سرطان دهانه رحم (سِرویکس) سرطانی شایع در زنان است. خانم‌هایی که رابطه جنسی (واژینال، دهانی یا مقعدی) یا هر تماس مستقیم پوستی در ناحیه تناسلی داشته باشند بیشتر در خطر ابتلا به سرطان دهانه رحم هستند. سایر خانم‌ها ریسک کمی برای ابتلا دارند. این سرطان اغلب در سنین بالای 30 سال بروز می‌کند و انواعی از ویروس پاپیلومای انسانی (HPV) عامل اصلی ایجاد آن هستند. خبر خوب درباره سرطان دهانه رحم این است که می‌توانید با انجام منظم تست غربالگری سرطان دهانه رحم و تزریق به‌موقع واکسن HPV از بروز آن به طور قابل توجهی پیشگیری کنید. در این مقاله کودکت، با تست های غربالگری این سرطان آشنا می‌شوید.
تست‌های غربالگری، چنانچه از نامشان پیداست، برای جلوگیری یا تشخیص زودهنگام سرطان کاربرد دارند و جنبه درمانی ندارند.
با انجام منظم این تست‌ها، حداقل 80 درصد مرگ و میر ناشی از سرطان دهانه رحم کاسته می‌شود:
- پاپ اِسمیر (Pap smear): در این تست، سلول‌های دهانه رحم بررسی می‌شوند و سلول‌های پیش سرطانی (Precancers) و تغییرشکل سلول‌های دهانه رحم که ممکن است منجر به بروز سرطان شوند، در صورت وجود، شناسایی می‌شوند.
- تست HPV: در تست HPV، وجود ویروس پاپیلومای انسانی در دهانه رحم بررسی می‌شود.
فرآیند انجام تست غربالگری سرطان دهانه رحم
هر دو تست در مطب یا کلینیک قابل انجام هستند. ماما یا پزشک، با کمک تجهیزات مخصوص، از سلول‌های دهانه رحم و مخاط اطراف آن نمونه کوچکی برمی‌دارد و برای بررسی به آزمایشگاه می‌فرستد. در طول انجام این تست، بدن شما آسیبی نمی‌بیند، اما ممکن است این فرآیند با کمی درد همراه باشد. تجهیزات معمولا آغشته به لوبریکانت هستند و آسیبی به دیواره واژن وارد نمی‌کنند. فرآیند نمونه‌برداری در کمتر از 5 دقیقه به پایان می‌رسد و نیازی به بیهوشی یا بی‌حسی موضعی نیست و پس از آن می‌توانید فعالیت‌های عادی روزمره را انجام دهید. ممکن است به میزان کمی خونریزی یا لکه‌بینی به دنبال انجام تست ایجاد شود که بعد از گذشت چند ساعت رفع می‌شود. در غیر این صورت، حتما به پزشک اطلاع دهید.
به یاد داشته باشید که این تست‌ها را نباید در زمان پریود انجام دهید.
بهتر است از دو روز قبل از انجام تست پاپ اسمیر، رابطه جنسی واژینال نداشته باشید، همچنین از هیچگونه داروی واژینال (انواع کرم، شیاف یا قرص داخل واژن)، فوم اسپرم‌کُش و لوبریکانت استفاده نکنید.
چه افرادی باید تست غربالگری سرطان دهانه رحم را انجام دهند؟
انجام این تست‌ها بعد از 21 سالگی و در برخی کشورها پس از 25 سالگی توصیه می‌شود. مطابق با دستورالعمل‌های معتبر دنیا، انجام این تست در افراد زیر 21 سال، فارغ از سن شروع رابطه جنسی، به دلیل کم بودن احتمال بروز سرطان در این سنین توصیه نمی‌شود.
- افراد 21 تا 29 سال:
در صورت نرمال بودن تست پاپ اسمیر اول، تست را 3 سال بعد تکرار کنید.
