حتما تا به حال اصطلاح بیش فعالی در کودکان به گوش شما رسیده است. قدرت توجه و تمرکز پایین و انرژی زیاد لزوما به این معنی نیست که کودک شما مبتلا به ADHD یا بیش فعالی است. دلایل زیادی برای انرژی بالای بچه‌ها و مشکل در تمرکز وجود دارد. اما بعضی از کودکان، بیشتر از بچه‌های دیگر برای تمرکز کردن دچار مشکل هستند و این امر در زندگی روزمره برای آن‌ها مشکلاتی را به وجود می‌آورد.
اگر کودکی دارید که به نظر می‌رسد از دیوار صاف بالا می‌رود یا نمی‌تواند به اندازه کافی روی چیزی تمرکز داشته باشد، احتمال ابتلا به اختلال بیش فعالی در او وجود دارد.
انواع مختلف بیش فعالی در کودکان
اختلال بیش فعالی کم توجهی که با نام ADHD شناخته می‌شود معمولا به این سه شکل بروز پیدا می‌کند:
عمدتا بی توجه
در گذشته، به این نوع اختلال که در دسته بیش فعالی در کودکان قرار می‌گیرد، ADD گفته می‌شد. این اختلال، توانایی توجه و تمرکز کودک روی یک چیز را مختل می‌کند. کودک ممکن است در طول کلاس حواسش به چیزهای مختلف پرت شود و نتواند کارهایش را سازماندهی کند.
عمدتا بیش فعال
کودکان با اختلال بیش فعالی، تمایل دارند در جنب و جوش باشند و نمی‌توانند یک جا آرام بنشینند. این کودکان معمولا وقتی روی صندلی می‌نشینند، مدام پیچ و تاب می‌خورند و بی قرار هستند و به نظر می‌رسد انرژی بی پایانی دارند.
بیش فعالی از نوع ترکیبی
در نوع بیش فعالی ترکیبی، کودک هم در توجه و تمرکز روی مسائل دچار مشکل است هم مدام در جنب و جوش و تحرک است.
برای آشنایی با عوامل شناسایی و تشخیص بیش فعالی در کودکان ، نشانه‌ها و علائم بیش فعالی باید به نوعی با زندگی روزمره کودک در ارتباط باشند. برای مثال یک کودک که دچار مشکل بی توجهی است، برای درک و انجام تکالیفش دچار مشکل است. چرا که او در کلاس توجه مناسبی نداشته است.
مقاله مرتبط: بیش فعالی و اوتیسم چه تفاوت هایی دارند؟
حتی ممکن است یک کودک که به اختلال بیش فعالی دچار است، در ارتباط با دوستانش مشکل داشته باشد چرا که رفتارهای پر تنش او ممکن است باعث ناراحتی دوستانش شود.
هنوز راهکار آزمایشگاهی خاصی برای تشخیص بیش فعالی در کودکان ارائه نشده است. در عوض متخصص اطفال یا روانپزشک می‌تواند علائم و نشانه‌های رفتار کودک را ارزیابی کرده و تشخیص دهد که این نشانه‌ها با علائم اختلال بیش فعالی تطابق دارد یا خیر. در این فرایند، از روش‌های مختلفی برای به دست آوردن اطلاعات در مورد رفتار کودک استفاده می‌شود.
فرم‌های گزارش دهی برای معلمان وجود دارد تا رفتار کودک و میزان توجه او در مدرسه و کلاس جمع آوری شود. گزارش معلمان می‌تواند در تعیین این که کودک در مقایسه با همکلاسی‌هایش چقدر برای تمرکز روی یک کار مشکل دارد، تعیین کننده باشد. همچنین بازخورد تعامل کودک با همکلاسی‌هایش و توانایی آن‌ها برای حفظ دوستی هم می‌تواند در تشخیص بیش فعالی در کودکان مفید باشد.
فرم‌های گزارش دهی خاصی هم برای ارزیابی رفتار کودک در خانه وجود دارد تا والدین از طریق آن به تشخیص بیش فعالی در کودک کمک کنند. یک متخصص روانشناسی می‌تواند توانایی کودک در پیروی از دستورات، بازی کردن آرام یا صبر کردن برای سخن گفتن را از طریق این فرم‌ها ارزیابی کند. علاوه بر این، والدین مورد مصاحبه قرار می‌گیرند تا سوابق کامل رشد کودک و همچنین سوابق بیماری‌های روحی و روانی در خانواده به دست آورده شود و از آن‌ها برای تشخیص مطمئن‌تر بیش فعالی در کودکان استفاده شود.
