نحوه ایجاد تاب آوری در کودکان 3 تا 8 سال

تاب آوری یا به نوعی انعطاف پذیری، توانایی بازگشت به شرایط قبلی پس از پشت سر گذاشتن چالش‌ها و لحظات سخت است. تاب آوری زمانی ایجاد می‌شود که کودکان چالش‌های متفاوتی را تجربه می‌کنند و یاد می‌گیرند که چگونه با آن‌ها برخورد کنند تا نتیجه مثبتی داشته باشد. روابط قوی، پایه و اساس ایجاد تاب آوری در کودکان است.

تاب آوری در کودکان چیست؟

تاب آوری که از آن با عنوان انعطاف‌پذیری هم نام برده می‌شود، توانایی «بازگشت» پس از پشت سر گذاشتن چالش‌ها و زمان‌های سخت است.

برای کودکان، چالش‌ها و روزهای سخت شامل تجربیاتی مانند شروع مدرسه یا مهدکودک جدید، تغییر خانه یا استقبال از یک خواهر یا برادر جدید در خانواده است. این چالش‌ها همچنین می‌توانند شامل تجارب جدی مانند مورد آزار قرار گرفتن، فروپاشی خانواده، بیماری خانوادگی یا مرگ باشند.

تاب آوری در کودکان به مرور زمان و با کسب تجربه به وجود می‌آید. شما می‌توانید با داشتن یک رابطه گرم و حمایتی با فرزندتان، به یادگیری مهارت‌ها و رشد تاب آوری کمک کنید.

چرا ایجاد تاب آوری در کودکان خوب است؟

کودکانی که تاب‌آور و انعطاف پذیر هستند پس از تجربه شکست‌ها سریع‌تر بهبود می‌یابند و به زندگی عادی خود بازمی‌گردند. هنگامی که کودکان بر موانع و مشکلات غلبه می‌کنند، اعتماد به نفسشان تقویت می‌شود و همین امر به آن‌ها کمک می‌کند در مواجهه بعدی با مشکلات احساس توانایی بیشتری داشته باشند.

کودکان تاب آور اغلب در حل مشکلات و یادگیری مهارت‌های جدید عملکرد خوبی دارند. علت این است که آن‌ها تمایل بیشتری به تلاش مجدد دارند، حتی اگر بار اول همه چیز آنطور که می‌خواهند پیش نرود.

و هنگامی که همه چیز خوب پیش نمی‌رود و کودکان احساس اضطراب، غمگینی، ناامیدی، ترس یا درماندگی می‌کنند، تاب آوری باعث می‌شود که درک کنند این احساسات ناراحت کننده دائمی و همیشگی نیستند. آن‌ها می‌توانند این احساسات را تجربه کنند و بدانند که پس از مدتی دوباره خوب خواهند شد.

کودکان انعطاف پذیر کمتر از مشکلات دوری می‌کنند و با آن‌ها برخورد مناسب‌تری دارند و رفتارهایی مانند حالت تدافعی یا تهاجمی یا آسیب رساندن عمدی به خود، نشان نمی‌دهند. همچنین کودکان تاب‌آور احتمالاً از سلامت جسمی و روانی بهتری نسبت به کودکانی که برای تاب‌آوری تلاش می‌کنند، برخوردار خواهند بود.

همه کودکان چالش‌هایی را تجربه می‌کنند، اما کودکانی که دارای خلق و خوی مضطرب، مشکلات یادگیری یا ناتوانی هستند، ممکن است برخی از موقعیت‌های خاص برای آن‌ها چالش برانگیز به نظر برسد – برای مثال، خواندن با صدای بلند در کلاس یا ماندن در کنار یک مراقب ناآشنا. هنگامی که کودکان مهارت‌های انعطاف پذیری  را در خود را ایجاد ‌می‌کنند، بهتر می‌توانند احساسات خود را مدیریت کرده و بر مشکلات غلبه کنند.

روابط و تاب آوری

روابط پایه و اساس انعطاف پذیری فرزند شما هستند.

مهمترین روابط فرزندتان با شما و سایر مراقبان اصلی او است. روابط قوی با شما و سایر مراقبین به فرزند شما کمک می‌کند تا احساس دوست داشتنی بودن و امنیت کند. این احساس امنیت به کودک شما اعتماد به نفس برای جستجو و اکتشاف در دنیای خود را می‌دهد و به او کمک می‌کند پس از هر گونه شکستی بتواند بهبود یابد.

روابط فرزند شما با پدربزرگ و مادربزرگ، خاله‌ها، عمه‌ها، دایی‌ها و عموها، مربیان و معلمان دوران کودکی و دوستان نیز مهم است. این ارتباطات خانوادگی و اجتماعی به فرزند شما احساس تعلق و ارزشمندی می‌دهند. در نهایت این احساسات به تقویت اعتماد به نفس و انعطاف پذیری کودک شما کمک می‌کند.

