زایمان دیرهنگام به چه معناست؟ آیا واقعا اگر از تاریخ مقررشده برای زایمان خود عبور کنید، شما و فرزندتان با خطرات و ریسک‌های پزشکی مواجه خواهید بود؟ و اگر زایمان دیر هنگام اتفاق بیفتد، باید منتظر وقوع چه رخدادهای دیگری باشید؟
در این مقاله، پاسخ تمامی سؤالات شما درباره زایمان دیرهنگام و عوارض دیر به دنیا آمدن نوزاد داده خواهد شد.
زایمان دیرهنگام به چه معناست؟
با نزدیک شدن به پایان دوران بارداری، شما با آمیزه‌ای از احساسات مختلف درباره زایمان خود مواجه خواهید شد، اما به رغم تمامی نگرانی‌هایتان درباره اتفاقات آینده، به طور قطع برای اتمام دوران حاملگی خود آماده‌اید. به هر حال، شما می‌خواهید هرچه زودتر فرزندتان را ببینید!
اگر تاریخ مقرر برای زایمان شما سر برسد (یا این تاریخ بگذرد) و هنوز فرزندتان را به دنیا نیاورده باشید، احتمالا بسیار نگران خواهید شد. احتمالا از خودتان می‌پرسید که آیا کودکتان سالم است؟ آیا اندام‌هایش به‌درستی کار می‌کنند؟ یا حتی ممکن است این احساس را داشته باشید که آیا هیچ‌وقت بارداری‌تان به پایان خواهد رسید؟!
با وجود تمامی تاریخ‌ها و دوره‌های خاصی که در طول بارداری خود از افراد مختلف می‌شنوید، احتمالا تعیین اینکه واقعا چه زمانی فرزند خود را ملاقات می‌کنید کار دشواری خواهد بود. عبارات زیر از جمله مواردی‌اند که زیاد آنها را می‌شنوید:
- دوره اولیه: هفته سی و هفت تا سی و هشت بارداری،
- دوره کامل: هفته سی و نهم تا چهلم بارداری،
- انتهای دوره: هفته چهل و یک تا هفته چهل و دوم بارداری،
- پست ترم یا پس از دوره: بعد از هفته چهل و دوم بارداری
نوزادانی که پیش از 37 هفته به دنیا می‌آیند زودرس و آن‌هایی که پس از 42 هفته به دنیا می‌آیند دیررس شناخته می‌شوند (به این حالت زایمان دیرتر از موقع هم گفته می‌شود).
بهتر است بدانید که تقریبا 60 درصد خانم‌ها، در روز مقرر برای زایمان یا قبل از آن تاریخ، کودک خود را به دنیا می‌آورند. با این حال، نزدیک به یک نوزاد از هر 10 نوزاد رسما دیرتر از موعد یا پس از 42 هفتگی زاده می‌شود.
براساس این آمارها، احتمالا به این فکر افتاده‌اید که چگونه باید تاریخ زایمان خود را حساب کنید و چه فاکتورهایی در زایمان دیرهنگام دخالت دارند.
تاریخ زایمان چگونه محاسبه می شود؟
تعیین تاریخ دقیق و واقعی لقاح یک نوزاد دشوار است، به همین دلیل، استفاده از سن حاملگی برای محاسبه مدت زمان بارداری و پیش‌بینی تاریخ زایمان شایع‌تر است.
سن بارداری با دانستن نخستین روز آخرین دوره پریود شما اندازه‌گیری می‌شود و 280 روز یا 40 هفته پس از این روز، طول مدت میانگین حاملگی شما خواهد بود. این تاریخ روز تخمینی برای زایمان شماست، اما کلمه کلیدی در این جمله همان «تخمینی بودن» است، چراکه پیش‌بینی اینکه نوزاد شما واقعا چه زمانی متولد می‌شود تقریبا همیشه غیرممکن است.
هفته‌های پیرامون تاریخ زایمان شما بازه زایمانتان خواهند بود و تولد کودک شما احتمالا در هر زمانی از این دوره اتفاق خواهد افتاد.
