حضور والدین در زمینه‌های متفاوت رشد و یادگیری کودکان بسیار تاثیرگذار است، اما بسیاری اوقات نقش پدران به اندازه لازم برجسته نمی‌شود. مشغله‌های کاری و ساعات طولانی غیبت پدر در خانه کودکان را از روابط عمیق و مؤثر با پدر محروم می‌کند. در این مقاله کودکت، به بررسی تاثیر نقش پدر در زمینه‌های متفاوت رشد کودک پرداخته می‌شود.
پدر و زمینه های متفاوت رشد کودک
در واقع، پدران نقش بسیار اساسی و سازنده‌ای در زندگی کودکان ایفا می‌کنند و در حیطه‌های متفاوت رشدی آن‌ها تاثیر می‌گذارند. در ادامه، به بررسی زمینه‌های متفاوت نقش پدر در رشد کودک پرداخته می‌شود.
رشد شناختی
پدران در رشد شناختی فرزندان و نحوه یادگیری آن‌ها تاثیر بسزایی دارند. برای مثال، کودکانی که پدران آن‌ها تحصیلات بالاتری دارند در آزمون‌های مدرسه عملکرد بهتری نشان می‌دهند. کودکانی که با پدران خود بیشتر صحبت می‌کنند دایره واژگان گسترده‌تری دارند و مهارت‌های زبانی‌شان نیز بیشتر است.
رشد عاطفی ـ اجتماعی
پدران در رشد اجتماعی و عاطفی فرزندان خود نیز تاثیرگذار هستند. کودکانی که پدرانی حامی دارند و در زمینه‌های گوناگون با پدران خود ارتباط برقرار می‌کنند یا مدام با آن‌ها بازی می‌کنند اجتماعی‌تر هستند. این کودکان در روابط دوستانه خود نیز موفق‌تر هستند و می‌توانند احساسات خود را به‌خوبی کنترل کنند.
تاثیرات غیرمستقیم پدر در رشد کودک
پدران در رشد کودکان تاثیر غیرمستقیم نیز دارند. برای مثال، حضور پدران در خانه سبب می‌شود کودکان تعلق خاطر بیشتری به محیط خانه داشته باشند. روابط صمیمانه پدر و مادر بر فرزندانشان نیز تاثیر مثبت دارد. درگیری و استرس در محیط خانه ممکن است به کودکان آسیب وارد کند. روابط خوب والدین سبب رشد مهارت‌های اجتماعی و عاطفی فرزندان می‌شود.
پدران نیز می‌توانند، به اندازه مادران، فرزندانشان را از نظر عاطفی حمایت کنند، اما اغلب روش آن‌ها با مادران متفاوت است. برای مثال، اغلب پدران بیش از مادران به بازی و سرگرمی با کودکان می‌پردازند یا کودکان را به تجربه خطر و بازی‌های سخت و هیجان‌انگیز تشویق می‌کنند. این موارد تاثیر مثبتی در کودک دارد و بخش مهمی از روند رشد او محسوب می‌شود.
البته این مقایسه‌ها تقریبی است و براساس هنجارهای اجتماعی و تجربیات شخصی مطرح شده است و نمی‌توان آن‌ها را به همه جامعه بسط داد. ممکن است در برخی خانواده‌ها، مادران طرفدار بازی‌های هیجانی باشند و پدران حمایت عاطفی بهتری ارائه دهند. نقش‌های والدین در خانواده، بسته به نیاز فرزندان و تفاوت‌های شخصیتی والدین، تعیین می‌شود. براساس تحقیقات انجام شده، تلفیقی از روش‌ها و فعالیت‌ها در رشد فرزندان تاثیر بهتری دارد.
دلایل کم اهمیت دانستن نقش پدر
در مطالعات و پژوهش‌ها، از گذشته تا امروز، نقش پدران و اهمیت آن در رشد و تربیت کودکان بسیار کمرنگ بوده و چندان بررسی نشده است؛ این بی‌توجهی ممکن است به دو دلیل باشد. دلیل اول اینکه براساس نظریات روانشناسی رشد، دلبستگی فقط بین مادر و نوزاد ایجاد می‌شود و به همین دلیل، پیوند مادر و کودک مهم‌تر و والاتر از تمام دلبستگی‌های دیگر است. بنابراین، والد دیگر یا پرستار کودک فقط در نقش کمک و حامی در نظر گرفته می‌شود. اما در واقع، طبق تحقیقات انجام شده، زمانی که هر دو والد صرف مراقبت از فرزندان خود می‌کنند و کیفیت روابط آن‌ها با فرزندان اهمیت بسیاری دارد.
دلیل دوم وجود این تفکر کلی است که پدران، بیش از آنکه نقش مراقبتی داشته باشند، تامین‌کننده هستند. چنین تفکری سبب می‌شود پدران وقت کمتری با فرزندان خود بگذرانند و از نظر عاطفی آن‌ها را حمایت نکنند. امروزه تقسیم اینچنینی نقش‌ها مرسوم نیست و پدران با تفکرات و نقش‌های سنتی نیز می‌توانند با فرزندان خود ارتباط عمیقی برقرار کنند و در رشد آن‌ها تاثیر بگذارند.
نقش پدر در حمایت از کودک
پدران، چه از نظر عاطفی و چه از نظر مالی، نقش مهمی در زندگی فرزندان خود دارند. نقش پدران در حمایت از فرزندان فراتر از تامین نیازهای مالی است. پدران حتی با حضور کمرنگ خود نیز می‌توانند تاثیر چشمگیری در رشد کودک و مراقبت از او داشته باشند.
