گریه کودکان و کلافگی والدین از گریه‌های بدون وقفه آن‌ها کاملا طبیعی است. والدین معمولا علت گریه‌های کودک را نمی‌دانند. قبل از اینکه کودک شروع به صحبت کند، فهمیدن علت گریه او مشکل است. حتی وقتی شروع به حرف زدن می‌کند، باز هم ممکن است دلیل گریه کودک چندان واضح یا منطقی نباشد. اگر فرزند شما چون نمی‌تواند سوار اتوبوسِ داخل تلویزیون شود گریه می‌کند یا گریه می‌کند چون به او اجازه نشستن در ماشین ظرفشویی را نداده‌اید، بدانید تنها نیستید. کودکان به دلایل متفاوتی شروع به گریه می‌کنند. اما نکته جالب این است که گریه در هر سنی ممکن است یکی از نشانه‌های سلامتی باشد.
محققان دریافته‌اند اگر افراد حمایت عاطفی داشته باشند، گریه ممکن است اتفاق خوبی برای آن‌ها باشد، زیرا منجر به درک و همدلی بهتر می‌شود و در نهایت، بعد از گریه کردن، فرد احساس بهتری خواهد داشت. بنابراین، همیشه سعی نکنید جلوی گریه کودک را بگیرید، چرا که ممکن است در آن لحظه گریه به کودک کمک کند. قبل از اینکه به دنبال انتخاب بهترین واکنش نسبت به گریه کودک باشید، بهتر است دنبال علت گریه باشید. در این مقاله کودکت، به بررسی بعضی علت‌های گریه کودکان پرداخته شده است.
۱. خستگی بیش از حد
شاید چنین موقعیتی برای شما هم پیش آمده باشد، از کودک می‌خواهید کفشش را بپوشد و او شروع به گریه می‌کند. کم‌خوابی و خستگی بیش از حد ممکن است یکی از علت‌های اصلی گریه کودک باشد. هرچند نمی‌توانید کاملا مانع خستگی کودک شوید، اما می‌توانید با در نظر گرفتن برنامه خواب منظم، از میزان خستگی او کم کنید. این برنامه شامل دو بار خواب نیمروز قبل از پانزده تا هجده ماهگی، یک بار خواب نیمروز تا سه تا چهار سالگی و خواب کامل شبانه است. البته زمان خواب و بیداری کودک بستگی به سنش دارد، ولی بهتر است بین ساعت هفت تا نه، کودک برای خوابیدن به رختخواب برود. حالت خواب‌آلوده چشم‌ها، مالیدن آن‌ها و خمیازه کشیدن از نشانه‌های آمادگی کودک برای خوابیدن است.
۲. گرسنگی
معمولا کودکان نوپا قادر به بیان احساس گرسنگی خود هستند، مگر اینکه به‌شدت مشغول بازی و سرگرمی باشند. اما برای کودکانی که هنوز قادر به صحبت کردن نیستند، بیان این نیاز سخت است. به همین دلیل، کودکانی که هنوز نمی‌توانند حرف بزنند، معمولا بعد از خواب نیمروز یا سه چهار ساعت بعد از آخرین وعده غذا، گریه می‌کنند. اگر مدتی از غذا خوردن کودک می‌گذرد و کم‌کم شروع به بهانه‌گیری و نق‌زدن می‌کند، سعی کنید برایش غذا فراهم کنید. در چنین مواقعی، خوراکی‌های سالم مثل آجیل یا میوه می‌تواند به شما کمک کند.
۳. هیاهو و سر و صدای زیاد
به نظر می‌رسد همه کودکان جشن تولد یا خانه‌های بازی را دوست دارند، اما گاهی سر و صدا یا ازدحام در این مکان‌ها به حدی زیاد است که کودک دچار وحشت می‌شود. اگر در چنین محیط‌هایی کودک شروع به گریه و بهانه‌گیری کرد، احتمالا راه‌حل ترک آن محیط است. او را به حیاط یا اتاق ساکتی ببرید و برای چند دقیقه در سکوت بنشینید.
۴. استرس
استرس یکی از دلایل گریه کودکان به‌ویژه کودکان بزرگ‌تر است. به عنوان پدر و مادری که دغدغه‌های روزانه بزرگی دارید و مدام خود را در فشار و استرس احساس می‌کنید، ممکن است این سؤال برایتان پیش بیاید که کودک برای چه استرس دارد؟ پاسخ این است، کودکی که در طول روز از کلاسی به کلاس دیگر می‌رود و مدام بین کلاس‌های ورزش، موسیقی، خلاقیت و ریاضی در حال رفت و آمد است دچار استرس می‌شود.
کودکی که برنامه‌های فشرده‌ای را تجربه می‌کند دچار استرس می‌شود. کودک برای بازی و استراحت به زمان خالی نیاز دارد. همچنین، کودک به‌شدت تحت تاثیر اتفاقات اطرافش قرار می‌گیرد. برای مثال، دعواهای والدین، ازدواج مجدد آن‌ها، جابجایی مدرسه و محل زندگی و حتی اخبار و حوادثی که در طول روز شنیده‌اند باعث ایجاد استرس و ناراحتی در آن‌ها می‌شود.