اگر هیچ ایده‌ای ندارید که تاریخ آخرین پریودی شما کی بوده است یا حین استفاده از داروهای خوراکی ضد بارداری حامله شده‌اید یا چرخه‌های قاعدگی بسیار نامنظمی دارید، پزشک شما برای تعیین سن بارداری‌تان درخواست انجام آزمایش سونوگرافی در بارداری را خواهد داد. نتیجه سونوگرافی پزشک را قادر می‌کند تا طول قد نشسته جنین یا (CRL) را اندازه‌گیری کند. در طول سه‌ماهه اول بارداری، اندازه CRL دقیق‌ترین تخمین از سن جنین را به دست خواهد داد، چراکه تمامی جنین‌ها تقریبا با سرعت برابری در این مدت زمان رشد می‌کنند.
با این حال، در طول دومین و سومین سه‌ماهه بارداری، جنین‌های مختلف سرعت رشد متفاوتی خواهند داشت و به همین دلیل، توانایی تخمین دقیق سن بارداری براساس اندازه جنین کاهش خواهد یافت.
زایمان دیررس نوزاد چه علت هایی دارد؟
چه اتفاقی می‌افتد که کودک شما تصمیم می‌گیرد مدت زمان بیشتری درون رحم شما باقی بماند؟! برخی از دلایل شایع تولد دیرهنگام نوزادان از این قرارند:
- این بارداری نخستین حاملگی شما باشد؛
- شما سابقه زایمان دیرهنگام داشته باشید؛
- در خانواده شما سابقه زایمان‌های دیرهنگام وجود داشته باشد؛
- شما اضافه‌وزن داشته باشید؛
- نوزاد شما پسر باشد؛
- در نهایت، تاریخ زایمان شما اشتباه محاسبه شده باشد.
زایمان دیرهنگام نوزادان چه ریسک ها و خطراتی دارد؟
زمانی که سن حاملگی شما از 41 هفته یا حتی از 42 هفته می‌گذرد، خطر بروز مشکلاتی در سلامت جنین شما افزایش خواهد یافت. برخی از شایع‌ترین خطرات مرتبط با زایمان دیرهنگام نوزادان از این قرارند:
- ماکروزومی یا داشتن جثه‌ای بسیار بزرگ‌تر از حد میانگین در هنگام تولد، که به نوبه خود ممکن است خطر بروز زایمان سزارین یا دیستوشی شانه (گیر کردن شانه نوزاد پشت استخوان لگن مادر در حین زایمان) را افزایش دهد.
- سندروم پست مچوریتی که با وزن نگرفتن نوزاد پس از تاریخ زایمان و همچنین داشتن پوستی خشک یا شل و ناخن‌های بلند انگشتان دست و پا در زمان تولد مشخص می‌شود.
- کم شدن مایع آمنیوتیک که ممکن است بر ضربان قلب نوزاد اثر بگذارد و باعث فشرده شدن بند ناف حین انقباضات شود که در نهایت کمبود اکسیژن جاری‌شده به سمت جنین را در پی دارد.
- وجود مکونیوم در ریه‌های نوزاد که ممکن است باعث مشکلات تنفسی جدی شود.
- مرده‌زایی که حالتی است که نوزاد پیش از زایمان می‌میرد.
حاملگی‌های انتهای دوره یا پست ترم با عوارض متعدد زایمان از جمله موارد زیر نیز همراه‌اند:
- پارگی‌های شدید واژن،
- عفونت،
- خون‌ریزی پس از زایمان.
چه اتفاقی می افتد اگر نوزاد شما دیرتر از موعد به دنیا بیاید؟
اگر تاریخ زایمان شما فرارسیده یا گذشته است، شما می‌توانید مطمئن باشید که همچنان مراقبت‌های پزشکی را دریافت خواهید کرد. در واقع، در مقایسه با گذشته، شما احتمالا هر هفته ملاقات‌های بیشتری را با ماما یا متخصص زنان و زایمان خود خواهید داشت.
می‌توانید انتظار داشته باشید که در هرکدام از این ویزیت‌ها پزشک شما اندازه جنین را چک کند، ضربان قلب او را تحت نظر داشته باشد، مکان جنین را بررسی کند و درباره حرکات او از شما سؤال کند.
پزشک شما احتمالا آزمایش‌ها و نظارت‌های پزشکی اضافه‌ای را برای اطمینان از سلامت جنین شما پیشنهاد خواهد داد. بسیاری از پزشکان این اقدامات را در حدود هفته 40 یا 41 آغاز می‌کنند.
