یکی از جنبه‌های مهم رشد کودکان حس کنجکاوی است. کودکان به صورت ذاتی کنجکاوند و در واقع کنجکاوی عاملی است که باعث بسیاری از رفتارهای آنها می‌شود. گاهی والدین از کنجکاوی زیاد فرزندانشان خسته می‌شوند، اما به یاد داشته باشید که کنجکاوی نقش بزرگی در چگونگی رشد و شکل‌گیری شخصیت آنها دارد و اگر به‌درستی هدایت شود، زندگی کودک به طور کلی تغییر خواهد کرد. در این مقاله کودکت، به سؤالات زیر پاسخ داده می‌شود:
- چه چیزهایی باعث تحریک و کنجکاوی در کودکان می‌شود؟
- مزایای کنجکاوی برای کودکان چیست؟
- حس کنجکاوی کودک چگونه با سن تغییر می‌کند؟
- آیا با رشد کودک کنجکاوی از بین می‌رود؟
- چه چیزی حس کنجکاوی کودک از بین می‌برد؟
- چگونه کنجکاوی را در کودکان تحریک کنید؟
کودک کنجکاو پدیده جدیدی در جامعه نیست. کودکان در سال‌های اولیه زندگی خود دست به اکتشاف می‌زنند، تا زمانی که بزرگ می‌شوند تجربه کافی داشته باشند. اما چه چیزی حس کنجکاوی کودک را تحریک می‌کند؟ بخشی از آن به علت محیط امن و محافظت‌شده‌ای است که اکثر کودکان در آن رشد می‌کنند. کودکان تمایل دارند از محیط امنی که والدین برای آنها فراهم آورده‌اند فراتر روند و محیط اطراف را کشف کنند. بنابراین والدین باید بین ایجاد امنیت و این احساس کودک در مراحل اولیه زندگی تعادل برقرار کنند. البته، نوع اکتشافی که بعضی کودکان کم سن انجام می‌دهند ممکن است خطرناک باشد. با این حال، باید به جای اینکه جلوی کنجکاوی کودک گرفته شود، مراقبت را برای جلوگیری از خطر افزایش دهید.
بیشتر بخوانید: پرورش خلاقیت در کودکان به کمک بازی های سرگرم کننده
مزایای کنجکاوی برای کودکان
اهمیت کنجکاوی در یادگیری کودکان را هرگز نمی‌توان نادیده گرفت. به عبارتی، کنجکاوی راهی‌ست برای یادگیری. توانایی سؤال کردن و انتخاب سؤالات درست و به‌جا حتی در زندگی بزرگسالان نیز اهمیت دارد. اکتشاف و نوآوری پیش‌زمینه پیشرفت است.
حس کنجکاوی کودک چگونه با سن تغییر می‌کند؟
بدیهی است که حس کنجکاوی کودک و شیوه بروز آن با توجه به سن تغییر می‌کند.
از تولد تا ۲ سالگی
کودک در دو سال اول زندگی همان‌قدر که درباره محیط پیرامون خود کنجکاو است درباره بدنش نیز کنجکاو است. همه چیز برای او جدید است، به همین دلیل، او تلاش می‌کند تا آنجا که می‌تواند نه تنها محیط پیرامونش را بلکه اعضای بدنش را نیز کشف کند.
۲ تا ۴ سالگی
در این سن، کودکان از خود و محیط اطرافشان شناخت پیدا کرده‌اند. حال تمرکز آنها بر اشیاء و اتفاق‌های جدید خواهد بود. گاهی ممکن است سؤالات خلاقانه‌ای از شما بپرسند. برای مثال، چه اتفاقی برای باران می‌افتد یا متر مخصوص اندازه‌گیری چیست؟
۴ تا ۶ سالگی
در این سن، کودکان تلاش می‌کنند اساسی فکر کنند و سؤالاتی که می‌پرسند هم نشان‌دهنده این موضوع است. به آن معنی که والدین گاهی با سؤالاتی نظیر «آیا مورچه‌ها می‌توانند به ما آسیب برسانند؟ چرا به ما آسیب می‌زنند؟» یا «بچه‌ها از کجا می‌آیند؟» مواجه می‌شوند. کنجکاوی در این سن حتی ممکن است با اضطراب همراه باشد.
بیشتر بخوانید: ۱۳ راهکار طلایی برای تقویت کنجکاوی کودک
آیا با رشد کودک کنجکاوی از بین می‌رود؟
اگرچه شواهد علمی نشان نمی‌دهند که کنجکاوی کودکان برای کشف در طول زمان کاهش می‌یابد، اما واقعیت این است که بسیاری از بزرگسالان به اندازه کودکی‌شان کنجکاو نیستند. کنجکاوی با گذشت زمان ظاهرا از بین می‌رود، اما علت دقیق آن مشخص نیست. واقعیت این است که کنجکاوی با گذشت زمان و افزایش سن کاهش می‌یابد و جای آن را یادگیری رسمی می‌گیرد.
