نظم و قانون در فرزندپروری بسیار مهم است، اما اگر کودکی حساس داشته باشید، که مسائل را بزرگ‌تر از آنچه هست می‌بیند، چگونه برخوردی صحیح با او داشته باشید؟ یعنی چگونه باید با چنین کودکی رفتار کنید که هم شرایط ویژه او دیده و درک شود و هم در خانه قوانین و حد و مرزها رعایت شوند؟ کودک حساس دچار اختلال یا مشکل نیست، بلکه ممکن است از مهربان‌ترین و عاطفی‌ترین کودکانی باشد که شما در طول زندگی ملاقات کرده‌اید. اما تربیت کودک حساس و زودرنج والدین را با چالش‌هایی روبرو خواهد کرد. کودکانی که از لحاظ هیجانی حساس‌اند معمولا سریع آشفته می‌شوند، زیاد گریه می‌کنند و همیشه نگران پیش آمدن مشکل‌اند. همچنین، نیاز دارند مدام به آنها اطمینان داده شود. بعضی از کودکان حساس فقط از نظر هیجانی حساس نیستند، بلکه نسبت به هر محرک بیرونی، که حواس آنها را تحریک کند، نیز حساس‌اند. صدا‌های بلند و نور شدید می‌تواند باعث برانگیخته شدن آنها شود. آنها از جمعیت زیاد هم ممکن است بترسند و به‌سختی با تغییرات کنار می‌آیند.
بعضی‌ها فکر می‌کنند کودکان حساس خجالتی‌اند، در حالی که حساسیت فراتر از خجالتی بودن است. کودکان حساس هیجانات را شدید‌تر از بقیه تجربه و درک می‌کنند و نسبت به هر مسئله‌ای بیش از حد واکنش نشان می‌دهند. آنها نسبت به سایر کودکان بیشتر از حد معمول می‌ترسند یا هیجان‌زده و عصبانی می‌شوند. در نتیجه، این کودکان از امتحان کردن چیزهای جدید امتناع می‌کنند و معمولا در تعامل با همسالانشان مشکل دارند، چون بین آنها به عنوان کسی شناخته می‌شوند که مدام گریه می‌کند یا زود عصبانی می‌شود. اگرچه وجود قوانین سخت در خانه ممکن است باعث تغییر رفتار کودکان شود، اما سختگیری بیش از حد ممکن است باعث مشکلات بیشتری در کودکان حساس شود. راهکار‌های تربیتی، که در ادامه به آنها پرداخته خواهد شد، می‌توانند در تربیت کودک حساس به شما کمک کنند.
روش‌هایی برای تربیت کودک حساس
بپذیرید که کودکی حساس دارید
بیشتر بخوانید: آیا بی حوصلگی یا سر رفتن حوصله در کودکان مفید است؟
اگر کودکی حساس دارید، سعی نکنید خلق و خوی او را تغییر دهید. به‌جای اینکه فرزندتان را به چشم کودکی عجیب و غریب ببینید، بر نقاط قوتش تمرکز کنید. عواملی را شناسایی کنید که موجب آشفتگی کودک می‌شوند. به‌جای اینکه او را از مواجهه با تجربیات جدید محروم کنید، به او راه مقابله با این هیجانات را آموزش دهید. وقتی از حساسیت کودک به تنگ آمده‌اید، به یاد داشته باشید این کودکان به‌شدت مهربان و همدل‌اند.
زمانی برای استراحت و آرامش کودک فراهم کنید
بیشتر کودکان حساس در خیابان‌های شلوغ، نور زیاد و مکان‌های پرهرج‌ومرج دچار پریشانی می‌شوند. این موضوعات را حتما در تربیت کودک حساس در نظر بگیرید. گوشه آرامی را برای کودک مهیا کنید و او را تشویق به انجام فعالیت‌های آرام‌بخشی مانند رنگ‌آمیزی و شنیدن موسیقی با هدفون کنید. کودک کم‌کم عادت می‌کند، در مواقعی که دچار اضطراب می‌شود، کتاب بخواند یا خودش را با شنیدن موسیقی آرام کند.