پزشکتان احتمالا از شما خواهد خواست که در مراقبت از حرکات جنین و در نظر گرفتن لگدهای او هوشیاری بیشتری داشته باشید.
آزمایشاتی که در زایمان دیرهنگام برای اطمینان از سلامت جنین انجام می شوند
این آزمایش‌ها احتمالا یک یا دو بار در هفته تکرار خواهند شد و شامل موارد زیر خواهند بود:
- تست بدون استرس یا تست ان اس تی (NST). این آزمایش تپش قلب جنین را در مدت زمانی معین اندازه می‌گیرد (این مدت معمولا 20 دقیقه است).
- تست استرس انقباضی یا سی اس تی (CST). این آزمایش ضربان قلب فرزند شما را حین انقباضات رحمتان اندازه‌گیری می‌کند تا مشخص کند آیا سندروم دیسترس جنین وجود دارد یا خیر.
- بیوفیزیکال پروفایل یا بی پی پی (BPP). این آزمایش شامل ترکیب مراقبت از قلب جنین و آزمایش سونوگرافی است. چنین ترکیبی از چند آزمایش به پزشک اجازه می‌دهد تا ضربان قلب، حرکات و تونوس ماهیچه‌ای جنین را چک کند. با انجام سونوگرافی، سطح مایع آمنیوتیک نیز قابل ارزیابی است.
- معاینه دهانه رحم. این معاینه دستی به پزشک شما اجازه می‌دهد تا وضعیت دهانه رحم شما را تعیین کند. حین زایمان، رحم کاملا منبسط می‌شود. بنابراین پزشک شما می‌تواند نشانه‌های کامل شدن و دیگر تغییراتی را که نشان‌دهنده نزدیک شدن زایمان است مشاهده کند.
روش های تحریک زایمان
بسته به نتیجه این فرایندها، ممکن است پزشک شما تصمیم بگیرد که بهترین کار برای شما و فرزندتان این است که تحریک زایمان را انجام دهد.
در تصمیم‌گیری برای تجویز تحریک یا القای زایمان، پزشک شما فاکتورهایی از قبیل سن و سابقه سلامت شما، سلامت بارداری شما و نحوه زایمان دلخواه شما و همسرتان را مدنظر قرار خواهد داد.
اگر پزشک یا ماما تصمیم به تحریک زایمان گرفت، کارهای زیادی برای کمک به فرزندتان برای شما وجود دارد. این مسیر از روش‌های طبیعی تا فرایندهای پزشکی را شامل می‌شود. برخی از روش‌های تحریک زایمان با اثربخشی‌های متنوع شامل موارد زیر است:
- ورزش،
- رابطه جنسی،
- تحریک نوک سینه،
- روغن کرچک،
- طب سوزنی/ طب فشاری،
- چای برگ تمشک قرمز،
- حرکت دادن غشای درون رحم،
- پاره کردن کیسه آب،
- دارودرمانی (پروستاگلاندین‌ها یا پیتوسین).
حرف آخر
بیشتر نوزادان در بازه زمانی چند هفته قبل یا بعد تاریخ مقرر زایمان متولد می‌شوند. اما اگر متوجه شدید که به انتهای بازه تاریخ مقرر زایمان نزدیک شده و هیچ نشانه‌ای از زایمان بروز نداده‌اید، همچنان می‌توانید از روش‌هایی برای کمک به تولد فرزندتان استفاده کنید.
توجه داشته باشید که، پیش از انجام هر کاری، همیشه باید با پزشک یا مامای خود مشورت کنید. این افراد می‌توانند درباره مزایا و خطرات وضعیت ویژه سلامتتان با شما صحبت کنند. آنها درباره ایمن‌ترین راه‌های کمک به تولد فرزندتان به شما راهنمایی دهند.
در نهایت، از خاطر نبرید که گرچه صبوری در این زمینه دشوار است، اما بهتر است به فرزندتان زمان دهید تا قبل از پا گذاشتن به این دنیا به‌خوبی رشد کند. اما زمانی که خطر زایمان دیرهنگام و نگه داشتن نوزادتان در درون رحم وزنه سنگین‌تری نسبت به مزایای آن بود، پزشک یا مامای شما حاضر خواهد بود برای تصمیم‌گیری درباره برنامه زایمان ایمن از شما پشتیبانی کند.
