علائم هشدار دهنده والدین هلیکوپتری و اثرات مخرب آن روی کودکان

آیا می‌دانید والدین هلیکوپتری چه کسانی هستند؟ اگر تکالیف فرزندانتان را انجام می‌دهید، تصمیم می‌گیرید که با چه کسانی دوست شوند و خارج از خانه قدم به قدم همراه آن‌ها هستید، شما یک والد هلیکوپتری هستید. به طور خلاصه، اگر از آن والدینی هستید که تمام رفتارهای فرزندان خود را زیر ذره‌بین می‌برند، مرتبا بر کارهای فرزندان خود نظارت می‌کنند و حتی در انجام ساده‌ترین کار آن‌ها دخالت می‌کنند و مدام کنار آن‌ها حضور دارند، نوع والدگری شما هلیکوپتری است. در این مقاله کودکت، به بررسی خصوصیات والدین هلیکوپتری و اثرات مخرب چنین تربیتی بر کودکان پرداخته می‌شود.

 چه پدر و مادرهایی در گروه والدین هلیکوپتری قرار دارند؟

• کارهایی که فرزندشان قادر به انجام آن‌هاست شخصا به عهده می‌گیرند؛
• فرزند خود را وادار می‌کنند طبق خواسته آن‌ها رفتار کند؛
• به عنوان پدر و مادر، تصمیماتی می‌گیرند که بازتاب آرزوهای خودشان است؛
• به صورت افراطی، مسئولیت تمام اعمال، موفقیت‌ها و شکست‌های فرزند خود را به عهده می‌گیرند.

عبارت والدین هلیکوپتری ابتدا در سال ۱۹۶۹ در کتاب آنچه بین نوجوانان و والدین اتفاق می‌افتد به قلم دکتر حیم جینوت عنوان شد و در سال ۲۰۱۱، در لغت‌نامه انگلیسی ثبت شد. این والدین همچنین به والدین لوس‌پرور، والدین چمن‌زن و والدین بلدوزر هم معروف هستند. به این والدین، والدین افراطی هم گفته می‌شود؛ والدینی که می‌خواهند با کنترل و مراقبت بیش از اندازه، زندگی افراطی ایده‌آلی برای فرزندشان به‌ وجود آورند.

این عنوان حتی گاهی به والدینی نسبت داده می‌شود که بیش از اندازه در کارهای فرزندان خود مداخله می‌کنند. این مداخله از انجام تکالیف مدرسه تا نوع فعالیت‌های ورزشی، تفریحات و حتی تصمیم‌گیری درباره اوقات فراغت کودک را در بر می‌گیرد.

بیشتر بخوانید: روش های کاربردی برای جلوگیری از لوس کردن کودکان؟

والدین هلیکوپتری در هر سنی بر فرزندان خود نظارتی افراطی دارند. وقتی کودک نوپای آن‌ها می‌خواهد شروع به حرکت کند، به دلیل ترس از آسیب، اجازه نمی‌دهند کودک با آزمون و خطا راه رفتن را بیاموزد و دنیای پیرامونش را کشف کند. در مقطع ابتدایی، مربی، دوستان و نوع فعالیت‌های فرزندانشان را تماما خودشان انتخاب می‌کنند. این موضوع برای شما آشناست؟ اگر می‌خواهید اطمینان پیدا کنید که جزو والدین هلیکوپتری نیستید، به تحلیل نقش خود به عنوان پدر و مادر بپردازید و روش خود را با نشانه‌های این والدین مطابقت دهید.

