کودکان هنوز دنیا را کشف نکرده‌اند. آن‌ها برای یادگیری و درک بهتر این دنیا باید تجربه‌های مختلفی کسب کنند. تجربه‌هایی که نقش والدین در شکل‌گیری‌شان بسیار مهم و اساسی است. درواقع، بزرگ‌ترها با حضور و هدایتشان می‌توانند در ثبت تجربه‌ها و خاطره‌های مثبت و منفی کودکان نقش مهمی بازی کنند. کار کردن و ایجاد عزت نفس در کودکان همان‌قدر اهمیت دارد که باید به تغذیه و واکسیناسیونش رسیدگی شود. کمبود عزت نفس در کودک مشکلات متعددی را برایش در آینده به همراه خواهد آورد. مشکلاتی مانند اضطراب، ازخودبیزاری و حتی خودکشی.
| آنچه در این مقاله می‌خوانید: |
چرا ایجاد عزت نفس در کودکان بسیار مهم است؟
عزت نفس از همان کودکی در هر شخص رشد می‌کند و ارتباط مستقیمی با آینده افراد دارد. داشتن عزت نفس راهی برای شکل‌دهی بهتر به آینده کودکان است. داشتن عزت نفس یعنی کودک خودش را قبول داشته باشد و تصویر ذهنی که از خود دارد تصویری مثبت به نظرش برسد. کودکی که عزت نفس خوبی دارد خودش را وارد چالش‌های مختلف می‌کند و می‌داند که با تکیه زدن به خودش از پس آن‌ها بر خواهد آمد.
هرچه کودک خودش را بیشتر دوست بدارد و بیشتر به خودش تکیه کند احتمال پیروزی‌اش در چالش‌های مختلف زندگی بیشتر می‌شود. در این مسیر، تشویق والدین، معلم‌ها و بزرگ‌ترها بسیار مؤثر و مفید خواهد بود.
نشانه‌های عزت نفس کم در کودکان چیست؟
برای اینکه به تقویت عزت نفس در کودکانتان کمک کنید، باید بدانید نشانه‌های کمبود آن چیست:
تهاجمی بودن
کودکی که عزت نفس کمی دارد در موقعیت‌های احساسی رفتاری تهاجمی یا قلدرمآبانه از خود نشان می‌دهد. چنین واکنشی برای سرپوش گذاشتن بر ضعف و بی‌کفایتی کودک در ابراز واکنش درست و معمولی است. کودکان با عزت نفس اندک معمولاً نسبت به کودکان کوچک‌تر یا ضعیف‌تر از خود قلدری نشان می‌دهند.
خود را به حماقت زدن
کودکانی که بیش از حد مسخره‌بازی می‌کنند و اهل بازی درآوردن‌اند از این کارها همچون مکانیزمی دفاعی برای بروز ندادن ترس‌ها و بی‌اعتمادی‌هایشان بهره می‌برند. آن‌ها با ابراز چنین رفتارهایی مسئولیت فکر کردن و درست رفتار کردن را از خود سلب می‌کنند.
تسلیم شدن ناشی از نبود عزت نفس در کودکان
کودکانی که عزت نفس کافی ندارند معمولاً برای هیچ کاری زیاد تلاش نمی‌کنند. آن‌ها از پیش خود را بازنده می‌دانند و به همین دلیل بعد از نخستین تلاشی که به نتیجه نمی‌رسد زود تسلیم می‌شوند.
میل به استیلا
نداشتن عزت نفس باعث می‌شود فرد آن‌قدر که باید روی خودش حساب نکند و خودش را قوی نداند. این حس باعث می‌شود که عقده‌هایی در فرد شکل بگیرد. این عقده‌ها طوری است که اگر شرایط پیش بیاید، دوست دارد رئیس‌بازی درآورد.
بی‌دقت بودن
کودکان با عزت نفس اندک مدام تحت فشارند و دوست دارند از مسئولیت‌هایشان فرار کنند. به همین دلیل، در انجام هر کار و چالشی برای گریختن از موقعیت، سریع و بی‌دقت عمل می‌کنند.