- افراد 30 تا 65 سال:
در صورت انجام تست پاپ اسمیر، هر 3 سال آزمایش را تکرار کنید.
تست HPV یا تست همزمان پاپ اسمیر و HPV را می‌توانید با فواصل 5 ساله انجام دهید. در این خصوص، بهتر است نظر پزشکتان را جویا شوید.
- افراد بالای 65 سال:
در صورتی که نتیجه تست‌های سال‌های قبل نرمال باشد، نیازی به انجام تست بعد از 65 سالگی نیست.
خانم‌هایی که جراحی خارج کردن رحم (هیسترکتومی) انجام داده‌اند، در صورتی که دهانه رحم هم در جراحی خارج شده باشد، نیازی به تست‌های غربالگری ندارند.
افرادی که واکسن HPV را دریافت کرده‌اند نیز باید تست‌های غربالگری را به صورت منظم انجام دهند.
با مشورت پزشک متخصص زنان، می‌توانید مناسب‌ترین زمان شروع این تست و توالی تکرار آن را با توجه به شرایط و سوابق بدنتان انتخاب کنید.
ملاقات سالانه با پزشک متخصص زنان برای انجام سایر آزمایش‌ها و معاینات را فراموش نکنید.
لازم است که هر زمان علایم زیر را در بدن خود مشاهده کردید، به پزشک مراجعه کنید و منتظر زمان تست بعدی نمانید:
نتیجه تست پاپ اسمیر
اگر نتیجه طبیعی (Normal) باشد، به این معنی است که احتمالا سلول‌های دهانه رحم تغییری در جهت سرطانی شدن نداشته‌اند. در این صورت، احتمال بروز سرطان در چند سال آینده خیلی کم است. توجه کنید که حتما در زمان تعیین‌شده مجددا تست‌های غربالگری را انجام دهید. نرمال بودن یک تست تضمینی برای همه عمر نیست.
اگر نتیجه غیرطبیعی (Abnormal) باشد، الزاما به معنی وجود سرطان دهانه رحم نیست. بلکه به معنای تغییرشکل سلول‌هاست. اگر این تغییرشکل خفیف باشد، معمولا بدون درمان به حالت اولیه خود برمی‌گردد. در صورت تغییرشکل جدی سلول‌ها، به تست‌های دیگری نیاز است. این شرایط اگر پیگیری نشود و درمان لازم صورت نگیرد، ممکن است منجر به سرطان سرویکس شود.
در موارد نادری، ممکن است نتیجه پاپ اسمیر وجود سرطان را نشان دهد که در آن شرایط نیز آزمایش‌های تکمیلی نیاز است.
اگر نتیجه تست ناواضح (Unclear) باشد، نشان‌دهنده این است که سلول‌ها ممکن است غیرطبیعی باشند، اما دلیل آن الزاما ویروس HPV نیست و این تغییر ممکن است ناشی از سایر دلایل نظیر افزایش سن، بارداری، یائسگی یا عفونت باشد. در این شرایط، تست HPV می‌تواند کمک‌کننده باشد.
نتیجه تست HPV
به صورت مثبت (Positive) یا منفی (Negative) گزارش می‌شود که نشان از وجود یا نبود ویروس دارد.
تست منفی (Negative) نشان می‌دهد که ویروس‌های HPV (عامل سرطان در دهانه رحم) وجود ندارند و با فاصله 5 سال باید مجددا تست را انجام دهید.
تست مثبت (Positive) نشان از وجود ویروس HPV (عامل سرطان در دهانه رحم) دارد. این نتیجه الزاما به معنی وجود سرطان نیست و یک هشدار است. پزشک با توجه به شرایط تصمیمات بعدی را خواهد گرفت.
تست غربالگری سرطان دهانه رحم به شناسایی به‌موقع هر عامل مشکوکی کمک می‌کنند. اگر هرچه زودتر سرطان دهانه رحم شناسایی شود، درمان آن راحت‌تر خواهد بود.