نشانه‌های هشدار دهنده رفتاری والدین هلیکوپتری

علائم هشداردهنده‌ای که نشان می‌دهد شما یک والد هلیکوپتری هستید:

• • • همیشه بر سر اختلاف نظر با فرزندتان در بحث و جدل هستند؛
    • تکالیف مدرسه فرزندان خود را انجام می‌دهند؛
    • برای مربی فرزند خود تعیین تکلیف می‌کنند؛
    • در تمام لحظات، حتی هنگام بازی ساده‌ای خارج از خانه، کنار کودک حضور دارند؛
    • در خانه هیچ مسئولیتی به فرزند خود نمی‌دهند؛
    • برای جلوگیری از شکست احتمالی، سپر بلای او می‌شوند؛
    • به فرزندشان اجازه نمی‌دهند خودش به حل مشکلاتش بپردازد؛
    • به فرزندشان اجازه نمی‌دهند انتخاب‌های متناسب با سن خود داشته باشند.

چرا والدین هلیکوپتری می شوند

شما ممکن است، به علت علاقه افراطی به فرزندتان یا نگرانی‌های بیش از حد، آگاهانه یا ناآگاهانه، به کنترل بیش از حد کودکان خود بپردازید. در ناخودآگاه شما شاید بیش از یک دلیل برای این کار وجود داشته ‌باشد. در ادامه، به بعضی از این دلایل که سبب هلیکوپتری شدن والدین می‌شود اشاره شده است.

• • • ترس از پیامدهای ناخوشایند: شما درباره شکست‌های احتمالی فرزندتان نگران هستید. والدین هلیکوپتری معتقدند مداخله آن‌ها می‌تواند از افت تحصیلی فرزندانشان و ناامیدی در زندگی جلوگیری کند. وقتی والدین رفتارهای کودکان خود را مدام کنترل می‌کنند و به آن‌ها اجازه نمی‌دهند به تنهایی از عهده امور مربوط به خود برآیند، موجب کاهش عزت نفس، ایجاد اضطراب و نارضایتی از زندگی در کودک خود می‌شوند. به همین دلیل، فرزندان والدین هلیکوپتری مهارت‌های لازم را برای برخورد با مسائل زندگی کسب نمی‌کنند.
    • اضطراب فراوان: چنین والدینی درباره حرفه فرزندان خود، وضعیت اقتصادی و اوضاع کلی جهان نگران هستند و این نگرانی موجب می‌شود فرزندان خود را به طور افراطی کنترل کنند. اضطراب و نگرانی شدید باعث می‌شود والدین هلیکوپتری، برای حفظ فرزندان خود از خطرات، آسیب‌ها، شکست‌ها و ناامیدی‌ها، به نظارت بیش از اندازه آن‌ها روی آورند.
    • جبران مضاعف: والدینی که در دوران کودکی خود مورد بی‌مهری، بی‌توجهی و سرزنش‌های مکرر قرار گرفته‌اند سعی می‌کنند بیش از اندازه از کودکان خود مراقبت کنند. آن‌ها می‌خواهند با نظارت و توجه افراطی اطمینان حاصل کنند که فرزندانشان در شرایط مشابه قرار نمی‌گیرند.
    • متاثر شدن از رفتار دیگر والدین‌: در بعضی مواقع، این افراد تحت تاثیر رفتار والدینی قرار می‌گیرند که مدام رفتار کودکان خود را زیر ذره‌بین می‌برند. وقتی شاهد رفتار والدین کنترل‌گر هستید، این حس در شما پدید می‌آید که پدر و مادری نالایق هستید و در نتیجه، کنترل را بر کودکانتان افزایش می‌دهید تا مانند آن‌ها رفتار کرده باشید. این حس تاثیرپذیری است که شما را به بروز چنین رفتاری هدایت می‌کند.

بیشتر بخوانید: چگونه سبک فرزند پروری می‌تواند سلامت‌ شما را تحت تاثیر قرار دهد؟

اثرات رفتار والدین هلیکوپتری

والدین هلیکوپتری عزم خود را جزم کرده‌اند که با کنترل افراطی کودکانشان از آن‌ها مراقبت کنند. اما در فرآیند این مداخله، به کلی فراموش می‌کنند خواسته واقعی آن‌ها چه بوده است. اگرچه رفتار آن‌ها محسناتی مانند داشتن عواطف قوی، حس پذیرفته شدن و ایجاد فرصت‌های فراوان برای فرزندانشان دارد، اما معایبی هم دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره شده است.

