غربالگری سرطان پستان (سینه) به معنی بررسی و معاینه پستان‌ها قبل از بروز نشانه‌هایی از سرطان است که به جلوگیری از پیشرفت سرطان در پستان‌ها کمک شایانی می‌کند. معاینات و آزمایش‌های غربالگری سرطان، از وقوع سرطان پیشگیری نمی‌کنند ولی کمک می‌کنند تا شناسایی سرطان زودتر انجام و فرآیند درمان آسان‌تر شود.
در این مقاله کودکت، آزمایش‌های غربالگری سرطان پستان معرفی می‌شود.
ماموگرافی
این آزمایش، عکس‌برداری از سینه با اشعه X است. در حال حاضر، ماموگرافی بهترین و دقیق‌ترین راه تشخیص زودهنگام سرطان پستان در اغلب افراد است. با کمک این آزمایش، گاهی می‌شود سرطان پستان را تا سه سال قبل از بروز علائم تشخیص داد. ماموگرافی مرگ و میر ناشی از سرطان پستان را حدود 20 درصد کاهش داده است.
عکس‌برداری به صورت ایستاده انجام می‌شود. طی عکس‌برداری، اغلب خانم‌ها به دلیل فشاری که دستگاه بر پستان‌ها وارد می‌کند احساس نامطلوبی را تجربه می‌کنند، اما زمان این فرآیند چند دقیقه است و خیلی طول نمی‌کشد.
بهتر است یک هفته قبل از پریود (عادت ماهانه) و در زمان پریود این آزمایش را انجام ندهید. پستان‌ها در این زمان به دلیل تغییرات هورمونی حساس‌ترند و فرآیند عکس‌برداری کمی دردناک خواهد بود.
بهتر است در روز عکس‌برداری از اسپری، مام، عطر و انواع دئودورانت‌ها استفاده نکنید. این مواد بصورت لکه‌های سفید در عکس دیده می‌شوند و ممکن است کیفیت عکس‌برداری را مختل کنند.
قبل از شروع عکس‌برداری، نیاز است که لباس‌های بالاتنه را به طورکامل دربیاورید. بنابراین، پوشیدن لباس مناسب و راحت می‌تواند در کم شدن اضطرابتان کمک‌کننده باشد.
از چه سنی بهتر است ماموگرافی انجام شود؟
در حال حاضر، طبق دستورالعمل‌های جهانی معتبر، توصیه می‌شود خانم‌ها از 50 تا 69 سالگی، با فاصله هر دو تا سه سال یک بار، ماموگرافی انجام دهند.
برای خانم‌های 40 تا 49 ساله، بهتر است زمان شروع ماموگرافی و فواصل مناسب تکرار آن، با توجه به سابقه وجود سرطان پستان در خانواده، با مشاوره پزشک بررسی شود. توصیه می‌شود که برای افراد زیر 50 سال نیاز به انجام ماموگرافی به‌دقت بررسی شود و در صورت بالا نبودن ریسک ابتلا به سرطان، انجام نگیرد.
با تعامل با پزشک و بررسی سود و زیان‌های انجام تست غربالگری در سنین کمتر از 50 سال، می‌توانید مناسب‌ترین تصمیم را بگیرید.
در صورت طبیعی (Normal) بودن نتیجه ماموگرافی: حتما در فواصل زمانی که پزشک تعیین کرده است، دوباره آزمایش را انجام دهید. بررسی عکس‌های قبلی و جدید در کنار هم به تشخیص روند تغییر بافت پستان‌ها کمک می‌کند. جالب است بدانید که ماموگرام طبیعی در افراد مختلف متفاوت است، چرا که وضعیت بافت پستان افراد با یکدیگر تفاوت‌هایی دارد.
در صورت غیرطبیعی (Abnormal) بودن نتیجه ماموگرافی: نیاز به انجام آزمایش‌های بیشتری است تا تشخیص درست صورت بگیرد. با بررسی دقیق‌تر، پزشک درمی‌یابد که سرطان وجود دارد یا نه.
BREAST MRI (ام.آر.آی پستان)
در این روش، از امواج مغناطیسی و رادیویی برای تصویربرداری از پستان‌ها استفاده می‌شود. اما به دلیل دقیق نبودن آن، معمولا همراه ماموگرافی و در افراد با خطر بالای بروز سرطان پستان استفاده می‌شود.