برای تشخیص بیش فعالی در کودکان، روانشناس همچنین با کودک هم مصاحبه کرده و رفتار او را مشاهده می‌کند. بی قراری و پیچ و تاب خوردن، سخن گفتن بیش از حد یا نشان دادن واکنش قبل از پرسیده شدن سوال از نشانه‌های بیش فعالی است که در مصاحبه با روانشناسان حرفه‌ای اغلب آشکار می‌شوند.
راه‌های درمان بیش فعالی در کودکان
اگر شما گمان می‌کنید که کودکت ممکن است دچار اختلال بیش فعالی باشد، حتما باید از متخصص کمک بگیرید. اول از هرچیز شما باید با یک متخصص اطفال صحبت کنید و نشانه‌هایی را که در رفتار فرزند خود مشاهده می‌کنید با او در جریان بگذارید. در صورت لزوم او می‌تواند شما را به یک متخصص روانشناسی ارجاع دهد.
علائم بیش فعالی در کودکان یا ADHD اغلب شبیه اختلالات رفتاری دیگر مانند اختلالات افسردگی است، یک متخصص بهداشت روانی می‌تواند با ارزیابی‌های صحیح تشخیص قطعی را انجام دهد. گاهی اوقات والدین به خاطر عوارض جانبی که داروهای بیش فعالی روی کوک می‌گذارند برای مراجعه به پزشک تردید دارند، اما خبر خوب این که داروهای مختلفی برای درمان بیش فعالی وجود دارد که عوارض کمی روی سلامت کودک می‌گذارند و اگر درمان بیش فعالی زود آغاز شود نیاز به مصرف طولانی دارو وجود ندارد. همچنین انواع مختلفی از روش‌های درمانی وجود دارد که در آن‌ها نیازی به مصرف دارو وجود ندارد.
مقاله مرتبط: آیا بی حوصلگی یا سر رفتن حوصله در کودکان مفید است؟
تاثیر والدین و مدرسه در درمان بیش فعالی در کودکان
آموزش والدین در این خصوص می‌تواند بسیار موثر باشد. این آموزش‌ها شامل یادگیری راهبردهای تغییر رفتار و روش‌های انضباطی است که می‌تواند مشکلات رفتاری مربوط به اختلال بیش فعالی را کاهش دهد. همچنین همکاری در مدارس هم می‌تواند مفید باشد. گاهی اوقات استراتژی‌های ساده مانند نشاندن کودک در جلوی کلاس می‌تواند به کاهش اختلالات رفتاری موثر باشد.
یک روانشناس مدرسه یا متخصص بهداشت روان، می‌تواند پیشنهادهایی را برای کمک به معلمان به منظور فراهم آوردن یک محیط یادگیری که می‌تواند به کاهش اختلالات بیش فعالی در کودکان کمک کند، ارائه دهد.
در پایان باید به این نکته اشاره کنیم که اگر علائم و نشانه‌های رفتاری مشکوک به بیش فعالی در کودک خود مشاهده کردید، به جای پنهان کردن آن سعی کنید هر چه زودتر به صورت جدی به دنبال درمان آن باشید. فراموش نکنید که بیش فعالی در کودکان هم مانند بسیاری از اختلالات دیگر، هر چه زودتر شناسایی و درمان آن آغاز شود نیاز به دوره‌های درمانی کمتری وجود دارد. با این کار، کودک شما در آینده دچار مشکلات کمتری می‌شود؛ به خصوص این که مشکل کم توجهی یا نداشتن توانایی در تمرکز روی یک چیز، می‌تواند به رشد تحصیلی کودک شما ضربه بزند.
مقاله مرتبط: روش‌هایی برای صبوری والدین در مقابل رفتارهای کودکان
آیا شما هم در اطراف خود کودکی که دچار بیش فعالی باشد دارید؟ می‌توانید نظرات و تجربیات خود در مورد اختلالات بیش فعالی را با ما در میان بگذارید.