امتناع از پذیرش چالش
همان‌طور که پیش‌تر هم گفته شد، افراد با عزت نفس اندک خودشان را از پیش بازنده می‌دانند. یعنی قبل از ورود به هر چالشی خود را بازنده می‌دانند. به همین دلیل امتناع روشی برای پیش‌برد زندگی‌شان است. آن‌ها اصلاً وارد تلاش برای شاگرد اول شدن یا دوست شدن با دیگران نمی‌شوند. این‌طوری احساس راحت‌تری دارند.
چطور می‌توان عزت نفس را در کودکان تقویت کرد؟
به‌عنوان کسی که قرار است تربیت کودکی را به عهده بگیرید، به نکات زیر درباره افزایش عزت نفس دقت کنید:
با آن‌ها وقت بگذرانید
یکی از راه‌هایی که به کودکان قوت‌قلب و آرامش می‌دهد تا روی خودشان حساب کنند و با ترس‌هایشان از محیط کنار بیایند همراهی با آن‌هاست. برای اینکه به آن‌ها احساس امنیت و شادی بدهید، باید زمان‌هایی را مخصوص کودکان کنار بگذارید. برای مثال، باهم کتاب بخوانید، بیرون بروید، بستنی بخورید و کارهایی مانند این‌ها.
به کودکان حق انتخاب بدهید
با دادن حق انتخاب به کودک به او کمک می‌کنید تصمیم‌گیری و مسئولیت‌پذیری را یاد بگیرد. در انتخاب غذا، لباس و چیزهای دیگر نظر کودک را بپرسید و او را مستقل بار بیاورید.
به آن‌ها اطمینان دهید
به کودکانتان اطمینان دهید که همیشه نیاز نیست عالی و درجه‌یک باشند. جهان پر از اتفاقات تصادفی است و در هر واقعه‌ای هزاران عامل نقش دارند. بدیهی است که برخی از اتفاقات از کنترل فرد خارج‌اند. ضمن اینکه امکان برنده شدن همیشه وجود ندارد. پس به کودک اطمینان دهید که او را علی‌رغم اشکالات، ضعف‌ها و شکست‌هایش دوست دارید. به او یاد دهید تسلیم نشود و به مسیرش ادامه دهد.
برای ایجاد عزت نفس در کودکان به آن‌ها مسئولیت بدهید
کودکان باید مسئولیت‌پذیری را یاد بگیرند. این بر افزایش عزت نفس و تقویت دید مثبت نسبت به توانایی‌هایشان نقش دارد. به آن‌ها یاد دهید مسئولیتشان را انجام دهند و نگذارند دیگران به‌واسطه بی‌مسئولیتی آن‌ها به دردسر بیفتند.
بی‌احترامی به کودک ممنوع است
در هیچ شرایطی و به هیچ شکلی حق ندارید و نباید به کودک بی‌احترامی یا اهانت کنید. این رفتار بر نگاه کودک به خودش اثرات منفی زیادی می‌گذارد. در مقابل به آن‌ها عشق بدهید. در آغوششان بکشید و ببوسیدشان تا احساس ارزشمند بودن و دوست‌داشتنی بودن داشته باشند.
دیدگاه کودک را بشناسید و خودتان را هم قوی کنید
همیشه در مواجهه با ترس‌ها و دلهره‌های کودک خودتان را جای او بگذارید و ببینید چرا از چیزی می‌ترسد یا منشأ احساسات بد در وجودش چیست. باید بدانید که نگاه و چشم‌انداز کودکان به دنیا با بزرگ‌ترها خیلی فرق دارد. از سوی دیگر، برای اینکه بتوانید به کودک عزت نفس را آموزش دهید، لازم است خودتان هم این ویژگی‌ها را در وجودتان تقویت کرده باشید. پس روی خودتان هم کار کنید.
در آخر
عزت نفس از مهم‌ترین راه‌های رشد و موفقیت در دنیاست. ریشه این حس باید در کودکی قوی شود. پس اگر وظیفه مراقبت از کودکی را به عهده دارید، حتماً تلاش کنید تصویر مثبتی از خودش در ذهنش ثبت شود. یاد بگیرید که کودکان از روی دست شما به زندگی نگاه می‌کنند. پس اگر قرار است عزت نفس بالایی داشته باشند، بهتر است شما هم این ویژگی‌ها را در خودتان تقویت کنید.
