فرقی نمی‌کند نوزاد از شیر مادر یا شیرخشک غنی‌شده با آهن بر پایۀ شیر گاو یا شیر سویا تغذیه می‌کند، کودکی پیش‌دبستانی به خوردن شیر شکلاتی علاقه دارد یا نوجوانی شیر کم‌چرب می‌خورد. در هر صورت، مصرف شیر برای کودکان لازم است و نوشیدن آن، علاوه بر تأمین ویتامین، مواد معدنی و سایر مواد مغذی موردنیاز بدن، به رشد و استحکام استخوان‌های آن‌ها هم کمک می‌کند. در ادامه، بیشتر با فواید و مضرات مصرف شیر برای کودکان آشنا می‌شویم.
انواع شیر
اگرچه بسیاری از والدین وقتی می‌خواهند به کودک شیر دهند تنها شیر گاو به ذهنشان خطور می‌کند، اما نوشیدنی‌های غیرلبنی با همان ویژگی‌های مفید شیر هم وجود دارد. انواع مختلف شیر که کودکان می‌توانند مصرف کنند عبارت‌اند از:
- شیر کامل
- شیر ۲ درصد چربی، شیر کم‌چرب (۱ درصد چربی)، شیر بدون چربی یا شیر گاو خامه گرفته شده
- شیر طعم‌دار توت‌فرنگی یا شیر شکلات
- شیر برنج
- شیر بادام
- شیر سویا
- شیر بز
- شیر نارگیل
- شیر ارگانیک
- شیر تغلیظ شده
- شیر تبخیر شده
- شیر خام (کارشناسان توصیه می‌کنند که کودکان نباید شیر خامی که پاستوریزه نباشد و با ویتامین D غنی نشده باشد، مصرف کنند)
بیشتر بخوانید: دادن شیر گاو به نوزاد ؛ نکات مهم در مورد مصرف شیر گاو برای نوزادان
مواد مغذی موجود در شیر
مصرف شیر، به‌ویژه شیر غنی‌شده با آهن، برای کودکان ضروری است، چراکه منبعی غنی از ویتامین‌ها و مواد معدنی در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد. شیر حاوی مواد مغذی زیر است:
- ویتامین D
- کلسیم
- ویتامین A
- پروتئین
- ویتامین B 12
- پتاسیم
توجه داشته باشید در صورت مصرف شیر غیرلبنی برای کودک، برچسب غذایی آن را کنترل کنید تا حاوی تمام ویتامین‌ها و مواد معدنی لازم باشد.
فواید مصرف شیر برای کودکان و نوجوانان
به‌طور کلی، کودکان نوپا، بعد از گذشت ۱۲ ماه از زندگی‌شان، می‌توانند شیر گاو مصرف کنند. همچنین، با رسیدن به دو سالگی می‌توانند از شیر کم‌چرب استفاده کنند. در صورتی که کودکان ویتامین D لازم را از شیر مادر یا شیرخشک دریافت نمی‌کنند، به تأمین این ویتامین برای کودک توجه داشته باشید.
بیشتر بخوانید: مرور کلی بر روش های غذا دادن به نوزاد و تغذیه در ماه های اول زندگی
میزان نیاز کودکان به شیر
میزان نیاز کودکان به شیر بستگی به سن آن‌ها دارد، اما توصیۀ معمول این است:
- کودکان ۲ تا ۸ سال: دو فنجان شیر در روز،
- کودکان ۹ تا ۱۸ سال: سه فنجان شیر در روز.
با وجود این، اگر کودک شما شیر نمی‌نوشد، می‌توانید سایر محصولات لبنی را به او معرفی کنید. مواد لبنی دیگری مانند پنیر و ماست دارای کلسیم و ویتامین D هستند. حتی اگر کودکان بالای یک سال شیر می‌خورند، باید غذاهای غنی از کلسیم و ویتامین D هم مصرف کنند تا این ویتامین را به اندازۀ کافی (IU 600) در روز دریافت کرده باشند. مصرف شیر برای کودکان به مقدار زیاد خوب نیست، زیرا علاوه بر کالری اضافی خطر کم‌خونی ناشی از فقر آهن را برای کودک به همراه دارد.
کالری شیر
مصرف شیر برای کودکان و دریافت کالری اضافی از آن مشکلی جدی است، به‌ویژه کودکانی که اضافه‌وزن هم دارند. حذف شیر از رژیم غذایی کودک، به‌دلیل ترس از مصرف کالری بیش از حد و بروز چاقی احتمالی، کار عاقلانه‌ای نیست. در عوض، باید شیر کم‌چرب یا شیر با چربی کاهش‌یافته به کودک بدهید. برحسب برچسب‌های تغذیه، می‌توان فهمید کودکان چه مقدار کالری از نوشیدن انواع شیر دریافت می‌کنند.
- شیر کامل ـ ۱۵۰ کالری ـ ۸ گرم چربی،
- شیر دو درصد چربی ـ ۱۲۰ کالری ـ ۴.۵ گرم چربی،
- شیر یک درصد چربی ـ ۱۰۰ کالری ـ ۲.۵ گرم چربی،
- شیر بدون چربی ـ ۸۰ کالری ـ ۰ گرم چربی.
بیشتر بخوانید: غذاهای مناسب برای کودک زیر یکسال کدامند؟
حساسیت به شیر
اگر کودک شما به پروتئین شیر حساسیت داشته باشد، نه تنها نباید شیر بخورد بلکه سایر محصولات حاوی شیر را هم نباید مصرف کند. نشانه‌های حساسیت می‌تواند خفیف یا شدید باشد؛ نشانه‌هایی مانند اسهال، یبوست، آنافیلاکسی و خس‌خس سینه. کودکانی که به شیر حساسیت دارند باید کلسیم و ویتامین D موردنیاز خود را از مواد غذایی دیگر دریافت کنند. آن‌ها باید از مصرف شیر و سایر محصولات لبنی خودداری کنند تا وقتی مطمئن شوید حساسیت آن‌ها به‌تمامی ازبین رفته است. شایع‌ترین حساسیت به شیر، عدم تحمل لاکتوز است. در این عارضه، کودکان نمی‌توانند لاکتوز موجود در محصولات لبنی را تحمل کنند و دچار افزایش گاز در شکم، تهوع و نفخ می‌شوند. برخلاف کودکانی که به پروتئین شیر حساسیت دارند، کودکان مبتلا به عدم تحمل لاکتوز نمی‌توانند لاکتوز شیر و محصولات تهیه‌شده از آن را تحمل کنند.
بعد از اینکه مطمئن شدید کودکتان به شیر حساسیت ندارد، می‌توانید با شیر‌های طعم‌دار یا خوراکی‌های خوشمزۀ حاوی شیر او را تشویق به نوشیدن این مایع مفید و زندگی‌بخش کنید.
شما دربارۀ فواید و مضرات مصرف شیر برای کودکان چه اطلاعاتی دارید؟ دانسته‌ها و تجربیات خود را در بخش نظرات این مقاله یا شبکه‌های اجتماعی کودکت با ما درمیان بگذارید.