• • • • عزت نفس پایین:  فرزندان والدین هلیکوپتری، از آنجا‌ که در انجام کارهای خود استقلال ندارند، چنین می‌پندارند که والدینشان برای سپردن تمام و کمال کارها، به آن‌ها اعتماد ندارند که این تفکر موجب پایین آمدن عزت نفس آن‌ها می‌شود.
      • ناتوانی در برخورد با مشکلات: مادامی که والدین هلیکوپتری آماده‌اند هرچه سریع‌تر مشکلات فرزندانشان و پیامدهای ناشی از آن را برطرف کنند، فرزندان آن‌ها فرصتی ندارند تا در مواجهه با مشکلات، ناامیدی و ضررهای ناشی از آن‌ها به رشد و بالندگی برسند. طبق تحقیقات انجام شده، فرزندان این والدین مهارت‌های لازم را برای حل مشکلات خود در شرایط پرتنش و اضطراب‌آور ندارند.
      • اضطراب شدید: فرزندان والدین هلیکوپتری از اضطراب و افسردگی رنج می‌برند و از آنجا‌ که همیشه تحت مراقبت والدین خود هستند و از دستورالعمل‌های آن‌ها پیروی می‌کنند، وقتی مجبور به تصمیم‌گیری‌های انفرادی هستند، دچار اضطراب و ناامیدی می‌شوند.
      • همیشه محق بودن: مداخله افراطی والدین هلیکوپتری در انجام تکالیف مدرسه، تعاملات اجتماعی و فعالیت‌های ورزشی فرزندانشان، آن‌ها را به سویی می‌برد که انتظار دارند تمام نیازهایشان به دست پدر و مادرشان برآورده شود. فرزندان والدین هلیکوپتری خود را سزاوار این می‌دانند که تمام خواسته‌هایشان همیشه و همان لحظه برآورده شود.
      • نداشتن مهارت‌های زندگی: کودکان والدین هلیکوپتری از آموختن مهارت‌های بسیار ابتدایی زندگی مانند بستن بند کفش، نظافت اتاق، بسته‌بندی ناهار، شستن لباس‌های خود و تهیه غذاهای ساده سر باز می‌زنند.

    بیشتر بخوانید: راهنمای سنی برای آموزش مهارت های زندگی به کودکان

چگونه از والدین هلیکوپتری شدن جلوگیری کنیم؟

قطعا نمی‌خواهید با رفتارهای نامناسب فرزندانی نالایق تربیت کنید؛ می‌توانید با به کارگیری پاره‌ا‌ی اصول و تغییر برخی عادات رفتاری، روش تربیتی خود را تغییر دهید. برای رسیدن به رفتارهای مناسب، باید آگاهانه قدم بردارید؛ برای تربیت فرزندانی مستقل، باید صبوری به‌ خرج دهید. در ادامه، به چند روش جلوگیری از تبدیل شدن به والدین هلیکوپتری اشاره شده است.

