واکسن آنفلوانزا برای ایجاد ایمنی در برابر سه یا چهار نوع ویروس آنفلوانزای شایعِ هر سال ساخته می‌شود. دانشمندان شیوع این ویروس‌ها را پیش‌بینی می‌کنند و براساس این پیش‌بینی‌ها، واکسن هر سال با سال گذشته متفاوت است. این واکسن‌ها دو نوع تزریقی و استنشاقی دارند که در ایران معمولا نوع تزریقی آنها وارد می‌شود و در ماه‌هایی از سال در داروخانه‌ها موجود است.
آیا واکسن آنفلوانزا بر کووید-19 (کرونا) اثری می گذارد؟
تزریق واکسن آنفلوانزا همواره منافع بسیاری دارد و در شرایط همزمانی فصل شیوع آنفلوانزا و پاندمی‌کووید-19، اهمیت تزریق واکسن آنفلوانزا و پیشگیری از آن بیشتر از قبل است. این واکسن تاثیر مستقیمی بر پیشگیری از کووید-19 ندارد.
تزریق واکسن آنفلوانزا چه مزایایی دارد؟
- این واکسن شما را در برابر سه یا چهار نوع ویروس آنفلوانزای شایع هر سال محافظت می‌کند.
- براساس تحقیقات انجام‌شده، با تزریق این واکسن، آمار بستری شدن افراد در بیمارستان‌ها به دلیل آنفلوانزا کاهش یافته است.
- در افرادی که واکسن آنفلوانزا را تزریق کرده‌اند، در صورت بروز آنفلوانزا، شدت بیماری خفیف‌تر خواهد بود.
واکسن آنفلوانزا با توجه به شرایط بدنی هر فرد میزان متفاوتی از حفاظت را در برابر ویروس ایجاد می‌کند. با این حال بهترین راه پیشگیری از آنفلوانزا به شمار می‌آید.
چه کسانی می توانند واکسن تزریقی آنفلوانزا را دریافت کنند؟
تزریق واکسن آنفلوانزا برای همه افراد بعد از 6 ماهگی توصیه می‌شود و افراد کمی هستند که نباید واکسن آنفلوانزا را دریافت کنند که در ادامه به معرفی آنها پرداخته می‌شود. واکسن آنفلوانزا انواع مختلفی دارد که هر یک برای سن خاصی تایید شده است. پس از ورود واکسن‌های هر سال به بازار دارویی، می‌توانید با مشورت پزشک یا دکتر داروساز، واکسن مناسب اعضای خانواده را تهیه کنید.
واکسن‌های دارای ویروس غیرفعال برای استفاده در کودکان و بزرگسالان مناسب‌اند.
برخی از انواع واکسن‌های آنفلوانزا را تنها برای بزرگسالان می‌شود استفاده کرد و برخی برای استفاده افراد بالای 65 سال مناسب‌ترند. با توجه به اینکه ممکن است واکسن موجود در کشور به طور سالانه از منابع مختلف تامین شده باشد، در خصوص ایمنی و اثربخشی واکسن مناسب با توجه به شرایط سنی، از راهنمایی دکتر داروساز بهره بگیرید.
تزریق واکسن آنفولانزا در خانم‌های باردار، شیرده و آنان که قصد بارداری دارند توصیه می‌شود. تزریق واکسن در دوران بارداری اثر حفاظتی بر نوزاد بعد از تولد نیز (در زمانی که نوزادان در خطر آنفلوانزا هستند، اما امکان تزریق واکسن برای آنها نیست) خواهد داشت.
چه افرادی نباید شکل تزریقی واکسن آنفلوانزا را دریافت کنند؟
- کودکان زیر 6 ماه،
- افراد با سابقه حساسیت شدید به واکسن آنفلوانزا یا سایر ترکیبات آن.
جالب است بدانید ممکن است تخم‌مرغ به عنوان محیط کشت در ساخت و فرآوری واکسن آنفلونزا استفاده شود. اما نکته مهم این است که طبق اعلام سازمان پیشگیری و کنترل بیماری‌ها (CDC)، اغلب افراد با حساسیت به تخم‌مرغ می‌توانند واکسن آنفلوانزا را دریافت کنند و دچار مشکل نشوند. افرادی که در اثر مصرف تخم‌مرغ دچار کهیر یا حتی علائم شدیدتر می‌شوند نیز می‌توانند واکسن آنفلوانزا دریافت کنند و کافی است فرد با دانش کافی نسبت به تشخیص و درمان واکنش‌های آلرژیک و ترجیحا در مطب دکتر، کلینیک یا بیمارستان تزریق را انجام دهد. می‌شود از واکسن‌هایی که بدون استفاده از تخم‌مرغ تهیه شده‌اند نیز، در صورت دسترسی، برای این افراد استفاده کرد. در صورت اطلاع از حساسیت‌های غذایی و دارویی خود، پیش از دریافت واکسن، با پزشک مشورت کنید.
در صورتی که سابقه بروز سندروم «گیلن باره» دارید یا اگر احساس سرماخوردگی می‌کنید، پیش از تزریق واکسن، با پزشک مشورت کنید.
توجه کنید که اگر در دوران قرنطینه چهارده روزه کووید-19 هستید، یعنی یا با بیمار تست مثبت در تماس بوده‌اید یا تست شما مثبت شده است، فارغ از وجود یا نبود علائم، تا پایان دوره قرنطینه از تزریق واکسن آنفلوانزا خودداری کنید.