محدودیت‌هایی را در نظر بگیرید
بیشتر بخوانید: تربیت کودک محور و دادن اختیار عمل به کودکان یا روش سخت گیرانه؟
ممکن است وسوسه شوید از رعایت قوانین برای آرامش کودک صرف‌نظر کنید، اما این چشم‌پوشی و کوتاه آمدن در بلند‌مدت به نفع کودک نخواهد بود. انعطاف‌پذیر باشید، اما به یاد داشته باشید، این قوانین از فرزندتان در آینده فرد مسئولیت‌پذیری خواهد ساخت. اگر روش تربیتی بسیار سهل‌گیرانه‌ای در پیش بگیرید، کودک آمادگی لازم را برای مواجهه با دنیای واقعی پیدا نمی‌کند. اگر در ارتباط با کودک حساس قوانین و تعیین حد و مرزها را نادیده بگیرید، فرصت یادگیری و رشد کودک را در زمینه پذیرش عواقب کار‌هایش از او خواهید گرفت.
به تلاش های کودک حساس توجه کنید
کودکان حساس نیاز به تشویق دارند. حتی اگر تلاش کودک به موفقیت نینجامید، همچنان از تلاشش تقدیر کنید. حتما این نکته را در ذهن داشته باشید، کودکانی که بی‌دلیل تشویق می‌شوند عزت نفس پایینی دارند. پس مراقب باشید به تلاش‌های کودک، به طور متناوب و نه همیشگی، توجه و آنها را تشویق کنید. ممکن است تشویق شما، بابت انجام کار‌هایی که هر کودک دیگری هم قادر به انجام آن است، تاثیر منفی بر کودک بگذارد. سعی کنید، به‌جای نتایج فعالیت‌های کودک، تلاش‌های او را ستایش کنید. مثلا به او بگویید: «تلاشت برای حل این مسئله ریاضی قابل تقدیره» به طور مشخص، به‌جای دستاورد، بر تلاش کودک تاکید و تمرکز کنید. خیلی مهم است، زمانی که فرزندتان به شما حقیقت را می‌گوید، او را ستایش کنید. بچه‌های حساس تمایل دارند، برای خارج شدن از دردسر، دروغ بگویند. بنابراین، خیلی مهم است کودک را برای صداقتش تشویق کنید، به‌خصوص وقتی نظر و ذهنیت مطلوبی درباره راستگویی ندارد.
بیان احساس را به کودک بیاموزید
خیلی مهم است که کودکان حساس نحوه بیان احساسات را یاد بگیرند. همچنین، باید راه کنترل و مدیریت این احساس را هم یاد بیاموزند. به کمک آموزش‌های تنظیم هیجان، به کودک راه تشخیص و مواجه شدن با احساسات ناخوشایند را آموزش دهید. کودکان حساس احساساتشان را با رفتارشان به والدین نشان می‌دهند. به کودک بیاموزید بر احساساتش اسم بگذارد. نام‌گذاری احساسات به او کمک می‌کند احساسش را راحت‌تر بیان کند و شما هم بهتر احساسش را درک کنید.
بیشتر بخوانید: درک احساسات کودکان؛ از احساس شرم تا غرور
مهارت حل مسئله را به کودک بیاموزید
آموزش مهارت‌های حل مسئله می‌تواند تغییر بزرگی در زندگی روزمره کودک حساس ایجاد کند. دستورالعمل‌های گام‌به‌گام مقابله با مشکلات را به کودک آموزش دهید و اعتماد به نفس ازدست‌رفته او را برای برخورد با موقعیت‌های دشوار بازگردانید.
از تنبیه‌های منطقی برای تربیت کودک حساس استفاده کنید
کودکان حساس هم مانند سایر کودکان نیاز دارند بدانند رفتارها و اعمالشان عواقب خوشایند یا ناخوشایندی دارد. فقط به این دلیل که کودک حساس سریع گریه می‌کند یا زودرنج است، نباید از عواقب عملش چشم‌پوشی کرد. عواقب عمل یا رفتار درس‌های ارزشمندی به کودک می‌دهد.
تربیت کودک حساس و نظم انضباط بخشیدن به رفتار آنها موضوع مهمی است و از او فردی بالغ و آگاه در آینده خواهد ساخت. به‌کارگیری روش‌هایی که در این مقاله به آنها پرداخته شد به کودک کمک می‌کند از مزایای تربیتی مفید و هوشمندانه در زمان اضطراب و هیجان بهره‌مند شود.