• • • • عادت نظارت بی وقفه بر فرزندان خود را ترک کنید: اگر کودکان شما می‌توانند بند کفش خود را ببندند یا لباس خود را بپوشند، بگذارید این کار را انجام دهند. با انجام این وظایف، آن‌ها را بد‌عادت نکنید و به آن‌ها اجازه دهید مسئولیت‌های متناسب با سن خود را به عهده بگیرند. مداخله بیش از اندازه در کارهای مربوط به آن‌ها روش درستی نیست. اگر از آن‌ها سؤالی پرسیده می‌شود، به جای آن‌ها پاسخ ندهید و از پرسیدن افراطی نوع عملکردشان در مدرسه جدا خودداری کنید. اگر فرزندتان قادر به تصمیم‌گیری نیست، او را تحت فشار قرار ندهید و فرصت کافی را به او بدهید تا دلایل خود را برای انجام کاری پیدا کند. از مواجهه کودک با ناملایمات و تلخی‌های زندگی نهراسید، دست و پنجه نرم کردن با مشکلات به کودک فرصت رشد می‌دهد. در برابر مشکلات از آن‌ها محافظت نکنید؛ والدینی که تمام کارهای فرزندانشان را انجام می‌دهند فرصت یادگیری را از آن‌ها می‌گیرند.
      • فرزندانتان را قربانی نگرانی‌های افراطی خود نکنید: تمرکز خود را بر این نگذارید که فرزندتان ممکن است روزش را چگونه بگذراند. با افکار منفی (مانند اینکه ممکن است برای فرزندتان اتفاقی بیفتد) و اندیشیدن به اتفاقات ناخوشایند زندگی خود را سرشار از اضطراب نکنید و با تمام این افکار منفی مبارزه کنید. وقتی دچار اضطراب هستید، با پرسیدن سؤال‌هایی مانند «خودت می‌تونی انجام بدی؟»، «مشکلی نداری؟» یا «مطمئنی؟» او را بازجویی نکنید و دنبال شواهدی برای توجیه نگرانی خود نباشید.
      • از محبت افراطی بپرهیزید: با فرزند خود برخورد عاطفی افراطی نداشته باشید. والدین هلیکوپتری با محبت بی‌اندازه موجب آسیب‌ رساندن به کودکان خود می‌شوند.
      • به کودک خود برچسب نزنید: از  برچسب زدن به کودکتان چه مثبت و چه منفی اجتناب کنید. از گفتن عباراتی مانند «زیبای من»، «تنبل جان»، «بامزه» و «دقیقا مثل پدرت شدی» پرهیز کنید. به هیچ وجه، از کلمات تاکیدی «تو همیشه» و «تو هرگز» استفاده نکنید و از قدرت کلمات غافل نشوید. هیچوقت پیش‌فرضی منفی از رفتار کودک خود نداشته باشید.
      • اگر فرزند شما نظری متفاوت با نظر شما داشت، نباید منجر به دلخوری شما شود: اگر نظرات خود را به کودکانتان تحمیل کنید، اجازه نخواهید داد آن‌ها رویاهایشان را دنبال کنند. اگر فکر می‌کنید طرز فکر فرزندتان با شما همسو نیست، با او بحث نکنید و این اجازه را به او بدهید که به کشف دنیای خودش بپردازد. والدین هلیکوپتری به فرزندان خود اجازه نمی‌دهند برخلاف میل آن‌ها اظهارنظر کنند. به طور خلاصه، کنترل همه امور را شخصا به عهده نگیرید. فرزندان شما می‌توانند مسیری غیر از مسیر شما را انتخاب کنند.
      • همه تمرکزتان را بر فرزندتان نگذارید و سختی‌هایی را که متحمل شده‌اید به دست فراموشی بسپارید: برای والدین بسیار سخت است که حساسیت خود را نسبت به فرزندانشان کم کنند. با تمرکز بیش از اندازه بر رفتار کودکان، تنها تبدیل به فردی می‌شوید که همیشه از زندگی گلایه دارد. نگرانی خود را درباره فرزندانتان تا حدی بالا نبرید که مانع تمرکز شما بر کارتان یا پرداختن به علاقه‌مندی‌ها و تعاملات اجتماعی‌تان شود.

سبک‌های فرزند پروری از جمله مهمترین مسائل در تربیت کودک هستند. اگر شما هم با شیوه‌های مختلف فرزند پروری آشنایی دارید یا آن‌ها را تجربه کرده‌اید می‌توانید نظرات و تجربیات خود را از طریق قسمت نظرات در وبسایت کودکت با والدین دیگر به اشتراک بگذارید.