معاینه بالینی در غربالگری سرطان پستان
این معاینه را پزشک یا ماما با کمک دست انجام می‌دهد و وجود برخی توده‌ها در پستان مشخص می‌شود.
توصیه می‌شود این معاینه در افراد 20 تا 40 سال، هر یک تا سه سال و در افراد بالای 40 سال، به صورت سالانه انجام بگیرد.
خودآزمایی (معاینه پستان ها توسط خود فرد)
این خودآزمایی از این جهت اهمیت پیدا می‌کند که افراد نسبت به وضعیت طبیعی بدن خود و ویژگی‌های فردی آگاه باشند و در صورت تغییر در سایز، شکل و رنگ پستان‌ها آن را شناسایی و به پزشک مراجعه کنند.
توصیه می‌شود این معاینه را از 20 سالگی، ماهیانه در روز مشخصی، چند روز بعد از اتمام پریود انجام دهید. اگر پریود نمی‌شوید، یک روز مشخص در ماه را برای این معاینه در نظر بگیرید.
می‌توانید پستان‌ها را برای تشخیص وجود موارد زیر بررسی کنید:
- توده‌هایی که ممکن است در لمس احساس شوند،
- تغییر در ظاهر پوست پستان‌ها،
- تغییر در ظاهر و جهت نوک پستان‌ها،
- ترشح خون یا مایع از پستان‌ها،
- قرمزی یا جوش روی نوک پستان یا اطراف آن.
خودآزمایی پستان‌ها را می‌توان در پنج گام پیش برد:
گام اول: روبه‌روی آینه بایستید، دست‌ها را روی لگن قرار دهید و در حالی که شانه‌هایتان صاف است، به پستان‌های خود نگاه کنید. پستان‌ها را از نظر سایز، شکل، تقارن، رنگ پوست سینه و نوک پستان و وجود تورم بررسی کنید.
گام دوم: حال دست‌هایتان را بالا ببرید و موارد گام اول را مجددا بررسی کنید.
گام سوم: در زمانی که روبه‌روی آینه هستید، به دنبال نشانه‌ای از خروج ترشحات از نوک پستان‌ها بگردید. ترشحات ممکن است شیری، آبکی، زرد یا خونی باشند.
گام چهارم: به پشت دراز بکشید، مطابق تصویر، با دست مخالف و با کمک انگشتان خود به صورت چرخشی، هر دو پستان را از بالا تا پایین برای تشخیص وجود توده‌ها بررسی کنید. (بهتر است از نوک انگشتان استفاده نکنید.)
برای اینکه همه بخش‌های پستان را بررسی کنید، از الگوی ثابتی پیروی کنید. برای مثال، می‌توانید از نوک پستان شروع کنید و به صورت دایره‌های متحدالمرکز، کل پستان را معاینه کنید. یا از زیربغل شروع کنید و به صورت خط‌های عمود پیش بروید.
از فشار کم، متوسط و زیاد برای معاینه بافت‌های سطحی، میانی و عمقی در هر نقطه از پستان که معاینه می‌کنید بهره بگیرید.
گام پنجم: اقدامات گام چهارم را در حالت نشسته یا ایستاده نیز انجام دهید.
می‌توانید برای راحت‌تر شدن خودآزمایی و سُر خوردن دست روی پوست بدن، معاینه را زیر دوش حمام انجام دهید.
اگر در فرآیند خودآزمایی پستان‌ها به توده‌ای برخوردید یا موردی احساس کردید، حتما آن را با پزشک خود در اسرع وقت در میان بگذارید. تومورهای پستان اغلب خوشخیم‌اند و به دلایلی نظیر تغییرات هورمونی ایجاد می‌شوند. به طور معمول در این شرایط، سونوگرافی یا ماموگرافی برای بررسی دقیق‌تر، بسته به صلاحدید پزشک توصیه می‌شود.
انجام معاینات و آزمایش‌های غربالگری سرطان پستان در کنار هم و به طور منظم می‌تواند باعث تشخیص زودهنگام شود و از پیشرفته شدن آن جلوگیری کنند.