کودکان کم‌سن، برای مدیریت و کنترل استرس، به حمایت و کمک والدین نیاز دارند. کودکان بزرگ‌تر می‌توانند با یادگیری مهارت‌هایی استرس را مدیریت کنند. این مهارت‌ها شامل تمرینات تنفس، مدیتیشن و ورزش است. مهارت‌های مربوط به کاهش استرس به کودک کمک می‌کند راحت‌تر هیجانات خود را کنترل کند.
بیشتر بخوانید: ۷ دلیل اصلی گریه در کودکان را می دانید؟
۵. نیاز کودک به توجه
تصور کنید کودک خوشحال در حال بازی کردن است و شما به هر دلیلی برای لحظه‌ای او را نادیده می‌گیرید و صدای گریه کودک بلند می‌شود. کودک می‌داند گریه یکی از بهترین روش‌های جلب توجه است. توجه (چه مثبت چه منفی) باعث تقویت رفتار می‌شود. بنابراین، جملاتی مثل «چرا گریه می‌کنی» یا «دیگه گریه نکن» باعث تقویت رفتار او خواهد شد.
تا حد ممکن، رفتارهایی را نادیده بگیرید که کودک برای جلب توجه انجام می‌دهد. اگر کودک به هر کاری برای جلب توجه دست می‌زند، ارتباط چشمی را با او قطع کنید و با او صحبت نکنید (این به معنی قهر کردن نیست، هرگز با کودک قهر نکنید). بنابراین، کودک به‌زودی می‌فهمد با گریه کردن بی دلیل، جیغ زدن و قشقرق به پا کردن توجهی دریافت نمی‌کند. راه تعامل خود را با کودک نبندید و به کودک کمک کنید گفتگو را جایگزین گریه کند. به کودک نشان دهید می‌تواند با بیان چند کلمه، بازی کردن و پیروی از قوانین نظر مثبت شما را جلب کند.
۶. خواسته کودک
کودک کم‌سن اغلب تفاوت خواسته و نیاز را درک نمی‌کند. بنابراین، وقتی چیزی را می‌خواهد، به‌شدت اصرار می‌کند در همان لحظه به آن نیاز دارد. وقتی کودک اصرار می‌کند با بشقاب گران‌قیمت شکستنی بازی کند یا در ظهر تابستان، او را همان لحظه به پارک ببرید و شما مخالفت می‌کنید، اشکهای ناشی از ناامیدی او سرازیر می‌شود. در چنین شرایطی، اگر بعد از دیدن اشکهای کودک رفتار و حرف خود را تغییر دهید، او متوجه می‌شود می‌تواند از گریه به عنوان ابزاری برای کنترل شما استفاده کند.
بنابراین، بهتر است با جمله‌هایی مثل «می‌فهمم الان ناراحتی» یا «منم از اینکه الان نمی‌تونیم بریم پارک ناراحتم، اما الان امکان رفتن به پارک رو نداریم»، با او همدلی کنید، اما رفتار و حرف خود را تغییر ندهید. به کودک مهارت‌هایی مثل نفس عمیق، بیان هیجانات و نقاشی کردن را یاد دهید تا وقتی هیجانات منفی به سراغش آمد، از آن‌ها استفاده کند.
۷. مخالفت با تقاضای والدین
شما کاری از کودک می‌خواهید، او تمایلی به انجام آن ندارد و بلافاصله شروع به گریه می‌کند. برای مثال، ممکن است بخواهید اسباب‌بازی‌هایش را جمع کند یا بخوابد. بسیاری اوقات، این اشک‌ها ممکن است واقعی باشد، اما گاهی هم این اشک‌ها واقعی نیست. اگر حتی یک دقیقه با او همراه شوید و از خواسته خود کوتاه بیایید، شصت ثانیه به او اجازه کاری را داده‌اید که نباید انجام دهد. در چنین مواقعی، با کودک همدلی کنید و به احساساتش احترام بگذارید، اما با او وارد بحث و گفتگو و سخنرانی طولانی درباره مزایا و معایب عملش نشوید. صرفا بر قوانین خود بمانید و در عین حال، با او و ناراحتی‌اش همدلی کنید.
در صورت لزوم، پیامدهای عمل کودک را به او گوشزد کنید و اگر کودک همچنان به رفتارش پافشاری کرد، به گفته‌هایتان عمل کنید. بهتر است کودک یاد بگیرد حتی اگر قوانین برخلاف میل و خواسته‌اش است، باید به آن‌ها عمل کند.
چه زمانی کمک حرفه ای نیاز است؟
ممکن است گریه کودکان طبیعی نباشد و بیش از اندازه بی‌قراری کنند. در چنین مواردی، لازم است حتما با یک متخصص اطفال صحبت کنید. شاید کودک دچار بیماری جسمی مانند عفونت گوش شده باشد. وقتی کودک از نظر جسمی مشکلی نداشته باشد، نوبت آن است که از روش‌های مناسبی برای کم کردن گریه او استفاده کنید. اگر قادر به صحبت کردن است، با او درباره ناراحتی‌اش صحبت کنید و با هم راه‌حلی پیدا کنید. اگرچه نمی‌توانید جلوی اشکهای کودک خسته‌تان را بگیرید، اما حضور و وجود شما برای او آرامش‌بخش خواهد بود.
