌ها را انجام دهد. این کار به کودک این شانس را می‌دهد که، به‌جای جور کردن یک دروغ، از برنامه‌هایش صحبت کند.
از صداقت او قدردانی کنید
اگر کودک دروغش را اصلاح کرد و راستش را به شما گفت، از او تقدیر کنید. اگر در مقابل صداقت کودک واکنشتان منفی باشد، احتمالا برای جلوگیری از خشم شما، دیگر راست نمی‌گوید.
کودک را تنبیه نکنید
اگر متوجه دروغ کودک شده‌اید، او را تنبیه نکنید. به‌خصوص کودکان کم سن و سال را، چون با این کار سلامت روان او را به خطر می‌اندازید. به‌جای این کار، از تقویت مثبت استفاده کنید و در مواقعی که کودک می‌پذیرد دروغ گفته است، از او قدردانی کنید.
به عنوان بزرگسال، خودتان از دروغ گفتن بپرهیزید
والدین الگوهای رفتاری کودکان‌اند و آن‌ها بسیاری از رفتارها را از والدین یاد می‌گیرند. بنابراین، برای جلوگیری از دروغگویی، بسیار مهم است که والدین در مقابل کودکان دروغ نگویند. این گفته به این معناست که مثلا حین مکالمه تلفنی درباره مکانی که هستید دروغ نگویید و از دروغ‌های کوچک دیگری که برای بزرگسالان قابل قبول‌اند پرهیز کنید.
بیشتر بخوانید: برای افزایش صمیمیت و ارتباط بهتر با کودک چکار کنیم؟
دوست کودک باشید
اگر کودک برای جلب توجه به شما دروغ می‌گوید، مطمئن شوید که کیفیت لحظاتی که با او می‌گذرانید خوب
اگر کودک برای جلب توجه دروغ می‌گوید، مطمئن شوید با او وقت باکیفیتی سپری می‌کنید. با کودک صمیمی باشید و روابط خود را با او بهبود دهید. اولین سال‌های زندگی کودک در رشد اخلاقی او بسیار مهم است. توجه مداوم به کودک به او می‌فهماند که هر زمان نیاز داشت درباره چیزی صحبت کند، شما حضور دارید.
در سال‌های اول، دروغگویی کودکان کاری بدون قصد و نیت است، اما اگر در زمان درست با آن مقابله نشود، می‌تواند به معضلی بزرگ‌تر و جدی‌تر تبدیل شود که زندگی آینده او را تحت تاثیر قرار می‌دهد. اگر مشاهده می‌کنید که کودک به‌دفعات دروغ می‌گوید، مداخله را آغاز کنید و به‌آرامی با او حرف بزنید. برای کودک توضیح دهید که دروغ گفتن کار اشتباهی است و عواقب بدی دارد. همچنین، بسیار مهم است که ارتباط راحتی با کودک داشته باشید، چون کودک این امکان را پیدا می‌کند که بدون هیچ ترسی با شما صحبت کند. در صورتی که دروغگویی در کودک آسیب‌زننده شده است، از روانشناس متخصص کمک بگیرید.
شما هم می‌توانید اطلاعات و تجربیات خود را درباره دروغگویی در کودکان در وب‌سایت کودکت با ما در میان بگذارید و سؤالات خود را مطرح کنید.