در شرایط کمبود واکسن آنفلوانزا، چه کسانی برای تزریق در اولویت اند؟
در شرایط فعلی پاندمی کووید-19، در صورتی که واکسن به تعداد کافی وجود داشته باشد، تزریق واکسن برای همه افراد واجد شرایطی که گفته شد اهمیت دارد. اما در شرایط مواجهه با کمبود واکسن، افراد زیر در اولویت تزریق‌اند:
- کودکان 6 ماهه تا 4 ساله (59 ماه)،
- افراد 50 ساله و بالاتر،
- افراد با بیماری‌های مزمن ریوی و قلبی، مشکلات کلیوی، کبدی، خونی، عصبی (نظیر صرع، سکته مغزی، عقب‌افتادگان ذهنی) و متابولیسمی (نظیر دیابت)،
- افراد با سیستم ایمنی ضعیف‌شده به دلیل مصرف برخی داروها،
- افراد مبتلا به ایدز،
- افراد 6 ماهه تا 18 ساله تحت درمان با آسپیرین یا داروهای حاوی اسید سالیسیلیک،
- خانم‌های باردار یا افرادی که قصد بارداری در فصل آنفلوانزا دارند و نیز خانم‌ها تا دو هفته پس از زایمان،
- ساکنین خانه‌های سالمندان،
- افراد چاق با شاخص توده بدنی 40 یا بالاتر،
- اعضای کادر درمان و تمامی کارکنان مراکز درمانی،
- افرادی که با کودکان زیر 5 سال و بزرگسالان بالای 50 سال زندگی می‌کنند یا از آنها مراقبت می‌کنند،
- کسانی که با افراد در خطر به خاطر شرایط بیماری زندگی می‌کنند یا از آنها مراقبت می‌کنند.
چه زمانی از سال بهتر است واکسن آنفلوانزا را تزریق کرد؟
واکسن آنفلوانزا بعد از گذشت حدود دو هفته از تزریق باعث تولید پادتن‌هایی (آنتی بادی) در خون می‌شود که بدن را در برابر سه یا چهار نوع ویروسی که واکسن برای مقابله با آنها ساخته شده است مقاوم می‌کند.
از این رو بهتر است قبل از شروع انتشار ویروس آنفلوانزا در جامعه (معمولا نیمه دوم شهریور و مهرماه)، واکسن تزریق شود. اگرچه در زمان شیوع ویروس نیز، پس از گذشت دو هفته از تزریق، واکسن اثربخش خواهد بود.
چرا باید تزریق واکسن آنفلوانزا سالانه تکرار شود؟
به دو دلیل لازم است هر سال واکسن آنفلوانزا تزریق شود:
- دلیل اول: با گذشت زمان، ایمنی‌ای که این واکسن در بدن ایجاد می‌کند کاهش می‌یابد.
- دلیل دوم: ویروس‌های آنفلوانزا دائما در حال تغییرند و هر سال واکسن‌های مناسب ویروس‌های شایع همان سال وارد بازار می‌شود.
آیا ممکن است تزریق واکسن آنفلوانزا خود باعث ابتلا به بیماری آنفلوانزا شود؟
خیر! واکسن‌های تزریقی آنفلوانزا به شکل ویروس کشته‌شده و غیرفعال‌شده یا متشکل از پروتئین‌های ویروس‌اند که در هیچکدام از این موارد اثر بیماری‌زایی وجود ندارد.
واکسن های استنشاقی نیز، که از ویروس زنده ضعیف‌شده ساخته شده‌اند، قابلیت بیماری‌زایی ندارند.
چه عوارضی ممکن است به دنبال تزریق واکسن آنفلوانزا بروز کند؟
عوارض این واکسن معمولا خفیف و کوتاه‌مدت است:
- سوزش، قرمزی و تورم محل تزریق،
- سردرد خفیف،
- تب،
- درد عضلانی،
- تهوع،
- خستگی.
پس از تزریق، اگر احساس گیجی، تغییر در بینایی یا احساس صدا در گوش داشتید، حتما به فرد تزریق‌کننده اطلاع دهید. مانند سایر تزریق‌ها، احتمال غش کردن پس از تزریق وجود دارد.
مانند سایر واکسن‌ها و داروها، پس از تزریق، احتمال بسیار کم بروز واکنش‌های شدید حساسیتی وجود دارد. در صورت بروز، خونسردی خود را حفظ کنید و در سریع‌ترین زمان ممکن به مراکز درمانی مراجعه کنید یا با اورژانس تماس بگیرید (شماره تلفن 115).
آیا تزریق یک واکسن آنفلوانزا کافی است؟ آیا با تزریق تعداد بیشتر واکسن ایمنی بیشتری ایجاد می شود؟
در بزرگسالان و افراد مسن، تفاوتی بین یک دوز واکسن یا بیشتر در یک سال وجود ندارد و از این رو یک بار تزریق واکسن کفایت می‌کند. برخی کودکان 6 ماهه تا 8 ساله ممکن است به دو دوز از واکسن آنفلوانزا نیاز داشته باشند که با فاصله حداقل 4 هفته از هم تزریق شود. پیش از تزریق واکسن، با پزشک مشورت کنید.
کدام عضله بدن برای تزریق واکسن آنفلوانزا مناسب است؟
انتخاب محل مناسب تزریق واکسن‌های عضلانی برحسب اندازه عضلات و بافت چربی هر فرد و تکنیک تزریق متفاوت است. در بزرگسالان 19 ساله و بالاتر، عضله دلتوئید بالای بازو به سایر عضلات ارجحیت دارد. در اولویت دوم، عضله ران پا محل مناسبی برای تزریق خواهد بود.
در خصوص شرایط نگه‌داری واکسن، حتما از دکتر داروساز راهنمایی بگیرید.