چه چیزی حس کنجکاوی را در کودکان از بین می برد؟
برخی افراد معتقدند یکی از علل از بین رفتن کنجکاوی یادگیری رسمی است که طی آن انبوهی از اطلاعات وارد ذهن کودک می‌شود. برخی دیگر معتقدند ترس از تایید نکردن بزرگسالان نیز یکی دیگر از دلایل است. همچنین، اگر کودک تشویق نشود، دیگر کنجکاو نخواهد بود.
چگونه کنجکاوی را در کودکان تحریک کنیم؟
برخی روش‌ها در ایجاد کنجکاوی در کودکان به شما کمک می‌کنند. شما می‌توانید فعالیت‌هایی برای تحریک کنجکاوی در کودکان فراهم کنید. بعضی از این فعالیت‌ها در ادامه ذکر شده است.
-
فعالیت‌های روزمره
تغییرات گاه‌وبیگاه در عادات روزمره کودکان ممکن است تاثیر زیادی بر آنها داشته باشد، زیرا آنها را با چیزهای جدید مواجه می‌کند، حتی تغییرات کوچک مثل یک قالب صابون جدید.
-
غافلگیری‌ها
غافلگیری‌های مثبت نیز موجب بهبود کنجکاوی در کودکان است. برایم مثال، یافتن گنجی کوچک یا حتی دعوت شخصی برای ناهار به صورت غافلگیرانه.
-
کودک خود را بدزدید
این روش در واقع یک غافلگیری پیشرفته است. می‌توانید یک روز از کار مرخصی بگیرید و کودک را از مدرسه بردارید و با هم بیرون بروید و اوقات خوشی را ایجاد کنید. این اتفاق خاطره فوق‌العاده‌ای است که تا همیشه در ذهن کودک به جا می‌ماند.
-
آشپزی
فرزندتان قطعا عاشق کیک است. می‌توانید فرآیند پختن کیک را، از مخلوط کردن مواد گرفته تا تنظیم حرارت فر، با یکدیگر انجام دهید.
-
پایان داستان‌ها را باز بگذارید
خواندن داستان‌های تکراری هم برای شما و هم برای فرزندتان خسته‌کننده است. پس چرا پایان آنها را باز نمی‌گذارید؟ از فرزندانتان درباره پایان قصه‌ها سؤال کنید و آنها را تشویق کنید به احتمال‌های دیگر فکر کنند.
-
خودتان را آماده کنید
کودکان سؤال‌های زیادی مطرح می‌کنند، بهتر است آمادگی داشته باشید که اگر جواب سؤالات را می‌دانید، به آنها پاسخ دهید و اگر نمی‌دانید، بگویید نمی‌دانید اما تحقیق می‌کنید و بعدا جواب سؤالاتش را می‌دهید. سؤالات فرزندانتان را بفهمید و فورا آنها را برایشان روشن کنید.
-
تشویق
همیشه کودکان را برای سؤال کردن تشویق کنید تا حتی بیشتر از آنچه در حال حاضر سؤال می‌کنند بپرسند.
-
از آنها سوال بپرسید
خود را درگیر سؤالاتشان کنید و گاهی درباره موضوعاتی که شک دارند سؤال بپرسید. این کار باعث می‌شود بیشتر فکر کنند.
-
قومیت
اجازه ندهید کودک فکر کند فرهنگی که در آن زندگی می‌کند تنها فرهنگ موجود است. او را با قومیت‌ها و فرهنگ‌های جدید آشنا کنید و از این طریق، پذیرش او را نسبت به فرهنگ‌هایی که با فرهنگ خودش متفاوت‌اند افزایش دهید.
-
مسافرت
مسافرت فعالیتی عالی برای ایجاد کنجکاوی درکودکان است، همچنین کنجکاوی را در بزرگسالان نیز ایجاد می‌کند.
-
موسیقی
موسیقی تفکر خلاق را در مغز افزایش می‌دهد و یادگیری آن از کودکی می‌تواند تاثیر شگرفی در رشد کودک داشته باشد.
بیشتر بخوانید: با فواید آموزش موسیقی به کودک آشنا شوید
-
اجازه دهید خودش باشد
سعی کنید کودک بزرگ‌تر از سنش رفتار نکند. اجازه دهید او هر قدر که می‌تواند محیط اطرافش را کشف کند، اما مطمئن شوید که هیچ خطر بزرگی او را تهدید نمی‌کند.
تشویق به کنجکاوی در کودک ممکن است دشوار باشد، ولی در صورت انجام، رضایت از خود را برای والدین و پیشرفت را برای کودک به همراه خواهد داشت. بنابراین، اجازه ندهید کودکتان وقتی بزرگ شد کنجکاوی‌اش را از دست بدهد.