بچه‌ها از تماشای نحوه واکنش شما و سایر افراد مهم زندگیشان به لحظات سخت و شکست‌ها، تاب‌آوری را یاد می‌گیرند. وقتی فرزندتان می‌بیند که شما دوباره تلاش می‌کنید، خشم را رها می‌کنید یا در موقعیت‌های سخت مثبت می‌اندیشید، یاد می‌گیرد که او هم همینگونه رفتار کند.

ایجاد تاب آوری در کودکان

کودکان تاب آوری را از طریق تجربه می‌آموزند. هر بار که فرزند شما بر مشکلی غلبه می‌کند، اعتماد به نفسش نسبت به توانایی‌اش برای مقابله با چالش بعدی افزایش می‌یابد.

در اینجا چند راه وجود دارد که می توانید انعطاف پذیری و تاب آوری فرزندتان را تقویت کنید:

• از فرزندتان حمایت کنید، اما سعی نکنید هر مشکل یا مسئله ناراحت کننده کوچک و جزئی را حل کنید. برای مثال، اگر فرزندتان به جشن تولد دعوت نشد یا آنچه را که برای تولدش می‌خواست، دریافت نکرد، می‌توانید به جای تلاش برای رفع مشکل، درباره احساس او صحبت کنید.
• از پیش بینی و پیشگیری از وقوع مشکلات برای فرزندتان خودداری کنید. به این ترتیب که اجازه دهید فرزندتان تکالیفی را که اشتباه انجام داده است تحویل دهد یا مثلا وقتی اسباب بازی‌اش می‌شکند، سریع یک اسباب بازی سالم را جایگزین آن نکنید. غلبه بر چالش‌های کوچک، انعطاف‌پذیری فرزندتان را در برابر شکست‌های بزرگ‌تر افزایش می‌دهد.
• به کودک خود کمک کنید تا احساسات قوی خود را شناسایی و مدیریت کند. به عنوان مثال، فرزند شما ممکن است نگران بیماری یکی از اعضای خانواده باشد. در این شرایط می‌توانید بگویید: “می‌دانم که شما واقعاً نگران پدربزرگ هستی. اشکالی ندارد که نگران باشی، اما به یاد داشته باش که ما هر کاری از دستمان بر می‌آید انجام می‌دهیم تا او بهتر شود.”
• هنگامی که برای اولین باری کاری را انجام می‌دهد  اما همه چیز خوب پیش نمی‌رود او را تشویق کنید که دوباره به سراغ آن کار برود. فرزندتان را برای تلاشش، بدون در نظر گرفتن نتیجه، تحسین کنید. به عنوان مثال می‌توانید بگویید «من به شما افتخار می‌کنم که مسابقه را تمام کردید» یا «خوشحالم که دوباره به آن فرصت دادید».
• مهربانی و شفقت نسبت به خود را در فرزندتان ایجاد کنید. مهربان بودن با خود به فرزند شما کمک می‌‌کند تا با مهربانی با خود، با ناامیدی، شکست یا اشتباهات مقابله کند. این کار به آن‌ها کمک می‌کند تا از تجربیات دشوار عبور کنند.
• کودک خود را عادت دهید زمانی که یک کار به خوبی پیش می‌رود آن را تشخیص داده و تصدیق کند. به عنوان مثال، در طول وعده‌های غذایی خانوادگی، هر کدام می‌توانید یک نکته مثبت از روز خود را به اشتراک بگذارید.
• به کودک خود کمک کنید تا مهارت‌های حل مسئله را به روشی مناسب با سن خود توسعه دهد. به عنوان مثال، اگر کودکی در مدرسه به کودک شما سخنی ناخوشایند می‌گوید یا رفتار نادرستی انجام می‌دهد، در مورد اینکه دفعه بعدی چه واکنشی نشان دهد با او هم فکری کنید.
• برای فرزندتان الگوی مثبتی که چالش‌های مشابهی را تجربه کرده است، پیدا کنید. برای مثال، فرزند شما ممکن است تحت حمایت دوست بزرگ‌تری که والدینش از هم جدا شده‌اند یا یکی از اعضای خانواده‌اش را از دست داده است، قرار بگیرد.

کودکان به مرور زمان انعطاف پذیری را در خود پرورش و توسعه می‌دهند، بنابراین سعی کنید تا زمانی که فرزندتان به چالش‌ها پاسخ می‌دهد صبور باشید و از او حمایت کنید. ممکن است بخواهید همه چیز را برای فرزندتان درست کنید، اما گاهی اوقات فرزندتان مجبور است احساسات ناخوشایندی را پشت سر بگذارد تا بتواند خودش همه چیز را حل کند.